به گزارش ایران اکونومیست، کمیته امداد از نخستین نهادهایی است که به فاصله ۲۲ روز پس از پیروزی انقلاب اسلامی در ۱۴ اسفندماه سال ۱۳۵۷ با فرمان تاریخی بنیانگذار انقلاب تشکیل شد. تنگناهای اقتصادی، فقر و فشار مضاعف بر اقشار محروم در دوران پهلوی و همچنین توجه ویژه معمار انقلاب به مستضعفان از جمله دلایلی بود که کمیته امداد حتی پیش از استقرار رسمی نظام جمهوری اسلامی تاسیس شد.
از شناسایی فقرا تا پشتیبانی از رزمندگان و خانواده‌های آسیب‌دیده از جنگ
با توجه به فقر فراگیر در کشور، شناسایی و اولویت‌بندی نیازمندان، رسیدگی به نیازهای اولیه و تامین احتیاجات ضروری خانواده‌های محروم، از جمله برنامه‌های کمیته امداد در سال‌های نخست تاسیس کمیته امداد بود؛ شهریورماه سال ۵۹ که جنگ تحمیلی آغاز شد، پا به پای اقشار مختلف مردم، علاوه بر تقدیم ۱۱۸ شهید و ده‌ها جانباز، وظیفه جذب و هدایت‌های مردمی به جبهه‌ها و پشتیبانی از رزمندگان و همچنین حمایت از خانواده‌های آسیب‌دیده از جنگ را برعهده گرفت و همچنین در سال ۱۳۶۷ هم زمان با پایان جنگ هشت ساله و آغاز دوره سازندگی در کشور، عرصه‌های جدید و گسترده‌تری برای فعالیت‌های کمیته امداد در زمینه محرومیت‌زدایی آغاز شد.
ویرانی‌های جنگ و تعداد بالای خانواده‌های آسیب‌دیده و تبعات اجتماعی و اقتصادی آن سبب شد تا کمیته امداد با ساماندهی فعالیت‌های خود متناسب با ماموریت‌های روز، دوشادوش سایر نهادهای اجرایی به زدودن چهره فقر و آسیب‌های اجتماعی از کشور بپردازد. این نهاد با تربیت مددکاران متخصص به شناسایی ابعاد مختلف فقر پرداخت تا زمینه ارتقاء کمی و کیفی خدمات به محرومان را فراهم کند.
۲ میلیون و ۴۲۷ هزار خانوار تحت حمایت کمیته امداد
حالا بیش از گذشت ۴۴ سال از تاسیس این نهاد، برنامه‌های کمیته امداد بر ۶ محور شناخت و رفع انواع محرومیت‌های نیازمندان، تبادل تجربه با موسسات خیریه، ارائه تسهیلات قرض‌الحسنه به نیازمندان، فراهم آوردن امکانات لازم برای خوداتکایی خانواده‌های نیازمند و مساعدت‌های نقدی و غیرنقدی از قبیل تامین مسکن، جهیزیه و ارائه وام قرض‌الحسنه انجام می‌شود و بررسی آمارهای موجود از این نهاد حکایت از این دارد که ۲ میلیون و ۴۲۷ هزار خانوار تحت حمایت کمیته امداد قرار دارند.
ارائه مستمری به مددجویان برای کمک به معیشت جامعه هدف به عنوان یکی از نخستین خدمات کمیته امداد شناخته می‌شود که به صورت ماهانه به آنان پرداخت می‌شود.
در حال حاضر مستمری خانوار تک‌نفره تحت حمایت ۵۵۰ هزار تومان، دو نفره ۷۸۰ هزار تومان، سه نفره یک میلیون و ۹۰ هزار تومان، چهار نفره یک میلیون و ۴۰۰ هزار تومان و پنج نفره و بالاتر یک میلیون و ۷۲۰ هزار تومان است.
پرداخت ۱۶۹ هزار میلیارد ریال وام کارگشایی از سوی صندوق قرض‌الحسنه امداد ولایت
پرداخت تسهیلات قرض‌الحسنه کارگشایی از دیگر خدمات کمیته امداد به مددجویان است که در سال‌های اخیر با تاسیس صندوق قرض‌الحسنه امداد ولایت گسترش کمی و کیفی یافته و مواردی همچون وام مسکن، وام اشتغال، وامهای دانشجویی و ... را در بر گرفته است.
