به گزارش ایران اکونومیست، «امید» - تک دُرنای سیبری - پرنده‌ای به‌شدت در معرض خطر انقراض از خانواده «کلنگان» است. این پرنده ظاهر خاصی دارد که آن را از دیگر پرندگان متمایز می‌کند. این درنا، پرنده‌ای بزرگ با قدی نزدیک به یک‌ونیم متر و فاصله دو بال بیش از ۲ متر و بدنی یکدست سفید است که پاهای بلند سرخ‌رنگ دارد و منقار بلند سیاهی روی صورت قرمزرنگ آن نشسته است. «امید» تنها بازمانده از گونه رو به انقراض درناهای سیبری که حالا ۱۵ سال است به تنهایی مهاجرت می‌کند و امسال دو روز زودتر از قرار هر ساله (۵ آبان) خودش را به ایران رسانده است.
عبداله سالاری در گفت و گو با ایران اکونومیست درباره انواع گونه‌های پرنده درنا اظهار کرد: در دنیا ۱۵ گونه درنا وجود دارد که از این تعداد تنها سه گونه از آن‌ها که شامل درنای خاکستری، درنای طناز و درنای سیبری است به ایران مهاجرت می‌کنند.
وی افزود: اولین بار در سال ۱۳۵۴، ۱۸ درنای سیبری به ایران وارد شدند. سه جمعیت مهاجر از این گونه در دنیا داشتیم. یک جمعیت مرکزی که مقصد نهایی آن‌ها از سیبری به هند بود که این جمعیت به‌طور کلی از بین رفته‌اند. جمعیت غربی که در ایران زمستان‌گذرانی می‌کند و تنها «امید» از آن‌ها باقی مانده و در نهایت جمعیت شرقی که بیشترین تعداد را در حدود ۳۲۰۰ درنا دارد و مقصد نهایی آن‌ها چین است.
این کارشناس حیات وحش تاکید کرد که درنای سیبری گونه‌ای به‌شدت در معرض خطر انقراض است.
سالاری درباره طول عمر درنا توضیح داد: طول عمر درناهایی که در اسارت نگهداری می‌شوند تا حدود ۷۰ سال تخمین زده شده است اما گونه‌هایی که در طبیعت زندگی می‌کنند بین ۳۵ تا ۴۰ سال عمر می‌کنند.
این کارشناس حیات وحش درباره سن امید - تنها درنای سیبری- گفت: سن امید حدود ۲۵ سال تخمین زده شده است. به عبارتی بیش از نیمی از عمر امید گذشته است.
سالاری درباره مسیر مهاجرت درناها اظهارکرد: جمعیت غربی درناها - که «امید» از جمله آن‌هاست - از سیبری روسیه به سمت قزاقستان، آذربایجان و در نهایت ایران مهاجرت می‌کنند و برای بازگشت نیز دوباره همین مسیر را طی می‌کنند.
وی با اشاره به مقدار مسافت طی شده مهاجرت درناها ادامه داد: آن‌ها در هر مسیر مهاجرت حدود ۶۰۰۰ تا ۷۰۰۰ کیلومتر را طی می‌کنند. به عبارتی در مجموع بین ۱۲ تا ۱۴ هزار کیلومتر پرواز می‌کنند. در طول یک روز حدود ۸۰۰ کیلومتر پرواز سپس استراحت می‌کنند.
این متخصص حیات وحش در پاسخ به این سوال ایران اکونومیست که چرا این گونه در پرتگاه انقراض قرار گرفته است، گفت: یکی از خصوصیات درناها نوع همسرگزینی‌شان است که به‌صورت تک‌همسری است. اگر اتفاقی برای جفت آن‌ها بیفتد به‌سختی دوباره امکان جفت‌یابی برایشان مهیا می‌شود.
سالاری درباره جفت «امید» ادامه داد: «امید» و «آرزو» با هم به ایران مهاجرت می‌کردند. در سال ۸۶ «آرزو» به دلیلی نامعلوم تلف شد و پس از آن نیز امید جفت‌گیری نکرد و تنها مسیر مهاجرت خود را طی می‌کند. تلاش‌هایی نیز برای جفت‌یابی «امید» با درناهای موجود در شرایط اسارت انجام شد تا بتوانند جمعیت او را دوباره احیا کنند اما موفقیت‌آمیز نبود.
وی خاطرنشان کرد: به‌صورت طبیعی امکان تداوم نسل «امید» وجود ندارد اما ممکن است دوباره تلاش‌های برای معرفی جفت به این گونه صورت بگیرد و موفقیت آمیز نیز باشد تا بتوانیم نسل او را حفظ کنیم.
این کارشناس حیات وحش در ادامه به یکی از دیگر علل در خطر انقراض بودن این گونه اشاره کرد و گفت: از لحاظ زادآوری، درنای سیبری رشد جمعیت بسیار پایینی دارد و معمولا در یک فصل بیش از دو تخم نمی‌گذارد. دلایل مختلفی مانند پرورش گوزن‌های شمالی در سیبری و تداخل مهاجرت با آن‌ها و سگ‌های نگهبان گوزن‌های شمالی که جوجه‌ها و تخم‌های درناها را می‌خورند مزید بر علت است. همچنین این گونه نیز به‌صورت طبیعی معمولا از هر دو تخم تنها یکی از آن‌ها به ثمر می‌رسد.
سالاری تاکید کرد: در کل طی سالیان دراز رشد جمعیت سالانه درناها حدود ۱۰ درصد بوده است. به عبارتی چنین نرخ رشد پایینی در این گونه‌ها وجود دارد.
این کارشناس حیات وحش درباره تاثیر خشکسالی بر ورود پرندگان مهاجر توضیح داد: ایران یکی از اصلی‌ترین زیستگاه‌های پرندگان مهاجر زمستان‌گذران است. عواملی مانند تغییر یا از بین رفتن زیستگاه باعث از بین رفتن جمعیت‌ها به‌صورت محلی می‌شود همچنین امکان دارد مسیر مهاجرت خود را تغییر دهند و به ایران مهاجرت نکنند چراکه بدون زیستگاه، غذا و دیگر موارد مورد نیازشان، دلیلی برای حضور در ایران ندارند.
سالاری افزود: علت مهاجرت درنای سیبری از روسیه به ایران، سرمای هوا و پیدا نکردن غذا است که به عرض‌های پایین‌تر جغرافیایی مهاجرت می‌کنند تا شرایط محیطی برایشان مساعد شود. پس از آن برای دوران جفت‌گیری، تخم‌گذاری و پرورش جوجه‌ها دوباره به سیبری برمی‌گردند.
وی خاطرنشان کرد: خشکسالی، تغییر اقلیم و تخریب زیستگاه باعث حضور جمعیت کمتری در ایران می‌شود همچنین گونه‌های بومی و محلی خودمان نیز روز به روز در حال افت جمعیت و نزدیک شدن به خطر انقراض هستند.
سالاری در پایان درباره لزوم انجام اقداماتی برای این گونه گفت: اقدامات پژوهشی و تحقیقاتی خوبی می‌توان در این زمینه مانند دیگر کشورها انجام داد. در گذشته پروژه‌ای بین‌المللی به‌نام درنای سیبری در ایران در حال انجام بود که متوقف و تعطیل شد. به‌طور قطع پروژه‌های بین‌المللی، اقدامات پژوهشی و تحقیقات موثر هستند. آن‌ها به شناخت بهتر اکولوژی و بیولوژی درنا، همچنین رفتارشناسی این گونه کمک خواهند کرد تا شاید بتوانیم نسبت به احیای این جمعیت نیز اقدام کنیم.
