به‌گزارش ایران اکونومیست، در حوضه آبریز دریاچه ارومیه در بازه زمانی ۱۵ ساله شاهد کاهش ۱۰ درصدی بارش‌ها بودیم. افزایش دما روزانه باعث تبخیر ۳۰ میلیون مترمکعب و سالانه ۲ میلیارد مترمکعب از آب دریاچه ارومیه می‌شود.
در یکسال گذشته ۶۰ درصد کاهش بارش برف در حوضه آبریز دریاچه ارومیه داشتیم، کاهش ۱۰ درصدی سطح برف و ۵۵ درصدی ارتفاع آن از جمله علل وضعیت حاد دریاچه ارومیه بشمار می‌رود. درواقع تغییرات اقلیمی، افزایش دما، کاهش بارش بویژه برف، مصرف بی رویه آب در بخش کشاورزی و چاه‌های غیرمجاز عوامل اصلی وضعیت فعلی دریاچه ارومیه است.
علیرغم اینکه نباید توسعه کشاورزی در حوضه آبریز دریاچه ارومیه صورت می گرفت اما میزان اراضی کشاورزی از ۳۹۰ هزار هکتار در سال ۱۳۷۷ به ۵۲۰ هزار هکتار در سال ۱۳۹۸ رسیده است، ۱۱۵ هزار چاه مجاز و غیرمجاز در حوضه آبریز دریاچه ارومیه فعال هستند و این در حالی است که ۴۲ هزار چاه غیرمجاز فعال یک میلیارد مترمکعب آب مصرف می‌کنند.
در سنوات گذشته بجای کشت محصولات کم آب‌بر، محصولات پر آب‌بر کشت شده به نحوی که سه محصول یونجه، سیب و چغندر قند بیشترین میزان آب را به خود اختصاص می دهند. عیسی بزرگ‌زاده - سخنگوی صنعت آب در همین راستا به ایران اکونومیست اعلام کرد: تولید سیب در حوضه آبریز دریاچه ارومیه افتخار نیست و صنعت آب کشور معتقد است، روند استفاده از آب برای توسعه محصولات کشاورزی غیرراهبردی در حوضه آبریز دریاچه ارومیه باید متوقف شود.
وی در واکنش به تولید انبوه سیب در حوضه آبریز دریاچه ارومیه اظهار کرد: متاسفم که نیازهای آبی دریاچه ارومیه صرف تولید محصولات غیر راهبری کشاورزی می‌شود. آمارها حاکی است، ۵۷ درصد از مصرف آب کشاورزی در حوضه آبریز دریاچه ارومیه صرف تولید سیب، یونجه و چغندرقند می‌شود.
به عقیده کارشناسان، تغییرات اقلیمی و توسعه کشاورزی و کشت محصولات غیرراهبردی بدون تناسب با ظرفیت‌های حوضه از جمله مهمترین دلایل شکل‌گیری وضع نامطلوب دریاچه ارومیه است.
بهره‌برداری سد چپر آباد در مهرماه
اما خبر خوب برای دریاچه ارومیه بهره‌برداری سد چپر آباد به عنوان یکی از طرح‌های تامین آب دریاچه ارومیه در مهرماه سال جاری است، سد چپر آباد در ۱۰ کیلومتری شهرستان اشنویه از نوع خاکی با هسته رسی بوده، این سد پس از پایان مطالعات در سال ۱۳۸۲ و شروع عملیات اجرایی آن آماده بهره‌برداری نهایی قرار گرفته، طول تاج این سد ۴۸۸ متر و عرض تاج ۱۰ متر و ارتفاع از پی ۳۴ متر و مساحت مخزن ۵۵۰ هکتار است.
سالانه ۲۷ میلیون مترمکعب از آب‌های روان رودخانه کانی‌رش و حدود ۵۰ میلیون مترمکعب از آب سد سیلوه به مخزن سد چپر آباد هدایت می‌شود. این سد دارای مخزن آبی به حجم ۳۸ میلیون و حجم تنظیمی ۷۱ میلیون مترمکعب است،: تأمین بخشی از نیاز زیست‌محیطی دریاچه ارومیه مهمترین هدف از اجرای سد چپر آباد است که آب رها شده از سد در مسیر رودخانه کانی‌رش به گدارچای و نهایتاً به دریاچه ارومیه می‌پیوندد.
در حال حاضر طرح سد چپر آباد و احداث جاده جایگزین اشنویه به پیرانشهر به طول ۱۴ کیلومتر به اتمام رسیده و همچنین با هدف تقویت زیرساخت‌های ارتباطی حدود پنج کیلومتر از جاده روستایی منطقه احداث و در کنار دیگر ثمرات اجرای این طرح، مورد بهره برداری قرار خواهد گرفت.
همچنین با توجه به اهتمام جدی دولت به‌ویژه در تصویب ۲۳۰۰ میلیارد تومان اعتبار در سال جاری برای نجات دریاچه ارومیه، پیش‌بینی می‌شود پرونده پروژه‌های نیمه تمام تاپایان امسال بسته شود.
با اتمام پروژه‌های سخت افزاری، تمرکز دولت روی پروژه‌های نرم‌افزاری بویژه تغییر الگوی کشت خواهد بود و با توجه به روند اتمام پروژه‌های نیمه تمامی به‌دلیل اینکه فاز دوم کانی سیب، تصفیه خانه تبریز، سد چپرآباد و ساماندهی چاه های غیرمجاز و پیش‌بینی هواشناسی مبنی بر بارش های خوب در فصل پاییز، دریاچه ارومیه در ماه‌های آتی وضعیت خوبی خواهد داشت.
