به گزارش ایران اکونومیست از سوادکوه، اساس زندگی روستایی برپایه مشاغل سنتی همچون کشاورزی و دامپروری است که در کنار نوع بافت، معماری و فرهنگ اصیل مردمان آن شکل ویژه روستا و روستانشینان را به تصویر می‌کشد، مردمانی با سبک زندگی سنتی، بومی و بی‌آلایش از مدرنیته.
نواحی روستایی مختلف مازندران هر کدام در ذات خود جذبه‌هایی برای توقف، اسکان و توسعه بوم‌گردی به نفع اقتصاد روستا را دارند اما آنچه که در طی سالیان اخیر این ذات جذاب را دچار خدشه کرده افزایش ساخت و سازها توسط غیربومیان و در اصطلاح خوش نشین‌ها به صورت نامتعارف و ضربه زدن به شکل بافت روستایی و مشاغل بومیان بوده است، همانند آنچه که مدت‌هاست روستاهای بخش‌های مختلف سوادکوه به آن دچار شده‌اند، دچار شدنی که ناهنجاری‌هایی را در بسیاری از روستاهای این شهرستان کوهستانی و پر جذبه به بار آورده است.
سوادکوه از حیث بهره‌مندی مواهب خدادادی و جاذبه‌های طبیعی و توریستی همواره مورد توجه غیربومیان بویژه برای اسکان خوش‌نشینی بوده از این رو در بسیاری از روستاهای آن ویلاهای رنگارنگ غیربومیان، سبک معماری و بافت جامعه محلی را تغییر داده است.
تغییر کاربری‌ها و افزایش ساخت و سازها توسط غیربومیان منجر به تصور حق مالکیت روستا در بسیاری از آنها شده و بارها شکایت از مشاغل سنتی بومیان را نزد متولیان برده‌اند.
چالش‌های خوش‌نشینی روستاهای سوادکوه آفتی بر پیکره حیات روستا و محیط زیست شده و زنگ خطر رانش روستاهای سوادکوه در اثر افزایش چاه‌های جاذب فاضلاب‌های خانگی و انسانی، زنگ خطر انقراض گونه‌های گیاهی، تعرض به حق آبه زیستی حیات وحش و طبیعت، خطر زندگی زیستی گونه‌های جانوری ، تغییر بافت روستایی و افزایش پسماند مدت‌هاست به صدا درآمده، صدایی که کمتر شنیده شده است از این رو درمورد چالش‌هایی که غیربومیان برای حیات زیستی روستاها، بافت و این جوامع محلی پدید آورده‌اند با برخی مدیران به گفت و گو نشسته‌ایم.
سونامی ویلاسازی غیربومیان در روستاهای سوادکوه
ابراهیم فلاحی رئیس اداره محیط زیست شهرستان سوادکوه در گفت و گو با خبرنگار با بیان اینکه ماهیت روستاها در سوادکوه کشاورزی و دامپروری است اما خوش‌نشین‌ها نسبت به دامداری بومیان شکایت دارند، اظهارداشت: یکی از چالش‌های افزایش ساخت و ساز در روستاهای سوادکوه شکایت غیربومیان از بومیان بابت کار دامپروری است درحالی که آن غیربومی در طول هفته دوبار در روستا ساکن است و دامدار هم آلایندگی چندانی در کارش ندارد.
وی خاطرنشان کرد: حتی خوش‌نشین‌ها نسبت به زنبورداری بومیان نزد ما شکایت کرده‌اند درحالی که زنبورداری شغل اصلی روستائیان محسوب می‌شود.
فلاحی با بیان اینکه برخی مناطق که به نام روستا در پی گرفتن کد آبادی هستند بیشتر شباهت به شهرک دارند، تصریح کرد: روستاهای نوظهور که حتی 100 مترمربع کشاورزی نداشته، ساخت و سازهایی را در آنها شاهد هستیم همچون ' وَرِپی ' و ' اِجِت' که مراتع را به ساخت و ساز تبدیل کرده‌اند و علاوه بر هزینه‌هایی که برای دولت در بخش خدمات دارد ، عواقب زیست محیطی به دنبال داشته است.
