به گزارش ایران اکونومیست، روز یکشنبه نهم بهمن سال جاری، قرارداد اتصال سامانه‌های پیام رسان ملی بانک‌های ایران و روسیه با حضور معاون بانک مرکزی روسیه و معاون بین الملل بانک مرکزی ایران به امضا رسید.
سامانه پیام رسانی مالی الکترونیکی (سپام) به منظور الکترونیکی کردن مراودات بانکی و ایجاد زیرساخت یکپارچه خدمت‌رسانی میان ایران و روسیه راه اندازی شد، با استفاده از سپام نه تنها برای اولین بار یک زیرساخت پیامرسانی واحد مالیِ ملی در کشور برای همه مراودات مالی عمده بانک‌ها از قبیل اعتبارات اسنادی ارزی و ریالی، ضمانت‌نامه‌‌های ارزی و ریالی، حوالجات ارزی، مکاتبات، استعلام ها و مذاکرات از طریق یک شبکه واحد پیام رسانی فراهم است، بلکه امکان اتصال به بانک‌های خارجی در خارج از کشور را می توان به گونه‌ای برقرار کرد که بدون به کارگیری امکانات مؤسسه سوئیفت و نگرانی‌های مربوط به آن، با زبانی مشترک و آشنا، تعاملات مالی با آخرین فناوری‌های موجود صورت گیرد.
کریمی، معاون بین الملل بانک مرکزی، درباره سامانه پیام رسانی مالی الکترونیکی سپام می‌گوید: در حال حاضر شبکه پیامرسانی دو کشور به یکدیگر متصل شده و همه بانک‌های دو کشور نیز می توانند به یکدیگر متصل شوند و برای شروع، یک بانک از ایران و بانک دیگری از کشور روسیه انتخاب شدند که نخستین پیام را تبادل کنند. علاوه بر این، طی روزهای آینده نیز که هیأت فنی بانک مرکزی روسیه در ایران هستند، زمینه‌سازی برای ارتباط و ارسال همه پیام‌ها میان بانک‌های دو کشور فراهم می شود.
در ادامه گفت‌‌‌‌وگوی فارس با محسن کریمی را می‌خوانید:
فارس: به تازگی سامانه پیام رسانی مالی الکترونیکی سپام میان ایران و روسیه راه انداری شده است. به عنوان اولین سوال بفرمایید اساسا چرا به چنین پیام رسانی میان بانک‌های کشور و سایر کشورها نیاز داریم؟
کریمی: در یک سال گذشته سند اقدام مشترک بین بانک‌های مرکزی دو کشور به امضا رسیده بود، طبق برنامه ریزی انجام شده، با امضای قرارداد اتصال سامانه‌های پیام رسان ملی بانک‌های ایران و روسیه، اولین اقدام از سند مورد اشاره بوده که عملیاتی شد. براین اساس، سامانه های پیام رسان بانکی ملی دو کشور به یکدیگر متصل شدند و این امکان نیز فراهم شد که همه بانک‌های عضو سامانه پیام رسان های بانکی ملی ایران با همه بانک های کشور روسیه تبادل پیام های بانکی داشته باشند. یعنی، بانک ها برای این که باهم تبادل داشته باشند، نیازمند یک سیستم پیام رسان استاندارد هستند. وجود این پیام‌رسان در سراسر دنیا وجود داشته و یک موضوع متعارف در همه دنیا است. این پیام رسانی در برخی دیگر از کشورها به سوییفت شنتاخته می شود. ایران به دلایل مختلف از سوی موسسه سوییفت تحریم شده و همین مساله ارتباط بانک های کشور با بانک های سایر کشورها را دچار چالش کرده است.
* ایران از شبکه پیام رسان ملی بانکی خود استفاده می‌کند
فارس: با توجه به عملکرد موسسه بین المللی سوییفت در قبال ایران، پیام رسانی بانکی داخلی امکام اتصال با بانک‌های خارجی دارد؟
کریمی: کشورهایی مانند ایران که با سیستم سوییفت به مشکل خورده اند، از سیستم های پیام رسان ملی خودشان رونمایی کرده اند. مثلا ما در ایران پیام رسان بانکی خودمان را ایجاد کرده ایم. روسیه پیام رسان بانکی خود را برای بانک های داخلی خود ایجاد کرده است. ولی این پیام رسان های داخلی برای ارتباط گرفتن با بانک های خارجی، دچار مشکلات فراوانی هستند. چون بانک های خارجی جزو شبکه های ملی نیستند پس نمی توانند باهم تبادل داشته باشند.
