به گزارش ایران اکونومیست، ارزانی حامل‌های انرژی یکی از دلایل بد مصرفی است موضوعی که در جای جای جهان جدی گرفته شده است به همین دلیل کارشناسان امر انتقادات فراوانی به این موضوع دارند و معتقدند شرایط انرژی در ایران به یک تضاد جدی مواجه است، زیرا از یک سو قیمت انرژی در کشور ما به شدت ارزان است و از و سوی دیگر پایین بودن درآمدها، دولت ریسک افزایش قیمت انرژی را نمی‌پذیرد. اما طیف دیگر فکری هم وجود دارند و معتقدند افزایش قیمت حامل‌های انرژی شاید به صورت مقطعی کار ساز باشد اما در بلند مدت اثر گذاری ندارد، این موضوع تا جایی پیش رفت که حتی سخنگوی صنعت برق نیز در خصوص افزایش مصرف گاز واکنش نشان داده است. وی در رابطه با واقعی کردن قیمت گاز به مهر گفته بود: در صورتی که قیمت گاز واقعی شود نه تنها مردم مصرف خود را کاهش نمی‌دهند بلکه با گذشت زمان به شرایط جدید عادت می‌کنند، مانند افزایش قیمت بنزین.
اگرچه قیمت حامل‌های انرژی در کشور ما واقعی نیست که آن هم دلایل خود را دارد اما در برهه زمانی‌های مختلف برای حامل‌های انرژی قیمت‌های پلکانی برای بد مصرف‌ها در نظر گرفته می‌شود، به طوری که در سال جاری و در پی افزایش مصرف گاز وزیر نفت، جواد اوجی به بد مصرف‌ها هشدار داد و گفت: افزایش پلکانی گاز مشترکان پرمصرف و جریمه این مشترکان اعمال می‌شود، مصرف‌کنندگان خارج از الگوی مصرف که عمدتاً شامل خانه‌های با متراژ بالا و مجتمع‌های دارای استخر و جکوزی هستند، روزانه معادل مصرف یک ماه مشترکان عادی، گاز مصرف می‌کنند که برای این دسته از مشترکان جرایمی در نظر گرفته شده است.
اما برخی از کارشناسان معتقدند ارزان بودن قیمت گاز فرصت‌های صادراتی را از ما گرفته است و امکان توسعه روابط اقتصادی را به کشور نمی‌دهد، محمدرضا نجفی منش، رئیس کمیسیون تسهیل کسب وکار اتاق بازرگانی استان تهران در رابطه با این موضوع به مهر گفته بود: یکی از راه‌هایی که می‌تواند در مصرف بهینه انرژی تأثیر گذار باشد تعرفه گذاری پلکانی گاز خانگی اجرا و سقف مشخصی برای مصرف گاز خانگی در نظر گرفته شود و افرادی که مصرف بیشتری دارند، هزینه بیشتری برای مصرف گاز بپردازند و خانوارهایی هم که استفاده خیلی کمی دارند، از پرداخت هزینه اضافی معاف شوند.
ارزانی انرژی و سوختن فرصت‌های صادراتی
محمد نبی سروستانی هم با انتقاد از ارزان بودن انرژی در کشور در این زمینه می‌گوید: یارانه زیاد انرژی در کشور و ارزان بودن آن در مقایسه با سایر کشورهای جهان سبب شده تا از بخش‌های خانگی گرفته تا صنایع و نیروگاه‌ها عزمی برای بهینه‌کردن مصرف نداشته باشند. علاوه بر این، دسترسی آسان به انرژی گاز در کشور موجب شده تا مصرف این سوخت به شکل سرسام‌آوری در سال‌های اخیر افزایش پیدا کند.
وی ادامه داد: با اجرای تعرفه گذاری پلکانی گاز خانگی آن گروه از افرادی که توان پرداخت دارند و جز گروه‌های پر درآمد هم هستند بیشتر هزینه می‌پردازد و گروه‌های که توان پرداخت ندارند، طبیعتاً مصرف کمتری هم داشته و از پرداخت هزینه گاز معاف می‌شوند. اگر این طرح اجرا شود ما به قیمت و مصرف واقعی گاز خانگی در کشور نزدیک می‌شویم. این اقدام را می‌توان در حوزه بنزین هم اجرایی کرد و افرادی که به عنوان مثال از ۶۰ لیتر استفاده بیشتری دارند هزینه بیشتری باید بپردازند.
به گفته رئیس کمیسیون تسهیل کسب وکار اتاق بازرگانی استان تهران با تاکید بر اینکه خانوارهایی که استفاده بیشتری از گاز خانگی دارند در زمینه پرداخت هزینه آن هم مشکل زیادی ندارند اضافه کرد: به طور کلی و اصولاً باید قیمت و مصرف گاز و به طور کلی انرژی دارای منطق باشد. به همین دلیل دولت باید سعی کند از قیمت گذاری دستوری پرهیز کند و اجازه دهد که مکانیزم بازار و عرضه و تقاضا قیمت را تعیین کند.
