به گزارش ایران اکونومیست، امروز فعالیت شرکت‌های تولیدی و خدماتی بر پایه دانش روز در حوزه‌های «نانو»، «دانش بنیان» و «فناوری نوین» انجام می‌شود. این اصطلاحات در ایران با دلیل و بدون دلیل زیاد مورد استفاده قرار می‌گیرد بدون اینکه به بستر معنایی و عملکردی آن توجه شود. مهر در دو گزارش، خصوصیات و ویژگی‌های فعالیت بر پایه نانو و شرکت‌های فعال بر پایه دانش بنیان را شرح داد؛ در ادامه خصوصیات فعالیت‌ها بر پایه فناوری نوین می‌آید.
حسن علی ازگلی از کارشناسان حوزه پژوهش و فناوری درباره ویژگی‌های شرکت‌هایی که بر پایه فناوری نوین فعالیت دارند به مهر گفت: فناوری نوین لزوماً ایجاد کردنی نیست و برای استفاده قرار نیست خود به فناوری دست پیدا کرده و آن را تولید کنیم، می‌توان وارد کرد.
وی افزود: فناوری از صفر تا ۱۰۰ در قالب خرید ماشین آلات و تجهیزات به دست می‌آید. امروز فناوری‌ها در بسیاری از کارخانه جات وارداتی است. به عنوان مثال استفاده از ابزاری که با سیستم عامل ویندوز یا اندروید فعالیت دارد از آن جمله است. این فناوری کاملاً وارداتی بوده و هیچ نقشی در تغییر و اصلاح آن نداریم؛ یا از تجهیزات برنامه نویسی گرفته تا تجهیزات مورد استفاده در استخراج نفت، گاز، هواپیماسازی کشاورزی و… ما نقشی در شکل گیری یا تجاری سازی آن نداشته ایم؛ بنابراین فناوری خریداری و مورد استفاده قرار گرفته اند.
وی با بیان اینکه شرکت‌هایی که این فناوری‌ها را تهیه می‌کنند، از مزایای روزآمدی آنها بهره مند می‌شوند، گفت: اگر در کارخانه سیستم کنترل به روز دنیا خریداری شود طبیعی است که خط تولید و تجهیزات کمتر دچار آسیب شده و با ایمنی بیشتر فعالیت خواهند داشت؛ علاوه بر اینکه کیفیت تولید و محصولات نیز افزایش می‌یابد.
این کارشناس حوزه فناوری تاکید کرد: شرکت‌هایی که از فناوری جدیدتر استفاده می‌کنند کالا و خدمات با کیفیت مطلوب‌تری به مشتریان خود ارائه می‌دهند. حتی در تیراژ بهره وری افزایش یافته و محصولات با قیمت مناسب‌تری به بازار عرضه می‌شود.
فناوری نوین وارداتی است
ازگلی در ادامه سخنان خود یادآور شد: ما می‌توانیم با شرکت‌های بزرگ و فناور دنیا وارد تعامل شویم مثلاً در حوزه ساخت نیروگاه. فعالیت در این حوزه از حدود ۳ دهه قبل پایه ریزی شده است. ابتدا با تعامل، تجهیزات وارد کشور می‌شد و در ادامه فناوری محصولات منتقل شد. افرادی آموزش دیدند و زیرساخت‌ها آماده شد و ما نیز به یکی از استفاده کنندگان فناوری نوین قرار گرفتیم.
تفاوت‌های ماهوی
ازگلی با تاکید بر تفاوت ماهوی فعالیت بر پایه نانو، دانش بنیان‌ها و فناوری نوین، گفت: حمایت از فعالیت‌ها بر پایه هر یک از این روش‌های جهانی باید بر اساس کاردکردشان بوده و در نتیجه متفاوت باشد. اگر سیاست گذاری ها بر اساس تفاوت‌ها درست انجام نشود آسیب‌هایی را به دنبال خواهد داشت که ما را از اهداف دور می‌کند. به عنوان مثال شرکت‌های نانو نیاز به تحقیقات دارند و در نتیجه داشتن آزمایشگاه‌های مجهز از ضروریات این حوزه است. دسترسی به مراکز علمی معتبر جهان، امکان در اختیار گرفتن تجهیزات خاص از انواع و اقسام تجهیزات آزمایشگاهی تا مواد اولیه خاص از ملزومات فعالیت‌های نانویی است.
وی گفت: بنابراین جنس حمایت‌ها باید از نوع تحقیقاتی و پژوهشی باشد. در صورت بالنده شدن این علم در کشور، کاربردهای مختلفی از کشاورزی تا پزشکی خواهد داشت.
وی با اشاره به دسته دوم افزود: دانش بنیان‌ها بیشتر به سیاست گذاری درست نیاز دارند تا حمایت مادی. در واقع دانش بنیان‌ها باید در ریل درستی قرار گیرند تا اینکه حمایت مادی شوند.
