به گزارش ایران اکونومیست، عبدالحسین کلانتری معاون فرهنگی و اجتماعی زارت علوم در نشست خبری تبیین همایش بین المللی "خانواده مقاوم؛ چالشهای اخلاقی در جهان متحول"، با بیان اینکه در حال حاضر دوگانه خانواده و زن شکل گرفته است، اظهار کرد: البته این دوگانه در خصوص خانواده و مرد نیز شکل گرفته اما در خصوص زنان پررنگ‌تر است.
این هیات علمی دانشگاه تهران، با طرح این پرسش که چرا برخی پسران نسبت به تشکیل خانواده مقاومت دارند؟، ادامه داد: بخشی از علت مقاومتی که پسران برای تشکیل خانواده دارند به این باز می‌گردد که به دنبال تشخص و هویت درون خود هستند. ما نتوانستیم شکوه خانواده را چه در ساحت عمل و چه در ساحت نظر به تصویر بکشیم. خانواده را همیشه مانع، تصویر کردیم و زیبایی‌های خانواده را نتوانستم نشان دهیم. از سوی دیگر کارکردهای عاطفی خانواده را نیز در فضای رسانه نتوانستیم نشان دهیم.
معاون فرهنگی و اجتماعی وزیر علوم، تحقیقات و فناوری، با بیان اینکه جامعه‌ای که تفرد و بی‌هویتی برایش کارکرد داشته باشد به دنبال انسانی می‌رود که بریده از این هویت‌ها باشد، تصریح کرد: این انسان بریده از هویت به راحتی قابل دست اندازی است و در این مسیر اگر خانواده‌ای نیز شکل گیرد کمترین کارکرد را خواهد داشت لذا روابطی که در چارچوب خانواده ساماندهی نمی‌شوند، روابطی موقت و ناپایدار هستند که مرتفع کننده منافع سرمایه داری‌اند. این همان منطق دائم انباشت سرمایه است. از همین رو برای داشتن خانواده ابتدا باید مقاوت در مقابل این منطق خانمان سوز، جهان سوز و انسان سوز شکل گیرد.
کلانتری با بیان اینکه در جهان از سالها پیش مقاومتی در برابر تمام جریان های شکننده خانواده شکل گرفته است، افزود: می‌توان گفت هسته‌های مقاومت در خود جهان غرب شکل گرفته است. ما در این زمینه پیش رو نیستیم و از همان جریان‌ها تبعیت می کنیم. در کشورهای اسکاندیناوی و حتی آمریکا در خصوص بُعد و سایز خانواده و حتی در خصوص کارکردهای عاطفی خانواده این مقاومت شکل گرفته که بسیار موثر است.
وی معتقد است که نهاد خانواده پایدارترین هسته مقاومت در برابر نظام سرمایه‌داری افسار گسیخته امروزی است.
این هیات علمی دانشگاه تهران، در بخش دیگر سخنان خود به تاثیرات مخرب سیاست‌های اقتصاد آزاد در کشور بر روی نهاد خانواده اشاره و خاطر نشان کرد که این سیاست‌ها خانواده را از بسیاری کارکردهای خود دور کرده است.
به گفته معاون فرهنگی و اجتماعی وزیر علوم، تحقیقات و فناوری، ترویج سیاست‌های اقتصاد آزاد در کشور علاوه بر اینکه باعث تضعیف نهاد خانواده شده است بلکه این سیاست‌ها در مقابل خدماتی که از نهاد خانواده می‌گرفت کمترین حمایت‌ها را از این نهاد داشته است.
کلانتری توضیح داد: تصور این بوده است که نهاد خانواده به مثابه یک نهاد سرمایه بر است و آورده‌ای در سبد اقتصادی ندارد. در همین راستا هیچ وقت آورده اقتصادی زنان خانه دار در سبد کلان اقتصادی کشور محاسبه و دیده نشده است. این امر درحالی است که بسیاری از فعالیت‌ها و کارهای زنان خانه‌دار محدود به کارکردهای اقتصادی نمی‌شود و کارکردها ی تربیتی، عاطفی، جامعه پذیرانه و آموزشی مفصل و سنگینی دارند. این کارکردها هیچوقت به محاسبه درنیامده است و از این رو برخوردها با نهاد خانواده بسته، ذیق و طلبکارانه بوده است.
