دکتر سید محسن زهرایی در گفت‌وگو با ایران اکونومیست، گفت: کشور ما به دلیل برخورداری از موقعیت خاص جغرافیایی طی ۴ دهه گذشته پذیرای خیل عظیمی از مهاجرین و پناهندگان کشورهای دیگر خصوصا کشور افغانستان بوده است؛ همچنین طبق گزارشات دریافتی طی سال‌های اخیر مواردی از مهاجرت اتباع کشور پاکستان و عراق نیز به کشور وجود داشته است.
وی افزود: در واقع بر اساس آمارهای رسمی اعلام شده از سوی وزارت کشور، حدود یک میلیون پناهنده مجاز در کشور ساکن هستند که حدود ۹۷ درصد این افراد پناهنده از افغانستان و مابقی پناهنده عراقی و یا سایر کشورها هستند.
وی با اشاره به اینکه فقط حدود ۴ درصد (۳۷ هزار پناهنده) از این افراد در کمپ‌های رسمی وزارت کشور ساکن هستند، تصریح کرد: مهاجرین غیر ایرانی عموما در مناطق شهری و روستایی در بین جمعیت ایرانی ساکن هستند.
زهرایی ادامه داد: با توجه به وضعیت بهداشتی _ درمانی جمعیت اتباع غیر ایرانی ساکن در کشور، نیازهای بهداشتی این جمعیت از بدو ورود در اولویت کاری وزارت بهداشت بوده و ما همیشه در جهت ارتقای شاخص‌های بهداشتی در این جمعیت مهاجر برنامه‌ریزی کرده‌ایم. اعتقاد نظام سلامت کشور به ایجاد سلامتی پایدار در کشور باعث شده که ارائه خدمات بهداشتی از جمله واکسیناسیون اتباع غیر ایرانی (اعم از مجاز و غیرمجاز) همچون هموطنان ایرانی برابر و رایگان بوده و مبتنی بر ارزش‌های دینی، کرامت انسانی و اصول اخلاقی خدمت رسانی در حوزه بهداشت به این گروه هم دقیقا مشابه ایرانیان باشد.
او تاکید کرد: بررسی‌های انجام شده در دو مطالعه در سال‌های ۱۳۹۲ و ۱۳۹۷ نشان دهنده این است که پوشش واکسیناسیون کودکان ایرانی بین ۹۷.۶ تا ۹۸درصد متغیر بوده اما پوشش واکسیناسیون کودکان غیر ایرانی ساکن در کشور ۸۷.۵ تا ۹۰درصد بوده است؛ این درحالی است که واکسیناسیون در کشور بدون توجه به ملیت افراد و به شکل یکسان و به صورت رایگان انجام می‌شود و این موضوع نشان دهنده نیاز جدی به آموزش و اطلاع‌رسانی برای فرهنگ‌سازی ضرورت واکسیناسیون کودکان در اتباع غیر ایرانی است.
وی افزود: از سوی دیگر پوشش واکسیناسیون در افغانستان حدود ۶۵ درصد و در پاکستان زیر ۸۰ درصد است؛ بنابراین همه ساله طغیان بیماری سرخک (در سال جاری بیش از ۶۲ هزار مورد ابتلا) و همچنین تداوم بیماری فلج اطفال را در این دو کشور شاهد هستیم و تردد بالای افراد از کشورهای همسایه به ایران، سبب ورود این بیماری‌ها به کشور ما و آسیب دیدن سلامت افراد می‌شود.
زهرایی با اشاره به اینکه طی سال جاری میلادی ۲۱۴ مورد بیماری سرخک در کشور شناسایی شده‌اند که بیش از ۵۰درصد آنها افراد غیر ایرانی بودند، اظهار کرد: مابقی مبتلایان هم در اثر تماس با بیماران یاد شده مبتلا شده‌اند. نکته قابل توجه این است که اکثر مبتلایان به بیماری در گروه سنی زیر ۱۵ سال هستند.
او در خصوص وضیعت بروز سرخک در سال آتی، تصریح کرد: پیش‌بینی می‌کنیم سال آینده نیز همچنان خطر ورود بیماری سرخک به کشور بالا باشد؛ به همین دلیل انجام عملیات واکسیناسیون تکمیلی در درجه اول سبب حفظ سلامت اتباع غیر ایرانی و در نهایت سلامت کل جامعه در کشور خواهد شد.
وی افزود: سوءتغذیه بویژه کمبود ویتامین A عموما سبب تشدید علائم بیماری سرخک و افزایش خطر عوارض جدی و حتی مرگ مبتلایان به سرخک می‌شود؛ به همین دلیل ذیل این طرح در برخی مناطق نسبت به تجویز ویتامین A به شکل مکمل نیز به صورت همزمان با واکسیناسیون اقدام خواهد شد.