مطابق آمارهای اعلام شده از سوی این نهاد تاکنون ۱۶۹ هزار میلیارد ریال وام کارگشایی به ۶ میلیون و ۴۵۳ هزار و ۱۲۵ نفر پرداخت شده است.
اقدامات حمایتی امداد در حوزه «مسکن»
اما از جمله اساسی‌ترین نیازهای مددجویان در زمینه توانمندسازی خدمات حوزه مسکن است که شامل «احداث و تکمیل»، «تعمیر و بازسازی» و «خرید» می‌شود.
ساخت و بهسازی مسکن مددجویان شهری و روستایی با بهره‌گیری از توان فنی و مهندسی کارشناسان مجرب و امضای تفاهم‌نامه با دیگر دستگاه‌های مسئول، در دستور کار کمیته امداد قرار دارد. همچنین ساخت حمام و سرویس بهداشتی، واگذاری انشعابات و لوله‌کشی گاز منازل مددجویان از دیگر خدمات کمیته امداد در حوزه مسکن در سال‌های اخیر است.
اما اقدامات حمایتی امداد در این چهار دهه اخیر بیانگر این است که این نهاد دو میلیون و ۱۷۴ هزار و ۱۶۹ واحد مسکن را برای مددجویان خود احداث، تکمیل، خرید و یا تعمیر و بازسازی کرده است.
به گفته محمود توکلی-مدیرکل دفتر تامین مسکن و امور مهندسی ساختمان کمیته امداد، از ابتدای فعالیت حوزه مسکن کمیته امداد تا کنون ۵۰۶ هزار مورد کمک به احداث و خرید مسکن شده و در بخش تعمیر و بازسازی نیز یک میلیون و ۶۶۸ هزار مورد خدمت به جامعه هدف ارائه شده است.
در این میان اما، محمود توکلی- مدیرکل دفتر تامین مسکن و امور مهندسی ساختمان کمیته امداد یکی از چالش‌های مددجویان در حوزه مسکن را بحث تسهیلات بانکی عنوان می‌کند و می‌گوید: این موضوع هم در نهضت ملی مسکن و هم در مسکن روستایی که براساس تسهیلات بهسازی و مقاوم‌سازی روستایی کار می‌شود قابل مشاهده است.
وی با تاکید بر لزوم تسهیل اعطای وام برای مددجویان تحت پوشش که تمکن مالی ندارند و بعضا فاقد امکان معرفی ضامن هستند، بیان کرد: باید اعطای وام بانکی برای مددجویان تسهیل شود و این درحالیست که برای اعطای وام، بعضا بانک‌ها در ضمانت سختگیری و ضامن معتبر کارمند، چک سیادی و کسر از حقوق مطالبه می‌کنند.
به گفته مدیرکل دفتر تامین مسکن و امور مهندسی ساختمان کمیته امداد، یکی از روش‌های تسهیل اعطای وام بانکی، ضمانت سفته زنجیره‌ای است این روند در وامهای بانکی برای مددجویان جز لزومات است اما بسیار کم اجرا می‌شود.
با توجه به هزینه‌های بالای درمان برای اقشار نیازمند، ارتقاء سطح بهداشت و سلامت مددجویان به عنوان یک نیاز اساسی در کمیته امداد تعریف شده است. بر این مبنا کمیته امداد با راه‌اندازی اداره بهداشت، بیمه‌های اجتماعی و درمان، ارائه خدمات تخصصی در این حوزه را با همکاری نهادهای ذی‌ربط انجام می‌دهد.
کمیته امداد هیچ مددجویی ندارد که از خدمات بیمه‌ای بهره‌مند نباشد
چندی پیش مجتبی احمدلو-مدیرکل بهداشت و درمان و بیمه‌های اجتماعی کمیته امداد، درخصوص آخرین وضعیت بیمه مددجویان تحت حمایت، اعلام کرده بود که هیچ مددجویی نداریم که از خدمات بیمه‌ای بهره‌مند نباشد و تمامی خانواده‌ها تحت پوشش خدمات درمانی و بهداشتی قرار دارند.
وی همچنین اظهار کرده بود که در کمیته امداد برای بیماران خاص و نادر که رقم آن‌ها به ۸۵ هزار نفر می‌رسد کمک هزینه درمان علاوه بر کمک‌های صندوق بیماران خاص به این بیماران پرداخت می‌کند، در میان این بیماران سالمندان و معلول نیز وجود دارد و ما کمک‌هزینه‌های درمان این افراد را به نسبت سایر بیماران افزایش داده ایم و مساعدت‌های بیشتری به این بیماران صورت می‌گیرد. در کل ماهانه ۲۵۰ هزار تومان کمک هزینه پرستاری به بیماران بستری در منزل به مددجویان سالمندان به عنوان هزینه کمک مراقبت و نگهداری از سالمند پرداخت می‌شود.
