به گزارش ایران اکونومیست؛ مهاجرت افغانستانی‌ها به ایران به‌طور عمده در دوران جنگ ایران و عراق و هم‌زمان با جنگ‌های داخلی در افغانستان رخ داد. در چنین روزگاری امام خمینی، دستور داد مرزها برای ورود مهاجران افغانستانی به ایران باز شود و سپاه و سایر ارگان‌های دولتی نیز مأموریت گرفتند تا با افغانستانی‌های مهاجر همکاری کنند. به طور تدریجی، حدود سه میلیون نفر در آن زمان از افغانستانی‌ها وارد ایران شدند.
اما اکنون در سال 1402در پی افزایش جریان مهاجرین افغانستانی نگرانی های زیادی بوجود آمده است. تلاش‌هایی برای حفظ امنیت عمومی و همچنین رعایت حقوق بشری این مهاجرین در حال انجام است. تدابیری که به طور هماهنگ در نظر گرفته شده و در نتیجه آن، توازنی مناسب بین دو عامل مذکور تلاش می‌شود، مورد توجه قرار گرفته است.
با این حال مسئله ورود بی‌رویه مهاجرین افغانستانی به ایران واکنش‌ها و دیدگاه‌های مختلفی را در جامعه ایران به همراه داشته است.
برخی از افراد و گروه‌ها این ورود را با نگرانی‌های امنیتی مرتبط می‌دانند و خواستار ساماندهی و کنترل صحیح این فرآیند شده‌اند. آن‌ها معتقدند که وارد شدن بی‌رویه مهاجران می‌تواند مخاطراتی امنیتی را به همراه داشته باشد و نیاز است که وزارت کشور و دستگاه‌های ذی‌ربط وظیفه‌شان را در ساماندهی این ورود اجرا کنند.
از سوی دیگر، برخی افراد و گروه‌ها با توجه به جنبش‌های اقتصادی، این مسئله را به‌عنوان فرصتی برای فراهم‌شدن نیروی کار مورد نیاز در کشور می‌بینند. آن‌ها معتقدند که در حال حاضر نیروی کار ایرانی کافی برای تامین نیازهای کارفرمایان و صنعت‌گران وجود ندارد و ورود مهاجران می‌تواند فرصتی برای بهره‌گیری از آنان در مشاغل یا کسب و کارهای یدی فراهم کند. آن‌ها با این دیدگاه معتقدند که اگر مهاجرین وارد این مشاغل شوند، چرخه تولید و اقتصاد کشور بهبود خواهد یافت.
با این حال، باید توجه داشت که مسئله کمبود نیروی کار یک مسئله جدی است و تأثیرات آن قابل توجه است. همچنین، مشکلاتی نظیر عدم تناسب دستمزدها با هزینه‌های زندگی و ناهمخوانی دریافتی‌ها با کار انجام شده توسط نیروی کار ایرانی نیز وجود دارد. بنابراین، مسئله اصلی در اینجا نیست که کارگران ایرانی به کار نمی‌روند، بلکه نیاز به تنظیم و تطبیق مناسب بین دریافتی‌ها و کار انجام شده است.
با توجه به مسائل امنیتی و تغییرات در بافت جمعیتی کشور در آینده، اگر قرار باشد به بهانه کمبود نیروی کار و دلایل اقتصادی، مهاجرین افغانستانی به‌طور بی‌رویه وارد شوند، باید مخاطرات امنیتی و تأثیرات آن را نیز در نظر گرفت. در گذشته، ایران به شکل انسانی مهاجرین افغانستانی را پذیرفته و در برخی موارد، آن‌ها را تحت حمایت قرار داده است.
اما با توجه به نگرانی‌های امنیتی و اقتصادی، بهتر است که این ورود به صورت یک فرآیند سازمان‌یافته و کنترل‌شده انجام شود. دولت و دستگاه‌های ذی‌ربط باید سیاست‌ها و برنامه‌های مناسب را برای مدیریت ورود مهاجران تدوین و اجرا کنند. این شامل ایجاد سیستم‌های ثبت و شناسایی، بررسی امنیتی و بهداشتی، و تأمین نیازهای اساسی مهاجران می‌شود.
علاوه بر آن، برنامه‌های آموزش و آماده‌سازی برای ادغام مهاجران به جامعه می‌تواند مفید باشد. این برنامه‌ها می‌توانند شامل آموزش زبان، مهارت‌های کاری، و آشنایی با فرهنگ و قوانین کشور میزبان باشند. با ارائه این امکانات، مهاجران می‌توانند بهترین استفاده را از فرصت‌های اقتصادی و اجتماعی کشور میزبان ببرند و به سرعت به جامعه محلی تطبیق پیدا کنند.
همچنین، برای حل مسئله کمبود نیروی کار در داخل کشور، نیاز به توسعه سرمایه‌انسانی و افزایش مهارت‌های کارگران ایرانی وجود دارد. این شامل توسعه آموزش‌های فنی و حرفه‌ای، افزایش سرمایه‌گذاری در بخش‌های تولیدی و صنعتی، و ایجاد شرایط مناسب برای جذب و نگهداشت نیروی کار می‌شود. این اقدامات می‌توانند بهبود قابل توجهی را در بازار کار ایران ایجاد کنند و نیاز به ورود بیشتر مهاجران را کاهش دهند.
در نهایت، برای حل مسئله ورود بی‌رویه مهاجرین افغانستانی و مدیریت بهتر این فرآیند، نیاز به همکاری و هماهنگی بین دولت، سازمان‌های مربوطه، و جامعه میزبان است. این شامل ایجاد فرصت‌های اشتغال و کارآفرینی برای مهاجران، تأمین خدمات بهداشتی و آموزشی مناسب، و فرهنگسازی جامعه درباره تقبل و همکاری با مهاجران است.که باز این همکاری جای ابهامات و نگرانی ها را نمی تواند پر کند.
دیدگاه مخالفان درباره مخاطرات امنیتی مرتبط با ورود مهاجرین افغانستانی شامل موارد زیر است:
تهدید تروریستی: برخی از افراد نگران هستند که مهاجرین افغانستانی می‌توانند عاملان تروریستی و گروه‌های مسلح باشند. آن‌ها معتقدند که افرادی که به صورت غیرقانونی وارد کشور می‌شوند، ممکن است از این فرصت برای انجام عملیات تروریستی بهره‌بردارند و امنیت عمومی را تهدید کنند.
قاچاق مواد مخدر: ورود بی‌رویه مهاجرین افغانستانی می‌تواند باعث افزایش قاچاق مواد مخدر شود. افغانستان یکی از کشورهای تولیدکننده اصلی مواد مخدر است و ورود غیرقانونی مهاجرین افغانستانی می‌تواند باعث افزایش قاچاق و توزیع مواد مخدر در کشور شود.
تهدید امنیت مرزی: ورود بی‌رویه مهاجرین افغانستانی می‌تواند به تهدید امنیت مرزی کشور منجر شود. با افزایش تعداد ورودی‌های غیرقانونی، کنترل مرزی دشوارتر می‌شود و این ممکن است به مسائلی همچون قاچاق انسان، قاچاق کالا و نفوذ افراد مشکوک منجر شود و موارد بسیار دیگر.
اما باید در نظر گرفت که نگاه منصفانه و عدالت‌محور در بررسی ورود مهاجرین افغانستانی می‌تواند به حفظ امنیت عمومی و حقوق بشری این افراد کمک کند.