* ایران به سوییفت دیگر نیاز ندارد
فارس: آنچه طی روزهای گذشته میان دو کشور ایران و روسیه انجام شده است، در زمینه همین پیام رسان‌های ملی بوده است یا اتفاق دیگری رخ داده است؟
کریمی: آنچه بین ایران و روسیه در این زمینه رخ داده، این است که ما شبکه پیام رسان ملی بانکی دو کشور را به هم متصل کرده ایم و عملا از سوییفت بی نیاز شده ایم. بانک های ایرانی وقتی می خواهند با بانک های روسی تبادل پیام بانکی داشته باشند، این پیام می تواند باز کردن LC یا حواله یا ضمانت نامه باشد، دیگر نیازی به استفاده از سوییفت ندارند. هر بانکی که در این شبکه عضو باشد، می تواند در شبکه ملی خودشان پیام را ارسال کرد و طرف مقابل نیز در همان شبکه ملی مقصد این پیام را دریافت کند. یعنی شبکه های ملی ایران و روسیه به یکدیگر متصل شده اند.
* اتصال سوئیچ دو شبکه ملی پیام رسان ایران و روسیه به یکدیگر
فارس: یعنی بانک های دو کشور در این شبکه به یکدیگر وصل شده اند؟
کریمی: بانک های دو کشور را عضو شبکه هم نکرده ایم. فقط شبکه های ملی دو کشور به یکدیگر متصل شده اند. به عبارت دیگر، سوییچ دو شبکه ملی ایران و روسیه به یکدیگر متصل شده اند.
* 700 بانک روسی به بانک های ایرانی متصل شده اند
فارس: با این تفاسیر کشورهای دیگر هم می توانند وارد این نقطه اتصال دو کشور شوند. آیا تقاضایی برای این موضوع وجود داشته است یا اصلا برنامه ای برای اتصال سایر کشورها به پیام رسان های ملی ایران و روسیه در نظر گرفته شده است؟
کریمی: بله، با اتصال سامانه‌های پیام رسان ملی بانک‌های ایران و روسیه، حدود 700 بانک روسی می‌توانند با بانک‌های ایرانی تبادل پیام مالی داشته باشند. به غیر از این بانک‌های روسی، ۱۰۶ بانک غیر روسی از ۱۳ کشور دیگر هم به این سامانه پیام رسان متصل شده و می توانند با بانک های کشور تبادلات مالی داشته باشند. همه بانک های این ۱۳ کشور، عضو شبکه روسیه نیستند. از هر کشور ۷ یا ۸ بانک هستند عضو پیام رسان روسیه بوده و با اتصال پیام رسان ملی ایران و روسیه آنها هم می توانند از این شبکه پیام رسان استفاده کنند. از این به بعد، شبکه بانکی ایران نیز می تواند جذابیت های خاص خود را داشته باشد. زیرا بانک های ایران نیز به بانک های دیگر کشورها متصل شده و می توانند با آنها تبادل پیام داشته باشند. ممکن است ما هم بتوانیم یک سری کشورهای اطراف خود را ترغیب کنیم تا به شبکه ملی پیام رسان ایران متصل شوند. با اینکار ما مزیت استفاده از پیام رسان های انها را خواهیم داشت و آنها هم می توانند به شبکه های پیام رسان دیگر کشورها هم متصل شوند.
* حل مشکلات بانکی مراودات تجاری ایران و روسیه
فارس: فعال نبودن سیستم پیام رسان‌های یک کشور با سایر کشورها چه مشکلاتی را ایجاد می‌کند؟
کریمی: زمانی که ارتباطات بانکی فراهم نباشد، روابط و مراودات تجاری و بازرگانی دچار مشکل می شود. از این رو با اتصال پیام رسان‌های ملی ایران و روسیه، زمینه فنی ارتباطات بانکی دو کشور با یکدیگر فراهم شد. این موضوع همه پیام های استاندارد بانکی شامل ال سی، حواله، ضمانت نامه بانکی و غیره را دربر می گیرد.
* اولین پیام یک بانک ایرانی به بانک روسی ارسال شده است
فارس: اتصال پیام رسان های ملی ایران و روسیه با یکدیگر امتحانی هم انجام شده است؟
کریمی: در حال حاضر شبکه پیام رسانی دو کشور به یکدیگر متصل شده و همه بانک‌های دو کشور نیز می توانند به یکدیگر متصل شوند و برای شروع، یک بانک از ایران و بانک دیگری از کشور روسیه انتخاب شدند که نخستین پیام را تبادل کنند. علاوه بر این، طی روزهای آینده نیز که هیأت فنی بانک مرکزی روسیه در ایران هستند، زمینه سازی برای ارتباط و ارسال همه پیام ها میان بانک های دو کشور فراهم می شود.