وی تصریح کرد: در بحث آبرسانی به روستاها، اکثر چشمه‌های مناطق زیستی ما مسدود و لوله‌گذاری شده، درواقع حق آبه زیست محیطی رعایت نشده و تخریب منابع طبیعی را در مسیر لوله‌گذاری شاهد هستیم.
فلاحی خطر رانش روستاها در اثر افزایش ساخت و ساز و افزایش چاه‌های جاذب را از خطرات جدی برشمرد و عنوان کرد: افزایش ساخت و ساز مصرف گرایی را به دنبال داشته در روستاهای ما زندگی مصرفی شهری حاکم است، مصرف آب به مراتب بیشتر از نواحی شهری شده، چاه‌های جاذب افزایش یافته و تمام فاضلاب‌ها و پساب‌ها را جذب خود می‌کند.
وی افزود: برخی با کانال‌هایی فاضلاب را به نهر و رودخانه منتقل و اکثراً نیز فاضلاب‌های انسانی و خانگی را به چاه جاذب هدایت می‌کنند، همه این پساب‌ها در زیر روستا جمع و مطمئن باشید باعث رانش می‌شود، بسیاری از روستاهای ما در حال حاضر خطر رانش به این دلایل را دارند همچون ' گُرزین‌خیل' که مطمئناً روزی رانش خواهد کرد.
این مسئول تصریح کرد: جمعیت در روستای ' گُرزین‌خیل' بیش از ظرفیت روستا شده، در بحث زمین‌شناسی در بافت رانشی قرار گرفته بود البته با جمعیت کم و حجم آب کم گذشته اما اکنون به اندازه یک شهر شده، درواقع خوش نشین‌ها آسیب زده‌اند و با توجه به چاه‌های جاذب روزی شاهد رانش این روستا خواهیم بود.
رئیس اداره محیط زیست سوادکوه یکی دیگر از خطرات جمعیت نامتعارف در روستاها را افزایش تولید پسماند برشمرد و بیان کرد: جمعیت تمام روستاها افزایش یافته، زمین‌های کشاورزی به خانه تبدیل شده و شاهد افزایش الحاق به بافت هستیم، کاربری‌های باغی در حال تغییر است، چشمه‌ها، زیست‌گاه‌های حیات‌وحش و گیاهی ظرفیت این تغییر را ندارند ، افزایش جمعیت منجر به افزایش تولید پسماند شده و دهیاری‌ها با مشکل دفع آن مواجه هستند.
فلاحی ادامه داد: بسیاری از چشمه‌های چند صد ساله در مسیر خود پوشش گیاهی خاصی را داشته‌اند اما با مسدود شدن چشمه‌ها به جهت تامین آب روستایی، پوشش گیاهی خود به خود از بین می‌رود.
فلاحی با بیان اینکه شاهد سونامی ویلاسازی غیربومیان در روستاهای سوادکوه هستیم ، خاطر نشان کرد: علاوه بر اعتراضی که غیربومیان به مشاغل روستائیان بومی دارند، برخی خواستار جابه‌جایی دامداری و مرغداری برای توسعه ساخت‌‌و‌ساز بوده و اعتراض دارند.
وی تصریح کرد: برخی مراتع بالادست که دام‌سرای دامداران هست و چند ماه مورد استفاده قرار می‌گیرد به ویلا تبدیل شده و به خوش‌نشین‌ها اجاره می‌دهند ، نوعی گردشگری بی قید و بند و بی‌برنامه که نمی‌توان مدیریت کرد، مشکل پسماند، تخریب زیستگاه حیات‌وحش و گیاهان و انقراض گونه‌های گیاهی را داریم.