رئیس کمیسیون تسهیل کسب وکار اتاق بازرگانی استان تهران درباره دلیل عدم استفاده بهینه مردم از گاز خانگی توضیح داد: در بروز این مشکل چند مؤلفه از جمله عامل اقتصادی یعنی هزینه کم گازخانگی و عوامل فرهنگی تأثیر گذار است. هر دو موضوع باید حل و فصل شود تا شاهد کاهش مصرف انرژی در کشور باشیم. ضمن آنکه اطلاع رسانی فرهنگی برای مردم جامعه تا آنها بدانند که از انرژی باید چطور استفاده کنند باید در کشور انجام شود تا مدیریت بهینه مصرف در کشور نهادینه شود.
تمرکز بر صنایع را باید جدی گرفت
آذر ماه بود که گاز صنایع و پتروشیمی‌ها یکی پس از دیگری قطع شد و سوخت مایع جایگزین برخی از آنها شد که این موضوع خود درخور توجه است و باید برای جلوگیری از چنین اتفاقی در سال‌های آینده عزم جدی وجود داشته باشد، چرا که درآمد حاصل از پتروشیمی درخور توجه است، نجفی منش صحه بر این موضوع می‌گذارد و در رابطه با آن می‌گوید: یکی از مشکلاتی که با مصرف بی رویه گاز برای صنایع به وجود می‌آید قطع شدن سوخت گاز و روی آوردن به سوخت‌های جایگزین مثل مازوت است. صنایع ما در تابستان با کسری برق و در زمستان با کسری گاز مواجه هستند و ما برای رسیدن به رشد و توسعه باید به صنایع خود توجه ویژه ای داشته باشیم ادر صورتی که برعکس عمل می‌کنیم و با قطع کردن سوخت آنها راندمان تولید را پایین می‌آوریم.
قیمت حامل‌های انرژی در سال آینده تغییر نمی‌کند
با تمامی حرف‌های زده شده اما به نظر نمی‌رسد قیمت حامل‌های انرژی در سال آینده تغییر کند، چرا که به گفته عبدالعلی رحیمی مظفری عضو کمیسیون انرژی مجلس شورای اسلامی در جزئیات لایحه بودجه ۱۴۰۲، آن طوری که مشخص است در لایحه بودجه سال آینده هیچ افزایش قیمتی برای فرآورده‌های نفتی و گازی و حامل‌های انرژی دیده نشده است.
وی افزود: اینکه بیان می‌شود قرار است سال آینده قیمت بنزین، گازوئیل و گاز افزایش پیدا کند اصلاً چنین چیزی در دستورکار دولت و مجلس نیست و اگر هم دولت بخواهد قیمت حامل‌های انرژی را افزایش دهد مجلس این اجازه را نخواهد داد. زیرا قبل از اینکه افزایش قیمت در حامل‌های انرژی داشته باشیم باید توزیع عادلانه در کشور صورت گیرد تا زمانی که حامل‌های انرژی در کشور عادلانه توزیع نشود نمی‌شود افزایش قیمت داشته باشیم. باز تاکید می‌کنم در سال آینده هیچ افزایش قیمتی برای حامل‌های انرژی از جمله بنزین، گازوئیل و گاز را نداریم و این موضوع اصلاً در بودجه سال ۱۴۰۲ نیامده است.
رحیمی با بیان اینکه بر اساس سیاست‌های حمایتی دولت از اقشار آسیب‌پذیر، مددجویان بهزیستی و کمیته امداد از پرداخت هزینه بهای قبوض «آب»، «برق» و «گاز» مشروط بر رعایت الگوی مصرف «معاف» هستند، تصریح کرد: همچنین معافیت‌هایی برای خانوارهایی که در سال آینده مصرف کمتر داشته باشند در لایحه بودجه دیده شده است. یعنی هر خانواری که مصرف کمتر داشته باشد بهای گاز، آب و برق برای آنها رایگان خواهد بود و این معافیت برای پر مصرف‌ها اعمال نخواهد شد.
ایران اکونومیست در انتها اضافه می‌کند، با توجه به روزهایی که پشت سر گذاشتیم و تابستانی که در پیش داریم باید دید عدم تغییر قیمت‌ها و در نظر نگرفتن تعرفه پلکانی برای مشترکان چه تبعاتی را به دنبال دارد چرا که بیشتر مشترکان پر مصرف در تهرانی در شمال تهران ساکن هستند و بیشترین سهم را از دریافت یارانه دارند.
