ایران اکونومیست بررسی می کند: بهره وری اندر خم یک کوچه

محمد حسین فاطمی: بهره وری به زبان ساده به معنای مقدار تولید هر واحد از عوامل تولید است، به این صورت که اگر تولید کل را بر تعداد عامل تولید مورد نظر تقسیم کنیم میزان متوسط تولید هر واحد از عامل تولید به دست می آید که همان بهره وری آن عامل تولیدی است.

البته سازمان بین المللی کار عوامل تولید را شامل زمین، کار، سرمایه و سازماندهی میداند ولی آمار ارائه شده توسط سازمان ملی بهره وری فقط برای عوامل مذکور محاسبه شده است.

نکته ی جالب توجه این آمار این است که شاخص کل بهره وری در اقتصاد ایران از ابتدای دهه 80  روند صعودی خود را آغاز کرده و در سال 1385 به بالاترین مقدار خود یعنی عدد 109.5 رسیده که این شاخص در سال 1389برابر 106.1 شده است، این یعنی افت بهره وری اقتصاد! 

در سال 89 بیشترین بهره وری مربوط به بخش ارتباطات با عدد 233.4 بوده و کمترین مربوط به بخش های معدن با شاخص 75 و نفت وگاز با شاخص 83 بوده است.میتوان یکی از دلایل عمده بهره وری پایین در این دو بخش را سیطره مدیریت دولتی بر این صنایع و ناکارآمدی این مدیریت دانست، به همین روی میتوان بهره وری بالا در بخش ارتباطات را به روزآمدی تکنولوژی و استفاده از ابداعات پیشرفته در این صنایع به عنوان یکی از دلایل مربوط دانست.

در اینجا مقایسه ای خواهیم داشت که در بخش های مختلف از سال 84 تا 89 کدام بخش ها رشد و کدام بخش ها افت بهره وری را تجربه کرده اند.

ملاحظه می شود که در 6 بخش افزایش بهرو وری و در 5 بخش کاهش بهره وری تجربه شده است که با توجه به کاهش بهره وری کل اقتصاد می توان نتیجه گرفت که کاهش بهره وری در آن 5 بخش از نظر مقداری بیش تر از افزایش بهره وری در 6 بخش بوده است.

در اینجا ذکر دو نکته ضروری به نظر میرسد، اول اینکه چرا این آمار تا این حد دیر به دست می آید یا منتشر میشود؟

در حالی آمار بهره وری تا سال 89 منتشر میشود که ما در سه ماهه اول سال 93 به سر میبریم و در کارایی این آمار با توجه به زمان انتشار آن جای بحث وجود دارد، گرچه کارکرد تحلیل گذشته همواره جزو اهداف مد نظر از انتشار آمار بوده و هست.