غارت‌های تاریخی یک کشور؛ از سگ چینی تا الماس کوه نور

درحالی که این روزها بحث درباره بازگشت آثار تاریخی به خاستگاه‌ اصلی‌شان بیش از گذشته مطرح شده است، بریتانیا و موزه‌های آن همچنان بزرگترین محل نگهداری آثار تاریخی غارت‌شده از دیگر ملل است.

کد خبر: ۵۶۱۵۶۴

به گزارش ایران اکونومیست، بیست‌ویک اثر گران‌بها از برنزهای بنین که ۱۲۵ سال پیش از پادشاهی سابق غرب آفریقای بنین غارت شد، درحالی توسط آلمان به دولت نیجریه بازگردانده شد که با سکوت مداوم کشوری همراه است که اولین بار آن‌ها را دزدیده: بریتانیا.

مجموعه برنزهای بنین در سال ۱۸۹۷ میلادی و با لشکرکشی سربازان بریتانیا به پادشاهی بنین ربوده شدند. به دنبال آن، کاخ سلطنتی بنین به آتش کشیده و غارت شد و بعداً این آثار تاریخی به موزه‌های آلمان در برلین، هامبورگ، اشتوتگارت و کلن فروخته شد.

«آنالنا بربوک»، وزیر امور خارجه آلمان اخیرا در مراسمی یکی از زیباترین مسجمه‌های برنزی بنین را به دستان «لای محمد»، وزیر فرهنگ نیجریه سپرد و این نمونه‌ای از بیش از هزار قطعه از برنزهای بنین است که مالکیت آن‌ها از سوی دولت آلمان به نیجریه واگذار شد و با هواپیما از فرودگاه کلن به آبوجا، پایتخت نیجریه منتقل شده است. آخر هفته گذشته، این آثار تاریخی گران‌بها برای نخستین‌بار در سالن کنفرانس وزارت خارجه نیجریه به نمایش گذاشته شدند.

در حالی ملت نیجریه بازگشت میراث فرهنگی از دست رفته خود را جشن گرفتند، که هنوز بزرگترین مجموعه برنزهای بنین در موزه بریتانیا نگهداری می‌شود و بریتانیا بیش از یک قرن است از استرداد این آثار تاریخی امتناع کرده و چندان از شرایطی که کشورهای دیگر با استرداد اشیاء تاریخی به وجود آورده‌اند، خرسند نیست و سیاست سکوت را در پیش گرفته است.

«گادوین اوباسکی»، فرماندار ایالت ادو که مرزهای آن در جنوب نیجریه بسیاری از مناطقی را که قبلاً به امپراتوری بنین تعلق داشت، در برمی‌گیرد، در این‌باره اظهار کرده است: «بریتانیا بیشتر آثار را در اختیار دارد و ما فکر می‌کردیم که آن‌ها در این امر پیش‌قدم می‌شوند، آن‌ها کسانی بودند که به اینجا آمدند و امپراتوری را ویران کردند، آن‌ها بودند که برنزهای بنین را از اینجا غارت کردند و آن‌ها باید در بازگرداندن این آثار پیش‌رو باشند.»

برنزهای بنین در موزه بریتانیا

در مراسم تحویل بخشی از برنزهای بنین از آلمان، وزیر فرهنگ نیجریه ابراز امیدواری کرد این اقدام آلمان، بریتانیا را به آغاز مذاکرات درباره استرداد آثار موجود در موزه بریتانیا تشویق کند و همچنین عنوان کرد موزه بریتانیا باید درک کند که دیگر موقع بازگرداندن این آثار فرا رسیده است.

ماه گذشته یکی از موزه‌های دولتی بریتانیا به نام هورنیمان، شش قطعه از برنزهای بنین را به نماینده دولت نیجریه بازگرداند، اما موزه بریتانیا که بزرگترین مجموعه از این آثار تاریخی را در اختیار دارد، هنوز اقدامی نکرده است.

رهبران سیاسی نیجریه امیدوارند این اقدام برلین آغازگر یک حرکت سیاسی باشد که دولت بریتانیا را وادار کند به سکوت یک قرنی خود در این زمینه پایان دهد.

اما این نخستین باری نیست که بریتانیا پس از غارت آثار تاریخی کشورهای دیگر از استرداد آن‌ها به سرزمین اصلی‌شان امتناع می‌کند. در طول تاریخ، بریتانیا با ریشه‌های استعماری خود شناخته می‌شود و حالا این کشور با فشار فزاینده‌ای از سوی دیگر کشورها و فعالان برای بازگرداندن اشیائی که ادعا می‌کنند توسط امپراتوری بریتانیا به غارت رفته، مواجه است.

بسیاری از آثار فرهنگی که اکنون در موزه‌های بریتانیا به نمایش گذاشته شده‌اند، از ملت‌های مستعمره غارت شده است. «جفری رابرتسون»، وکیل حقوق بشر استدلال می‌کند که موزه بریتانیا که بیش از هشت‌میلیون شیء مانند برنزهای بنین و مرمرهای پارتنون را در خود جای داده است، دارای بیشترین تعداد کالاهای دزدیده شده است. در زیر به برخی از این آثار تاریخی دیگر اشاره شده که توسط بریتانیا به تاراج رفته و تاکنون هرگز به خاستگاه اصلی خود بازگردانده نشده‌اند.

مرمرهای پارتنون