خطر لغزش و رانش روستاها را تهدید می‌کند
امین ولی‌زاده رئیس بنیاد مسکن شهرستان سوادکوه نیز در گفت و گو با خبرنگار احتمال افزایش صدمات ساخت و سازهای نامتعارف بر پیکره روستاها را زیاد ارزیابی و تصریح کرد: ساخت و سازهای نامتعارف، رانش‌های احتمالی در روستاها را به دنبال خواهد داشت، یکی از چالش‌های احتمالی آینده در روستاها، افزایش خطرات ساخت سازه‌های سنگین بر روی زمین مخصوصا در سوادکوه است.
وی افزود: کارگروه طرح هادی با استناد بر آمار و سرشماری نفوس و مسکن، طرح را می‌بندد و ساخت و ساز فراتر از آن روستاها را قطعاً و یقیناً دچار چالش می‌کند که یکی از این چالش‌ها لغزش و رانش در آینده خواهد بود.
ولی‌زاده اظهار داشت: به دنبال ساخت و سازهای خارج از ظرفیت یک روستا ، هدایت نکردن آب‌ها نیز باعث معضل خواهد شد.
وی خاطرنشان کرد: در حال حاضر در روستاهایی همچون ' طالع' و ' آریم' به چنین مشکلاتی روبرو هستیم، با جلوگیری از ساخت و سازهای بی‌رویه و همچنین غیرمجاز می‌توان از خطرات پیشگیری کرد.
ساخت و سازهای نامتعارف در روستاهای سوادکوه
میلاد قاسم‌نژاد رئیس اداره راه و شهرسازی سوادکوه و سوادکوه شمالی نیز ساخت و سازهای نامتعارف را خطر بزرگی برای حیات روستاها برشمرد و تصریح کرد: ساخت و سازهای بیش از ظرفیت روستاها صد در صد بر پیکره روستا ضربه می‌زند و منجر به رانش‌های احتمالی در آینده خواهد شد.
وی افزود: طبق افق ده ساله محدوده روستاها مشخص می‌شود وقتی ساخت و ساز خارج از ظرفیت روستا باشد جزء بحث رانش، مشکلات تامین راه مناسب، آب، برق و گاز را نیز خواهیم داشت.
قاسم‌نژاد خاطرنشان کرد: در پایان هفته‌ها با مشکل افت فشار آب و گاز مواجه می‌شویم، در هر صورت هر روستایی یک ظرفیتی دارد و خارج از آن ظرفیت مشکلاتی همچون رانش و برای دستگاه‌های خدمات رسان بوجود می‌آید.
وی افزود: رانشی که در منطقه ' اَمیرده' داریم و رانش جاده دلیلش ساخت و سازهای نامتعارف در بالادست می‌تواند باشد در دهستان ' کسلیان ' هم شاهد رانش هستیم.
به گزارش ، روستاها سرمایه‌های بومی برای حفظ اصالت و مشاغل سنتی‌اند، سرمایه‌هایی که در طی سالیان اخیر در بسیاری از نقاط با چالش‌هایی اغلب از سوی غیربومیان مواجه شده‌اند، غیربومیانی که برخی از آنها حق مالکیت روستا را از آن خود دانسته و در امور مختلف مداخله می‌کنند.
در کنار آسیب‌های زیستی، افزایش نامتعارف ساخت و سازها در جوامع روستایی، خطر رانش آینده ناگوار پیش بینی شده‌ای خواهد بود که در صورت پیشگیری نکردن، درمان حادثه به وقوع پیوسته در آینده، تقریبا ناممکن خواهد بود.
امیدواریم شرایطی بوجود آید که بوم‌گردی در روستاها توسعه یافته و چرخه اقتصادی به نفع روستانشینان به گردش درآید و جایگزین فروش زمین به غیربومیان گردد تا شاهد افزایش نامتعارف ساخت‌و سازها نباشیم و امید است نبض حیات زندگی اصیل روستایی با پیگیری متولیان برای دفع خطرات و چالش‌ها، بی‌دغدغه ادامه یابد.