او درباره ابعاد دیگر طرح واکسیناسیون تکمیلی اتباع غیرایرانی، تصریح کرد: از سوی دیگر با توجه به اینکه بررسی‌ها نشان داده است که شیوع بیماری سل در اتباع غیر ایرانی چند برابر بیشتر از اتباع ایرانی است و شناسایی سریع بیماری سل در این افراد می‌تواند ضمن کمک به بهبود سریع بیمار، خطر انتشار به سایرین را نیز به حداقل برساند، به همین دلیل در این برنامه طی یک دوره ۳ ماهه از ابتدای بهمن ۱۴۰۱ غربالگری بیماری سل نیز انجام می‌شود.
وی در خصوص جزئیات دیگر این طرح، توضیح داد: برنامه‌ریزی این عملیات با هماهنگی معاونت بهداشت وزارت بهداشت و اداره کل اتباع و مهاجرین وزارت کشور و همچنین مشارکت کمیساریای عالی پناهندگان سازمان ملل UNHCR و صندوق کودکان سازمان ملل UNICEF انجام شده است. اجرای عملیات توسط کارکنان معاونت بهداشتی در ۲۷ دانشگاه علوم پزشکی از شنبه ۱۰ دی ماه آغاز خواهد شد.
رییس اداره بیماری‌های قابل پیشگیری با واکسن وزارت بهداشت درباره اهداف این برنامه، متذکر شد: از مهمترین اهداف انجام این کمپین، آگاهی رسانی و جلب مشارکت جمعیت غیر ایرانی جهت مراجعه به مراکز بهداشتی درمانی (خانه بهداشت یا پایگاه سلامت) است؛ به نحوی که آدرس، محل و ساعت کار مرکز بهداشت را مطلع شوند و از انواع خدمات بهداشتی رایگان از جمله واکسیناسیون و ضرورت و فواید آن که به همه افراد اعم از ایرانی و غیر ایرانی ارائه می‌شود، آگاه شوند. این امر سبب می‌شود پس از اتمام کمپین تا مدت طولانی‌تری از فواید کمپین بهره‌مند شویم.
وی با بیان اینکه کمپین در دو مرحله انجام می‌شود، تاکید کرد: مرحله اول از ۱۰ دی ماه ۱۴۰۱ با عملیات واکسیناسیون تکمیلی آغاز می‌شود و مرحله دوم از بهمن ۱۴۰۱ لغایت فروردین ۱۴۰۲ با هدف غربالگری و بیماریابی سل انجام خواهد شد. پس از مدت زمانی که به آموزش و اطلاع رسانی (چهره به چهره، نصب بیلبورد، بنر، پارچه‌نویسی و حضور در مساجد و مراکز تجمعی) اختصاص داده شده است، تیم‌های عملیاتی (۲ نفر شامل یک کارشناس بهداشتی به همراه یک فرد آموزش دیده افغان) به صورت خانه به خانه در مناطق از پیش تعیین شده نسبت به آموزش خانواده‌ها در زمینه اهمیت واکسیناسیون و فواید آن برای سلامتی اقدام می‌کنند.
زهرایی ادامه داد: برای این افراد معرفی‌نامه معتبر به تایید مرکز بهداشت شهرستان محل اجرای برنامه صادر شده است. این افراد خانواده‌ها را تشویق می‌کنند که صرف نظر از سابقه واکسیناسیون افراد زیر ۱۵ سال خانواده، برای دریافت واکسیناسیون تکمیلی (با قطره خوراکی واکسن فلج اطفال و واکسن دوگانه سرخک و سرخجه) و در مواردی که واکسیناسیون انجام نشده برای دریافت واکسن‌های ضروری برنامه واکسیناسیون کشور، به خانه‌های بهداشت و یا پایگاه‌های سلامت شهری مراجعه کنند. همزمان پایگاه‌های ثابت (خانه‌های بهداشت/پایگاه های سلامت) نیز پذیرای اتباع غیر ایرانی برای ارائه خدمات کمپین خواهند بود.
وی افزود: به دلیل تفاوت در گروه هدف و نحوه مداخله و برای جلوگیری از تداخل فعالیت‌ها، به نحوی برنامه ریزی شده تا کمپین واکسیناسیون تا انتهای دی ماه ۱۴۰۱ به اتمام برسد. هدف مورد انتظار این عملیات دستیابی و تحت پوشش بردن حداقل ۲ میلیون اتباع غیر ایرانی و ارائه واکسیناسیون به حدود ۵۰۰ هزار نفر گروه سنی زیر ۱۵ سال آنان است.
وی با اشاره به اینکه بدیهی است در کانون‌های با جمعیت غالب غیر ایرانی، خانواده‌های ایرانی هم ساکن هستند، گفت: در مناطق پرخطر که امکان ضعف پوشش واکسیناسیون منطقه بالا است، توصیه می‌شود این افراد نیز مشابه با اتباع غیر ایرانی تحت پوشش عملیات قرار گیرند.
به گفته زهرایی، عملیات واکسیناسیون تکمیلی در مناطق تحت پوشش دانشگاه‌های علوم پزشکی ذیل با محوریت ارائه خدمات به اتباع غیر ایرانی انجام می‌شود:
