مقام رهبری در دیدار کارگران برای چندمین بار اصطلاح اژدهای هفت سر فساد را به کار بردند و با یادآوری اینکه از ۲۰ سال پیش در اینباره هشدار دادند و گفتند مبارزه باید همهجانبه باشد تا اژدهای هفت سر فساد شکست بخورد، تاکید کردند دولت سیزدهم و مجلس یازدهم که انقلابی هستند باید با این اژدهای فساد مبارزه کنند.
واقعیت این است که اقتصاددانان، روزنامهنگاران و برخی از سیاستورزان هوادار اقتصاد آزاد نیز سالهاست درباره دلیل پدیدار شدن فساد و راهبردهای مبارزه با فساد سخن میگویند و مینویسند. سخنان دیروز رهبری اما نشان داد هنوز باید راه درازی برای ریشهکن کردن اژدهای فساد طی شود. پرسش اصلی این است که چرا در ایران فساد پدیدار، کهنه، جاگیر و گسترده شده و شوربختانه به وضعیت مویرگی و سیستماتیک رسیده و چگونه میتوان به کامیابی نسبی در مبارزه با آن امیدوار بود؟ تجربه جهانی و نیز تجربه ساختار اقتصادی ایران و فسادهای کشفشده در دهههای تازه سپریشده نشان میدهند بدون هیچ چون و چرایی اسیر شدن کسبوکار و معیشت و تولید و بازرگانی در چنگ عنصر سیاست دلیل اصلی فساد است. به این معنی که سیاستمداران ایرانی خواسته یا ناخواسته، ارادهگرایی و استیلای تصمیمهای سیاسی بر رفتار متغیرهای اقتصادی را عینیت داده و سیاستگذاری اقتصادی را تابعی از سیاست کردهاند. این راهبرد در ایران سابقه یک سدهای دارد و شوربختانه در نیم سده تازهتر گسترش یافته است. اقتصاددانان و کارشناسان و فعالان اقتصادی همراه با تحولات جهانی دانش اقتصاد و نیز تجربه کشورهای دارای اقتصاد سالم و رقابتی باور جدی دارند اگر میخواهیم اژدهای فساد را ناکار کنیم باید از جایی کار را شروع کنیم که بشود سر اصلی را زد.
سر اصلی فساد همان اقتصاد حکومتی است که از یک سو بنگاهداری میکند و بزرگترین بنگاههای اقتصادی هر رشته بزرگ از صنعت و تجارت داخلی و خارجی را در انحصار دارد و تعیینکننده قیمت پول یا همان نرخ بهره بانکی، قیمت ارز به دلیل داشتن بیشتر ارز و از سوی دیگر قدرت قانونگذاری و اجرایی است. این میزان قدرت در اختیار نهادهای دولتی و قدرت اندک نهادهای خانواده- که میلیونها کارگر، کارمند و پیشهور خردهپا و کشاورز بخش اصلی آن هستند- و نیز نهاد بنگاه خصوصی در برابر قدرت که مثل کاه در برابر کوه است بسترساز فساد تاریخی شده است. اقتصاد حکومتی با قیمتگذاری دستوری برای داراییهای خود و نیز داراییهای شهروندان و تولید صنعتی و کشاورزی بزرگترین فساد را پدیدار کرده و حاضر نیست دست از این راهبرد فسادساز بردارد. تنها در ایران است که سلطان سکه، سلطان قیر، سلطان فرآوردههای پتروشیمی، مافیای خودرو، مافیای بانکی، مافیای ارزی و دهها مافیای دیگر داریم و سرچشمه و زاینده همه این سلطانهایی که اعدام شدند و هیچ فسادی کم نشد همین اقتصاد حکومتی است. سر اصلی فساد را باید کوبید و نابود کرد.
محمدصادق جنانصفت روزنامه جهان صنعت