خنثی‌سازی تحریم‌ها با استفاده از ابزار گواهی سپرده کالایی در بورس انرژی

به گزارش ایران اکونومیست، نفت به عنوان یکی از مهم‌ترین دارایی‌های کشورهای نفتی به طرق مختلف به فروش می‌رسد، در بسیاری از کشورها عرضه این ماده در بورس انجام می‌شود که در این راستا به تازگی چارچوبی تحت عنوان گواهی سپرده کالایی برای فروش نفت کشور در بستر بورس فراهم شده است.

این روش به زعم بسیاری از کارشناسان مزیت‌های زیادی را از جمله متنوع سازی روش‌های فروش نفت و شفافیت بیشتر در این زمینه را با خود به همراه خواهد داشت، از سوی دیگر، در قالب این طرح، بازاریابی بهتری برای فروش نفت خواهیم داشت و بازار ثانویه‌ای برای معاملات ایجاد می‌شود.

گواهی سپرده کالایی یک ورقه بهادار است که در بورس قابلیت پذیرش و معاملات دارد، این اوراق گواهی از یک کالای معینی که در بورس پذیرش شده است، نشات می‌گیرد.

شرکتی که متقاضی است نخست انباری را نزد سازمان بورس مشخص و آن را پذیرش می‌کند. بعد که انبار پذیرفته شد، به ازای کالاهای موجود در انبار یک قبض انبار صادر می‌شود که این قبض توسط شرکت سپرده‌گذاری مرکزی بنا بر واحدی که اعلام شده است، تبدیل به اوراق گواهی می‌شود و به صورت الکترونیک در حساب ناشر وثیقه می‌شود و قابلیت معامله پیدا می‌کند.

بعد از آن، اطلاعیه گشایش انبار در سایت رسمی بورس باید منتشر شود که در آن مشخصات کالای انبار مورد پذیرش، نحوه معامله، نحوه تحویل کالا، نحوه تسویه حساب قید می‌شود. به این موضوع اوراق گواهی سپرده کالایی نفت می‌گویند.

«محمدرضا احمدی»، کارشناس بازار سرمایه در گفت‌وگو با ایران اکونومیست با اشاره به اینکه ما الان در شرایط تحریمی هستیم و باید به روش‌های فروش نفت کشور تنوع ببخشیم، اظهار کرد: می‌توانیم از بستر بورس انرژی برای ابزارسازی استفاده کنیم. بدین صورت که با استفاده از یک بستر مالی به انتشار اوراق روی دارایی‌های فیزیکی شرکت ملی نفت بپردازیم.

وی اظهار داشت: اکنون فقط اشخاص حقوقی می‌توانند گواهی سپرده کالایی را خریداری کنند و بازار معاملات ثانویه نیز دارد. بدین معنا که لازم نیست دارندگان این نوع گواهی فقط به دریافت فیزیکی کالا مبادرت کنند، بلکه به روش‌های مختلف می‌توانند روی این گواهی سپرده معاملات انجام دهند.

کارشناس بازار سرمایه با تاکید بر اینکه گواهی سپرده کالایی در چند بعد قابل بررسی است، گفت: در ابتدا ضمن تامین مالی منابع نفتی دولت، ابزاری ایجاد می‌شود تا خریداران بتوانند از تغییرات قیمت نفت منتفع شوند.

احمدی اظهار داشت: همچنین نوعی ابزارسازی خواهیم داشت و از این طریق یک سری ابزار مالی دارایی‌های فیزیکی ایجاد خواهیم کرد.

وی ادامه داد: شرکت‌های صنعتی کشور که مصرف کننده نفت هستند، می‌توانند مصرف خود را از طریق خرید گواهی سپرده کالایی تأمین کنند؛ بنابراین، این ابزار به قصد سودآوری و پوشش ریسک می‌تواند مورد استفاده قرار بگیرد.

کارشناس بازار سرمایه با تاکید بر اینکه گواهی سپرده کالایی منافع زیادی را می‌تواند با خود به همراه داشته باشد، گفت: به طور مثال، با متنوع‌سازی روش‌های فروش نفت، عملاً ریسک فروشنده نفت که در ایران دولت است را در زمینه رصد و تحریم کاهش می‌دهیم.

احمدی تاکید کرد: ایجاد راه‌های متنوع برای فروش نفت برای کلیت اقتصاد کشور مثبت ارزیابی می‌شود که از این طریق ضمن ایجاد بستری مناسب برای خنثی‌سازی تحریم‌ها، تاب‌آوری کشور را در مقابل تهدیدهای خارجی افزایش می‌دهد.

وی اعلام کرد: برای خریداران اوراق مهم است که بدانند دارایی پایه وجود خارجی دارد یا خیر. در اوراق سلف نفتی کالایی که هنوز استحصال نشده بود، اوراق آن به فروش می‌رسید اما در گواهی سپرده کالایی شاهد وجود دارایی پایه هستیم.

کارشناس بازار سرمایه با بیان اینکه در طرح فعلی ما سلف فروشی نداریم، بلکه کالای موجود در انبار به فروش می‌رسد، اظهار داشت: با توجه به چنین مساله ای به احتمال زیاد گواهی سپرده کالایی با استقبال بیشتر اشخاص حقوقی روبرو خواهد شد.

احمدی با بیان اینکه کسانی که در صنعت پتروپالایش کشور فعالیت دارند، بهتر می‌توانند با این ابزار کار کنند و به خرید اوراق گواهی سپرده بپردازند، تاکید کرد: اگر در آینده زمینه‌ای به وجود آوریم که اشخاص حقیقی هم به این موضوع ورود کنند، احتمالاً فضا برای تأمین مالی بیشتر فراهم می‌شود اما به نظر بنده چارچوب فعلی که اشخاص حقوقی بتوانند به خرید گواهی سپرده کالایی برای فروش نفت اقدام کنند شکل موثرتری است.