معرفی یک شاخص جدید برای پایش خشکسالی با کمک سنجش از دور

به گزارش ایران اکونومیست، در پژوهشی که به تازگی در دانشکده جغرافیای دانشگاه تهران به راهنمایی دکتر عطاءالله عبدالهی کاکرودی، دانشیار گروه سنجش از دور و GIS انجام شده است، شاخصی بهینه و کارآمد برای پایش ماهواره‌ای خشکسالی معرفی شده است.

دکتر کاکرودی درباره ضرورت این پژوهش توضیح داد: «خشکسالی یکی از ویرانگرترین بلایای طبیعی است و هزینه‌های ناشی از آن به دلیل پیامدهای اجتماعی، اقتصادی و زیست‌محیطی آن بسیار بالا است. کشور ایران نیز همواره از خشکسالی‌های پی در پی زیان دیده است. از این رو برنامه‌ریزی و مدیریت صحیح خشکسالی، از ضروریات اداره امور منابع طبیعی و کشاورزی است که مستلزم درک بهتر این پدیده است. در سال‌های اخیر بهره‌گیری از داده‌های سنجش از دور برای پایش خشکسالی گسترش یافته و شاخص‌های سنجش از دوری مختلفی برای این کار ارائه شده است. این داده‌ها امکان پایش خشکسالی را در تمام قسمت‌های حوضه و اطلاعات مکانی مورد نیاز جهت مدیریت بهینه فراهم می‌کنند. با این وجود هنوز توافق جامعی در مورد عملکرد و دقت شاخص‌های سنجش از دور برای مطالعه خشکسالی وجود ندارد.»

این جغرافیدان افزود: «اکثر شاخص‌های خشکسالی سنجش از دوری برای یک منطقه اقلیمی، یک نوع اکوسیستم یا یک موقعیت جغرافیایی خاص طراحی شده‌اند و عملکرد آنها در سایر مناطق به طور چشمگیری تغییر می‌کند. این موضوع تفسیر نتایج را دشوار می‌کند و کارایی مطالعات را کاهش می‌دهد. با توجه به تنوع اقلیم و محیط طبیعی در کشور، تعیین شاخص‌های بهینه برای پایش خشکسالی ضروری است؛ به طوری که عملکرد آنها در مناطق مختلف دچار نوسان نشود.»

دکتر کاکرودی درباره این تحقیق که در قالب رساله دکتری مائده بهیفر و با همکاری دکتر قاسم عزیزی، استاد گروه جغرافیای طبیعی و دکتر مجید کیاورزمقدم، دانشیار گروه سنجش از دور و GIS دانشکده جغرافیای دانشگاه تهران انجام شده است، توضیح داد: «در این تحقیق، ۱۳ شاخص پرکاربرد سنجش از دوری خشکسالی به صورت جامع در کلاس‌های مختلف اقلیم، کاربری و پوشش اراضی، لندفرم و در دو حوضه داخلی و ساحلی ارزیابی شده است.»

وی درباره یافته‌های این مطالعه گفت: «نتایج تحقیق منجر به ارائه شاخصی جدید مبتنی بر داده‌های تبخیر تعرق واقعی ماهواره‌ای شد که عملکرد بالایی در تمام کلاس‌های مورد ارزیابی داشته است. همچنین بزرگترین مزیت این شاخص که چالش موجود در مطالعات خشکسالی را برطرف می‌کند، آن است که از عملکرد یکنواختی در تمام کلاس‌های اقلیم و سطح زمین برخوردار است. شاخص پیشنهادی می‌تواند در سرتاسر ایران برای پایش خشکسالی مورد استفاده قرار گیرد.»

بنابر اعلام روابط عمومی دانشگاه تهران، یافته‌های این پژوهش به صورت مقاله‌ای در مجله Ecological informatics از سوی انتشارات الزویر به چاپ رسیده و از طریق پیوند زیر دست‌یافتنی است:

Satellite-based drought monitoring using optimal indices for diverse climates and land types