به گزارش خبرنگار اقتصادی ایران اکونومیست، اختلاس یا به معنای عام تر آن فساد اقتصادی و مالی، نقض قوانین موجود برای تامین منافع و سود شخصی است. اختلاس یکی از مهمترین چالشهای هر اقتصادی از جمله ایران از جنبه نقص حکمرانی و تشتت اجتماعی است. فساد اقتصادی اعتماد مردم به دولت و حاکمیت را خدشه دار می‌سازد و ثبات سیاسی و هنجارهای فرهنگی، ملی، اجتماعی را متزلزل نموده و با تخریب رقابت منصفانه در بازار کار و تخصیص ناکارآمد منابع مانع رشد اقتصادی می شود.
شاید در سالهای متمادی گذشته به ویژه دو دهه اخیر، نمونه هایی از مفاسد اقتصادی و اختلاسهای بزرگ در ذهن مردم ایران رسوب کرده باشد، اما یکی از اختلاس های بزرگ اخیر ماجرای فساد 3 هزار میلیارد تومانی در ابتدای دهه 90 شمسی بود که یکی از متهمین اصلی آن به نام خاوری به کانادا فرار کرده و البته با دیگر متهمان آن برخورد قانونی شده و اموال مسروقه هم به بیت المال برگشته است. ولی آیا بزرگترین اختلاس ایران همین فساد 3 هزار میلیاردی بود؟ و آیا خاوری تنها اختلاس گر فراری ایران است؟ در این گزارش به این می پردازیم که بزرگترین اختلاس در سیستم اداری و اقتصادی ایران توسط چه کسی و در کدام برهه تاریخ معاصر کشور رخ داده است.
صدماتی که دیکتاتورهای تاریخ ایران طی صدها سال به این کشور وارد کردند، شاید تا چندین دهه قابل جبران نباشد، از بین بردن سرمایه اجتماعی و فرهنگ کشور و همچنین آسیب جدی به باورهای مردم جامعه، تنها بخشی از اقدامات جبران ناپذیر پادشاهان دیکتاتور و خونریز ایران بود، اما آنچه تا امروز مغفول مانده، غارت بخش بزرگی از سرمایه مادی مردم ایران در زمان پادشاهی آخرین دیکتاتور است.
اموالی که خاندان پهلوی و وابستگان آنها از بیت‌المال ملت ایران غارت کردند فهرستی بسیار طولانی است، علاوه بر اینکه سود حاصل از فروش نفت و همچنین طلا و جواهرات بسیاری را با خود به خارج از کشور برده و دربانک های کشور های غربی سرمایه گذاری کرده‌اند.
یعقوب توکلی مورخ و استاد دانشگاه در همین خصوص با اشاره به اینکه، هر چه به قدرت رضاشاه افزوده می‌شد، بر اشتهای سیری ناپذیری جمع‌آوری مال و ثروت او نیز افزوده می‌شد، و به تجربه دریافت که برای ادامه حکومت خود نیاز به ثروت دارد و از این روبه خرید املاک متعدد از ثروتمندان روی آورد،گفت: «رضا پهلوی در همان ابتدای شب کودتا اولین ملک خود را که همان زمین مجلس شورای ملی است از سران قاجار در قبال آزادی یکی از سران آنها دریافت کرد. مشهور است که رضا شاه در دوران حکومت خود حدود 4400 آبادی را به نام خود سند زد و این حجم عظیم املاک سبب ایجاد اداره املاک و مستغلات شاهنشاهی شد و بعد از مدتی اداره این املاک به وزارت دربار واگذار شد.
در ماجرای فروش نفت نیز سود حاصله به طور مستقیم به حساب شخصی رضا شاه در لندن واریز می شد و این مبلغ که به صورت شمش طلا با کشتی در حال انتقال به آمریکا بوده ، به گفته انگلیسی ها توسط آلمان ها مورد اصابت قرار گرفته و در آب فرو رفته که قطعا توسط انگلیس ها سرقت شده است.»
این تاریخ نگار با اشاره به ابهامات برخی رسانه ها مبنی بر اینکه محمدرضا شاه روز فرار از ایران تنها 35 میلیارد دلار از ایران خارج کرده است، بیان کرد: «نگاهی به برخی فعالیت‌های افراد نزدیک به شاه بعد از سرنگونی رژیم سلطنتی نشان می‌دهد رقم‌ها بیش از این مقدار است و هرکدام از نزدیکان و درباریان میلیاردها دلار از کشور خارج کرده اند که متاسفانه احصاء نشده است. سرقت اموال بیت المال توسط پهلوی ها تنها به خاندان آنها ختم نمی شود و بسیاری از فرماندهان و نظامیان رده های بالا هم ده ها میلیارد تومان از کشور خارج کرده اند که هنوز در هیچ دادگاه و سازمان بین المللی به طور جدی به آن پرداخته نشده و هیچ شکایت قاطعی صورت نگرفته است و باید پیگیری های لازم جهت بازگرداندن اموال مسروقه به کشور صورت گیرد.»
لازم به ذکر است، چندی قبل روزنامه فاینشنال تایمز هم در گزارشی شاه مخلوع پهلوی را بزرگترین دزد و اختلاسگر تاریخ ایران دانسته بود. این روزنامه 5 تن از شخصیت های حکومتی را نام برده است که نام شاه مخلوع نیز در بین آنهاست. در آن مقطع موضوع مذکور در توییتر نیز بازنشر زیادی داشته است.
در این گزارش با بررسی دارایی‌های دیکتاتورهای مخلوع سراسر جهان، آمده که محمدرضا شاه پهلوی 35 میلیارد دلار دارایی از ایران خارج کرده است. به نظر می‌رسد این رقم متعلق به خروج مستقیم دارایی به شکل ارز از کشور باشد و املاک و سهام خاندان پهلوی در خارج از کشور در آن محاسبه نشده است.
اردشیر زاهدی، وزیر خارجه ایران و آخرین سفیر ایران در ایالات متحده آمریکا در دورهٔ محمدرضا شاه پهلوی نیز نوشته است: «دادستان تهران در زمان شریف امامی، فهرست دقیقی از افرادی که پول‌هایی را که به شکل ارز خارج کرده بودند، استخراج کرد. در میان این فهرست، شخص اعلی‌حضرت تا آن زمان 31 میلیارد دلار از کشور خارج کرده بود.»
اگر در یک محاسبه ساده 35 میلیارد دلار رقم دزدی اولیه را با قیمت دلار امروزی محاسبه کنیم، مبلغ هنگفتی می‌شود که با محاسبه 40 سال تورم و سود‌های حاصل از آن سر به فلک می‌کشد. در صورتی که در یک براورد حداقلی رقم 35 میلیارد دلار را به عنوان دارایی ارزی خارج شده از کشور توسط شاه مخلوع پهلوی قلمداد کنیم، میتوان ادعا کرد که هم اکنون رقم آن اختلاس تاریخی بالغ بر 1400 هزار میلیارد تومان (معادل تقریبی بودجه دولت ایران در سال 1401) می‌باشد. به نظر می رسد این حجم انبوه از ثروت غارت شده ایرانیان هم اکنون در آن سوی آبها در اختیار افرادی قرار گرفته که با وجود تازه بودن خاطرات بر باد رفتن دارایی های ملی، بار دیگر میدان را برای خود نمایی و فریب گسترده افکار عمومی فراهم دیده‌اند.