* سوییفت ملی بین دو کشور ایران و روسیه ایجاد شده است
فارس: همانظور که گفتید، اتصال شبکه پیام رسان ملی دو کشور ایران و روسیه نخستین گام برای اجرای توافقنامه بانک های مرکزی دو کشور است. گام بعدی در این زمینه چیست و آیا استفاده از پول ملی دو کشور در مبادلات نیز به مرحله اجرا رسیده است؟
کریمی: در توافقنامه بانک‌های مرکزی ایران و روسیه، گام هایی تعریف شده است که اولین قدم آن همین اتصال پیام رسان‌های ملی دو کشور است. یکی دیگر از آن اقدامات به کارگیری پول های ملی در مبادلات تجاری است. یعنی در مرحله اول سوییفت ملی بین دو کشور ایجاد شده است. اقدام دیگر هم پول های ملی است که چند ماه دیگر عملیاتی می شود. ولی هر اقدام بانکی را بخواهیم انجام دهیم، در مرحله اول، نیازمند یک سیستم پیام رسان هستیم که این اولین اقدام بوده و پیش نیاز همه اقدامات دیگر است. وقتی بانک ها بتوانند در شبکه بانکی به یکدیگر سرویس دهند دیگر نیاز تجار به این که در صرافی ها و بازار آزاد مسائل خود را حل کنند، کم می شود و در شبکه بانکی همه نیازهای دو کشور انجام می شود. چون شبکه بانکی خدمات بهتری به آن ها می دهد. شبکه های بانکی می توانند، ال سی و ضمانت نامه و تعهد پرداخت نیز برای بانک‌های مقصد صادر کنند. بنابراین از این جهت، خدمات بانکی رویه استاندارد و رویه معمول خود را می توانند داشته باشند. در صورتی که این اتفاق بیافتد، در نرخ ارز تاثیرگذار است. ولی نه از آن جهت که این سیستم به پول ملی و ارزش آن ارتباط مستقیم دارد. بحث روبل-ریال در گام بعدی است که می تواند تاثیر زیادی بر روی ارزش پول ملی و نرخ سایر ارزها نیز بگذارد. ولی این سیستم پیش نیاز همه اقدامات است.
* مراحل مختلف توافقنامه بانک‌های مرکزی ایران و روسیه در حال اجرا/ پول ملی ایران و روسیه را دنبال می‌کنیم
فارس: برنامه بعدی بانک‌های مرکزی برای اجرای توافقنامه اشاره شده چیست؟
کریمی: بنای ما بر این است که اقدامات خود را محرمانه نگه داریم و وقتی عملیاتی شد، آن را رسانه ای کنیم. اتصال پیام رسان های ملی از سوی دو کشور غیرقابل توقف است. به این معنا که بانک های دو کشور در یک زمین بازی ساخته شده توسط بانک های مرکزی دو کشور، در تعامل خواهند بود و از طرفی زیرساخت های این امر به هیچ عنوان غربی و وابسته به نظام سلطه نیست. در صورتی که اقدامی هنوز عملیاتی نشده، اعلام شود، دشمن نمی گذارد، این رخداد به درستی عملیاتی شود. اما باید در این زمینه گفت اقدامات دیگری مرحله به مرحله طراحی شده و در حال اجرایی شدن است که به محض عملیاتی شدن، آن را رسانه ای نیز خواهیم کرد. در مورد پول ملی چون بین روسای جمهور دو کشور صحبت شده، قطعا به کارگیری پول های ملی جزو اقداماتی است که قبلا رسانه ای شده و در دست پیگیری است.
* هنوز میر و شتاب به یکدیگر متصل نشده اند
فارس: برخی به اشتباه اتصال شبکه پیام رسان ملی ایران و روسیه را همان اتصال شبکه های بانکی میر روسیه و شتاب ایران می دانند؛ در اینباره توضیح می دهید؟
کریمی: بله، همه فکر می کنند ارتباط میر و شتاب یعنی اتصال همین پیام رسان های ملی دو کشور. این پیام رسانی یک بحث است و اتصال میر و شتاب یک بحث دیگر؛ یکی دیگر از اقدامات آتی هم همین اتصال میر و شتاب است. یعنی شبکه کارتی دو کشور به هم وصل خواهد شد. الان بانک های دو کشور به هم وصل شده اند و باهم می توانند پیام رد و بدل کنند. سوییچ پرداخت کارتی هم اگر وصل شود، مردم می‌توانند با کارت بانکی خود در کشور مقابل در مغازه ها خرید کنند. این موضوع نیازمند این است که هم این سوییفت ملی بین دو کشور برقرار باشد و هم کارت ها برقرار شوند. اتصال میر و شتاب هنوز رخ نداده است. الان سیستم پیام رسان بانکی دو کشور به هم وصل شده اند و از سوییفت بی نیاز شده ایم.
* اتصال میر و شتاب سال آینده اجرایی می شود
فارس: اتصال میر و شتاب چه زمانی رخ می دهد؟
کریمی: اتصال میر روسیه به شتاب ایران، جزو برنامه هایی است که برای اجرایی شدن آن زمانبندی مشخص وجود دارد. گفته شده در ماه های آینده این اتفاق می افتد. باید در این زمینه بگوییم امیدوارم در سال آینده و نیمه دوم سال این مساله نیز انجام شود.
فارس: با تشکر از وقتی که بابت این مصاحبه اختصاص دادید.
کریمی: من هم از شما بابت تببین این مسأله مهم بین‌المللی که در اقتصاد کشور بسیار موثر خواهد بود، تشکر می‌کنم.
پایان پیام/