این کارشناس حوزه علوم و فنون ادامه داد: خروجی دانشگاه‌ها و پژوهشگاه‌ها نباید در کتابخانه ها بایگانی شود. مطالعات باید بر اساس نیازهای اقتصاد و صنایع پی ریزی شوند.
وی تاکید کرد: صنعت باید خود را دخیل در دانشگاه بداند. در حال حاضر شرکت خارجی در دانشگاه دفتر دارند و توافق نامه و تفاهم نامه منعقد می‌شود که درباره موضوعات جدید برای آنها تحقیقات انجام دهند. معمولاً پروپوزال‌ها نوشته و ارسال می‌شود. نوشته‌هایی که در این باره خوب عمل کرده باشند مورد حمایت و تشویق قرار گرفته و کار می‌شود. در واقع شرکت دانش بنیان نیاز به چنین فضایی دارد.
وی ادامه داد: از سوی دیگر دولت در حوزه زیرساخت‌ها مانند پارک‌های علم و فناوری باید فعالیت داشته باشد. البته در فراهم کردن وسایل فیزیکی مثل زمین، ساختمان، تجهیزات و… خوب عمل کرده ایم اما در شناخت و حمایت‌های بعدی و شکل دادن ارتباطات در حال آسیب هستیم. هنگامی که هسته اولیه دانش بنیان‌ها شکل گرفت چون صنعتی پشت آنها نبود و این شرکت‌ها فقط با تولید انبوه می‌توانند سرمایه گذاری کنند اما همکاری بین آنها و دانشگاه‌ها وجود ندارد این شرکت‌ها زمین می‌خورند.
وی اظهار کرد: در حال حاضر با وام و تسهیلات مادی کار سرپا نگه داشته شده است. از سوی دیگر وقتی خریداری در بازار نباشد پس از مدتی این پول‌ها در بازارهای غیرمولد سرازیر خواهد شد یا امکان ساخت و تجهیزات با کیفیتی که با تعداد و تیراژی که مورد نظر صنعت و اقتصاد است به وجود نخواهد آمد.
ازگلی ادامه داد: بنابراین جنس تأسیس دانش بنیان‌ها باید سیاست گذاری درست باشد و هیچ نیازی نیست تعداد این شرکت‌ها افزایش یابد بلکه باید شرکت‌هایی باشند که خروجی ناب دانشگاهی بوده تا قابلیت تجاری سازی برای آنها ایجاد شود و قابلیت رقابت با محصولاتی که هم اکنون در کشور ساخته یا وارد می‌شود داشته باشد.
این کارشناس حوزه فناوری با بیان اینکه راه اندازی تعداد زیاد شرکت دانش بنیان کمکی به توسعه فعالیت‌ها نمی‌کند بلکه فضا را مغشوش می ساز، گفت: در این شرایط ارزیابی کردن و سیاست گذری در راستای حمایت از آنها دشوارتر شده زیرا هر چه تعداد بالا می‌رود مسئولیت دولت برای سرپا نگه داشتن بیشتر می‌شود که در عمل سیاستی نادرست است.
ازگلی در پایان با اشاره به شرکت‌های استفاده کننده از فناوری نوین اظهار کرد: این شرکت‌ها طبیعی است که بازار را می‌شناسند چون خودشان به دنبال روش مذکور رفته اند. فعالان این حوزه معمولاً شرکت‌های بزرگ و متوسط بوده که به دنبال تجهیزات جدید و در نمایشگاه‌ها رفته اند؛ ماشین آلات جدید را رصد و با تولیدکنندگان مذاکره می‌کنند. در نهایت تلاش به استفاده از محصولات خاص و پیشرفته دارند.
وی گفت: دولت‌ها باید از این دسته شرکت‌ها از تسهیلات اقتصادی تا معافیت‌ها و تخفیف‌های مالیاتی و گمرکی و انرژی حمایت کند چون این شرکت‌ها هستند که پیشرو در ارائه محصولات با کیفیت و قیمت مناسب و خدمات مطلوب بوده و در توسعه موفق عمل می‌کنند.
ازگلی با بیان اینکه معمولاً اشتغال زایی شرکت‌هایی که با فناوری نوین فعالیت دارند به مراتب پایدارتر از اشتغال دانش بنیان و فعالیت‌های بر پایه فناوری نانو است، گفت: دانش بنیان‌ها و شرکت‌های فعال بر پایه نانو تجربه تجاری بسیار کمی دارند اما شرکت‌هایی که با فناوری نوین فعالیت دارند مسیر بلوغ خود را طی کرده و امروز به دنبال افزایش بهره وری هستند. پس اشتغالزایی در این شرکت‌ها می‌تواند جاذبه‌ای باشد تا سیاست گذاران تمرکز خود را روی فعالیت این شرکت‌ها بیشتر کنند. در ادامه توجه به این جزئیات ما را در رسیدن به اهداف اقتصادی موفق تر خواهد کرد.