وی با بیان اینکه علیرغم اینکه بعد انقلاب خانواده در ایران مورد تاکید رهبران انقلاب و مسئولین بوده است اما در عمل شاهد بی پناهی بیش از پیش نهاد خانواده بوده‌ایم، عنوان کرد: خانواده روز به روز کارکردهای مفصل خود را از دست داده و در مقابل کمترین حمایت‌ها را دریافت کرده است. درواقع مسیری که خانواده در ایران طی کرده مسیر مقاومت در برابر چرخ دنده‌های ویران‌گر منطق نظام سرمایه داری بوده و در حال حاضر نیز هست که باید برایش فکر جدی کرد. اگر نتوانیم مدل محاسبه سهم خانواده در نظام پیشرفت را دوباره بازتعریف کنیم، قطع به یقین شاهد افول بیشتر نهاد خانواده در کشور خواهیم بود. اولین هسته مقاومت را باید در تغییر ذهنیت سیاست گذاران عرصه خانواده دنبال کرد.
این هیات علمی دانشگاه تهران در بخش دیگر سخنان خود، گفت: در بحث تحلیل خانواده اولین نکته این است که هرگونه تحلیل از خانواده باید مبتنی بر رویکرد تاریخی باشد. باید گذشته نهاد خانواده و پویایی آن را مورد بررسی قرار داد و سپس به وضعیت اکنون آن رسید و مسیر را برای آینده آن باز کرد.
نهایتا باید احتمال‌های پیش روی نهاد خانواده را مورد بررسی قرار داد. خیلی از تحلیل‌های حوزه خانواده برآمده از ادبیات موجود جهان غرب است از این رو در خیلی از موارد این تحلیل‌ها که نسبتی با تاریخ گذشته، حال و آینده ما ندارد. این نوع تحلیل‌ها و ادبیات بعضا موجب خلق واقعیت‌های جدید شده که نسبتی با ایران ندارد.
معاون فرهنگی و اجتماعی وزیر علوم، تحقیقات و فناوری با اشاره به اینکه منطق نظام سرمایه داری تاثیرات بسیار بنیانی مبتنی بر انباشت سرمایه بر نهاد خانواده داشته است، بیان کرد: در این مسیر هستی انسان و ارزشها تبدیل به ابزار می‌شوند. حتی انسان در مسیر انباشت سرمایه تبدیل به ابزار می‌شود و این مسیر تمام حوزه ها را در برگرفته است. علیرغم اینکه انقلاب اسلامی سعی کرده مسیر تاریخی جدیدی را باز کند و الگوی متفاوت رشد، توسعه و پیشرفت افق گشایی جدیدی در تاریخ جهان ایجاد کند اما تاثیرات مخرب منطق نظام سرمایه‌داری بر نهاد خانواده در جامعه ایران هم مشاهده می‌شود.
به گزارش ایران اکونومیست، در بخش دیگر این نشست محمد رضا زیبایی نژاد، رئیس پژوهشکده زن و خانواده و نیز دبیر علمی همایش با بیان اینکه بر خلاف ارزش‌های اخلاقی که علی‌الاصول باید ثابت باشند، الگوهای راهبری باید متناسب با موقعیتی که در آن قرار گرفته‌اند منعطف باشند در غیر این صورت در دستیابی به اهداف خود موفق نیستند اظهار کرد: اگر فرض کنیم ساختارهای فرهنگی، اجتماعی و اقتصادی، ارزش‌های ناهمسو با ارزش‌های خانواده را بسط می‌دهند، وضعیت چطور می‌شود؟ پرسش اصلی ما این است که در شرایط جهانی شدن که سیطره اخلاق نئو لیبرال و نسبی گرایی اخلاقی در دنیا اتفاق می‌افتد و بسط ارزش‌های ناهمسو با خانواده و ارزش‌های اخلاقی شکل می‌گیرد، ما چه الگوهای تربیتی را در خانواده داشته باشیم که والدین بر اساس آن بتوانند مقاومت فعالی را با شناخت و شرایط تهدید داشته باشند و از مسیر مقاومت پویا و نه منفعاله بتوانند ارزش‌های اخلاقی خود را حفظ کنند و بلکه در انتقال ارزش‌های اخلاقی مزیت سازی کنند و خود را بسط دهند.
