امضاهای طلایی را از میراث فرهنگی حذف کرده‌ایم

به گزارش ایران اکونومیست، علی دارابی، معاون میراث فرهنگی وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی در نشست «ثبت جهانی کاورانسراهای ایرانی و دستاوردهای آن» که سه‌شنبه چهارم مهرماه در پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری به مناسبت ثبت ۵۴ کاروانسرای ایرانی در یونسکو، برگزار شد، گفت: با ثبت ۵۴ کاروانسرا تعداد پرونده‌های ثبتی ایران به ۲۷ اثر افزایش یافت. البته تعداد سایت‌های جهانی ایران به ۱۰۴ سایت رسیده است.

او با اشاره به پرونده ماسوله که در اجلاس امسال یونسکو دیفر شد، گفت: آن پرونده در مراحل اولیه ایرادهای جدی داشت، اما با پیگیری‌های جدی، سهمیه ایران برای سال آینده محفوظ ماند و در آبان‌ماه کارشناسان ایکوموس جهانی به ایران می‌آیند تا این پرونده تکمیل شود و سال آینده این پرونده در کنار پرونده دیگر ایران برای ثبت جهانی، ارائه می‌شود.

دارابی سپس درباره ویژگی‌های کاروانسراها که حکم جان‌پناه برای مردم زمان خود را داشتند، سخن گفت و افزود: گفتمان و روح حاکم بر کاروانسراها دربرگیرنده این است که فضای فرهنگ و تمدن ایرانی در تمام این کاروانسراها حمایتگر اندیشه و تفکر ایرانیان است، از این حیث وقتی این پرونده مطرح شد با اجماع ۲۱ عضو کمیته میراث جهانی ثبت شد و نزدیک به یک ساعت درباره آن صحبت شد و دقایقی ممتد برای این فرهنگ و پیشینه تاریخی بزرگ دست زدند و ادای احترام و دین کردند.

معاون میراث فرهنگی گفت: در ایران بیش از هزار کاروانسرا داریم که ۷۰۰ کاروانسرا ثبت ملی و ۵۴ کاروانسرا ثبت جهانی شده‌اند که واقعا دست مریزاد دارد.

او سپس از تمام کارشناسانی که برای تهیه این پرونده و حفظ این کاروانسراها تلاش کردند، قدردانی کرد و گفت: کار زیادی برای دو پرونده «کاروانسراهای ایرانی» و «منظر فرهنگی ماسوله» انجام شد و از آقای پورعلی ـ مدیرکل پیشین دفتر ثبت آثارـ که در جریان این ثبت‌ها، خالصانه و باغیرت به همراه آقای وطن‌دوست تلاش شبانه‌روزی داشتند، قدردانی می‌کنم. خود من بیش از ۲۵ ملاقات با نماینده‌ کشورها در یونسکو داشتم. اداره کل ثبت در دو سال اخیر مکاتبات زیادی درباره  این پرونده‌ها داشت.

دارابی ادامه داد: یک سوال مهم که در نزد صاحبنظران، نخبگان، تشکل‌ها و آحاد مردم مطرح است این بود که «فایده ثبت جهانی چیست؟» این مسأله مهمی است که باید برای افکار عمومی تدوین کنیم.

او اضافه کرد: ثبت جهانی برای هر جامعه اعتبار است. ثبت جهانی ثروت ملی برای یک ملت و کشور است. هر قدر این اعتبار بیشتر باشد، به همان میزان اعتبار جهانی یک جامعه بالاتر می‌رود. ثبت اثر در یونسکو به مثابه دارایی یک کشور و مملکت محسوب می‌شود و رابطه معناداری میان گسترش توریست و سایت‌های جهانی وجود دارد. ارزش ثبت آثار در یونسکو بار معنایی دارد؛ وقتی یک اثر تاریخی و طبیعی ثبت می‌شود همه بشریت خود را مخاطب حفظ و صیانت از آن اثر می‌دانند، به عبارتی آن اثر دیگر متعلق به آن سرزمین و یک کشور نیست.

معاون میراث فرهنگی ادامه داد: فایده دیگر ثبت جهانی این است که در سایه رسانه‌ها با افزایش سواد میراثی، عموم مردم به داشته‌های تمدنی و فرهنگی خود احساس تعلق بیشتر می‌کنند و از سویی سمن‌ها و تشکل‌های مردم‌نهاد تقویت می‌شوند. آرزو می‌کنم سمن‌ها فارغ از دولت‌ها با قدرت شکل بگیرند و آن‌هایی هم که هستند و تلاش می‌کنند سطح فعالیت کیفی و کمی خود را افزایش دهند.

او بیان کرد: میراث جهانی بیانگر تشخص و فرهنگ ریشه‌دار یک ملت است. توسعه مناسبات تاثیر بسزایی در تقویت صلح و کاهش منازعات دارد و ابزار کارآمدی در دیپلماسی عمومی است. میراث فرهنگی انسجام‌بخش و قوام‌بخش اتحاد ملی است.

قائم مقام وزیر میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی گفت: ما به شفافیت و ساختمان شیشه‌ای میراث فرهنگی کاملا اعتقاد داریم و وفاداریم. تلاش کردیم و امضاهای طلایی و انحصار را حذف کرده‌ایم، چون میراث فرهنگی به همه جامعه تعلق دارد. تلاش کردیم تا سلیقه و نگاه خاصِ فردی بر ثبت جهانی حاکم نباشد در نتیجه شورایی را متشکل از صاحبنظران و سرآمدان این حوزه تشکیل دادیم و نخستین مطلبی که برای این شورا طرح کردم این بود که برای ۱۰ سال آینده اولویت‌های میراث جهانی را مشخص کنیم.

او همچنین از پیشکسوتان، نخبگان، تشکل‌ها و رسانه‌ها دعوت کرد اگر پیشنهادی در این‌باره دارند ارائه دهند و در ادامه اظهار کرد: کسانی که تجربه، اهلیت و صلاحیت علمی و کارشناسی دارند و می‌توانند در تدوین و تکمیل پرونده‌های ثبت جهانی کمک کنند، در سامانه‌ای که به‌زودی اعلام می‌شود، اطلاعاتشان را ثبت کنند. این متقاضیان توسط یک هیأت علمی مورد ارزیابی قرار می‌گیرند. کارگاه آموزشی برای آن‌ها برگزار می‌شود و گواهی داده خواهد شد.

دارابی اضافه کرد: این‌که گفته می‌شود «در استان‌ها عده‌ای هستند که از ادارات کل میراث فرهنگی درخواست می‌کنند اگر پرونده ثبتی دارید بدهید ما انجام دهیم»، ما اصلا چنین رویه‌ای نداریم و مورد تأیید نیست.

معاون میراث فرهنگی گفت: باید تلاش کنیم در عرصه بین‌المللی کارهای بزرگی انجام دهیم. اگر در یک مقطع ۱۹ ساله، به دلایل مختلف پرونده ثبت جهانی نداشتیم و عقب افتادیم می‌بینید که اکنون در رتبه نهم به لحاظ ثبت میراث تاریخی و در رتبه ششم به لحاظ ثبت میراث ناملموس قرار داریم و جزء ۱۰ کشور نخست هستیم.