احمدلو چندی پیش نیز به ایران اکونومیست گفت: تا قبل از سال ۱۳۹۸ کمیته امداد مددجویان شهری خود را (به عنوان یکی از سازمان‌های بیمه‌گر) تحت پوشش بیمه پایه درمان می‌برد و از سال ۱۳۹۸ بیمه پایه درمان مددجویان شهری کمیته امداد طی تفاهم‌نامه‌ای تا سقف یک میلیون نفر به سازمان بیمه سلامت واگذار شد و اکنون تمامی مددجویان این نهاد با جمعیتی حدود پنج میلیون نفر دارای بیمه پایه هستند که عمده این افراد عضو سازمان بیمه سلامت هستند.
وی با بیان اینکه عمده مددجویان تحت پوشش کمیته امداد دارای بیمه پایه سلامت هستند، گفت: جمعیت مددجویان دارای بیمه روستایی معادل ۲ میلیون و ۷۰۰ هزار نفر بوده است. ۶۰۰ هزار نفر از مددجویان بیمه شده نظام ارجاع یک و حدود ۵۰۰ هزار نفر دارای صندوق بیمه همگانی هستند و همچنین ۸۰۰ هزار نفر دارای بیمه درمان تامین اجتماعی هستند. البته تعداد محدودی هم دارای سایر بیمه مانند نیروهای مسلح و... هستند.
ارائه خدمات مشاوره ازدواج و خانواده و اهدای جهیزیه و لوازم ضروری منزل از دیگر اقدامات این نهاد در جهت تقویت نهاد خانواده و کمک به ازدواج جوانان نیازمند است که در طول چند دهه گذشته به صورت مستمر ارائه شده و مطابق آمارهای موجود کمیته امداد، بیش از ۲ میلیون و ۸۵ هزار جهیزیه به مددجویان یا به صورت موردی به نیازمندان ارائه شده است.
کمیته امداد از اوایل دهه ۷۰ نیز با راه‌اندازی معاونت اشتغال، حرفه‌آموزی و ارتقاء دانش فنی و شغلی مددجویان به منظور خودکفایی و خروج مددجویان از حمایت، اقداماتی را به طور جدی پیگیری کرد که در این بین برگزاری کارگاه‌های متعدد حرفه‌آموزی برای خانواده‌های تحت حمایت از جمله اقدامات کمیته امداد در سال‌های نخستین آغاز فعالیت‌های حوزه اشتغال در این نهاد بود.
ضرورت بهره‌گیری از آموزش‌های فنی و حرفه‌ای برای ایجاد اشتغال و درآمدزایی، موجب شد این نهاد تا با اعطای وامهای خوداشتغالی به مددجویان با هدف تامین مواد اولیه و ابزار کار و همچنین ارائه مشاوره‌های شغلی و نظارت مستمر بر طرح‌های اشتغال، زمینه خودکفایی و درآمد با ثبات مددجویان را فراهم کند.
رسیدگی به بیش از یک میلیون و ۴۵۰ هزار پرونده توسط وکلای نیکوکار
ارائه خدمات مشاوره حقوقی با هدف کمک به احقاق حقوق مددجویان در مراجع قضایی با همکاری وکلای نیکوکار و کانون وکلای مرکز نیز از دیگر خدمات حمایتی این نهاد است که هم‌اکنون هم در حال انجام است.
در این میان براساس اعلام کمیته امداد یک میلیون و ۴۵۸ هزار و ۱۵۳ پرونده حقوقی رسیدگی شده است.
با توجه به تاکیدات رهبر معظم انقلاب در خصوص اهمیت تولید دانش‌بنیان در سال‌های اخیر، موضوع اشتغال و توانمندسازی در کمیته امداد به سمت فعالیت‌های دانش‌بنیان و مبتنی بر علم و فناوری متمرکز شده است.
از ابتدای تأسیس کمیته امداد بیش از دو میلیون و ۳۰۰ هزار طرح اشتغال ایجاد شده و در این میان حدود یک میلیون نفر خودکفا شده‌اند.
همچنین حدود ۴.۵ میلیون نفر آموزش کسب و کار دیده‌اند و برای ۴۵۰ هزار نفر کاریابی انجام شده است.