زیبایی نژاد افزود: آموزش و پرورش و نهادهایی که درگیر بحث تربیت فرزندان ما هستند، در موقع تهدید بچه‌های ما را بر اساس چه الگویی تربیت کنند؟. وزارت آموزش و پرورش رویکرد خود را در مواقع تهدید باید تغییر دهد یا با همان دست فرمان گذشته فرزندان ما را تربیت کند؟ تغییر در چه جوانبی باشد؟ در روش‌ها یا محتوا؟ آیا روش کار نهادهایی که معطوف به خانواده عمل می‌کنند و سمن‌هایی که موضوع آنها خانواده است و مبلغین ما که به خانواده‌ها پیام می‌دهند در موقع تهدید باید طور دیگری باشد یا خیر؟ سیاست گذاری در مقیاس کلان حاکمیت با فرض اینکه در موقعیت تهدید هستیم باید متفاوت از موقعیت قدرت باشد؟ کجا باید یک تغییرات اساسی در الگوهای خود بدهیم که نتیجه آن این باشد که خانواده قدرتمند و با توانمندی بیشتری در مقاومت فعال و پویا و در مقابل تهدیدهایی در برابر ارزش‌های اخلاقی داشته باشیم. هدف ما از طراحی این همایش این بود که به پاسخ این پرسش‌ها برسیم و برای اینکه بتوانیم جامعه علمی را در این همایش درگیر کنیم محورهایی را در نظر گرفتیم.
به گفته وی، محور نخست این همایش «رویکردهای نظری به مقاومت پویا در برابر چالشهای اخلاقی» اعم از "دین و مقاومت اخلاقی پویا"، "راهبری اهل بیت (ع) در شرایط مقاومت و دستاوردهای آن برای راهبری مبتنی بر مقاومت در جهان معاصر"، "نظریه فرهنگی مقاومت پویا"، "روانشناسی مقاومت پویا"، "مقاومت پویا و گفتمان‌های خانواده در علوم اجتماعی"، "مقاومت پویا، از منظر فقه و حقوق"، محور دوم همایش «نقش‌های جنسیتی و مواجهه فعال خانواده با چالشهای اخلاقی و تهدیدات نوپدید»، محور سوم «خانواده مقاوم، ارزش‌های اخلاقی و تحولات جنسی»، محور چهارم «خانواده مقاوم و مواجهه پویا با تحولات اقتصادی و پیامدهای اخلاقی آن»، محور پنجم «گروه‌ها و نهادهای خانواده بنیاد و مواجهه فعال با تهدیدات نوپدید»، محور ششم «رویکرد نظام تربیت رسمی به مقاومت پویای خانواده در جهان متحول»،محور هفتم «رویکرد حکمرانی به مقاومت خانواده در برابر تهدیدات نوپدید»، محور هشتم «خانواده مقاوم، ارزش‌های اخلاقی و جهان متحول، در ادبیات، هنر و رسانه»، محور نهم «خانواده مقاوم و پویا، تهدیدها و فرصت‌های فضای مجازی و فناوری‌های نوظهور»، محور دهم «مدیریت شهری، امداد اجتماعی و فرهنگی و خانواده مقاوم» و محور یازدهم «تاریخ اجتماعی و مقاومت پویای خانواده در برابر تحولات اخلاقی در جهان متحول» است.
زیبایی نژاد در پایان سخنان خود افزود: این محورهای موضوعی را از چند طریق پیگیری می‌کنیم که یکی از این مسیرها فراخوان مقالات است. دیگری پیگیری از طریق ترجمه آثار مقالات و کتب مرتبط با این دغدغه در جهان است، همچنین تجربه نگاری خانواده، مدرسه و سمن‌های موفق در این راستا نیز از دیگر راه‌هایمان است تا بدانیم این مجموعه‌ها چه سیاست گذاری‌های متفاوتی را در حوزه خانواده داشته‌اند؟. دیگر مسیر ما نیز بحث گفتگو با اندیشمندان و صاحب نظران است.
ادامه دارد
