کاهش برداشت‌ آب‌های زیرزمینی با تولید بذر هیبرید

به گزارش ایران اکونومیست، ایران در حال پیمودن خشکسالی طولانی مدت است و در این حالت نیاز به مصرف بهینه آب اهمیت ویژه‌ای دارد. بنا بر اعلام وزارت نیرو به‌طور میانگین از ۱۰۰ میلیارد لیتر مصرف منابع آبی کشور ۹۰ میلیارد لیتر و به عبارتی ۹۰ درصد در بخش کشاورزی مصرف می‌شود. در این شرایط تولید بذر هیبرید می‌تواند مورد توجه قرار گیرد. به گفته یک متخصص بیوتکنولوژی گیاهی بذر هیبرید از جمله محصولاتی است با تلاقی و آمیزش با محصولات کشاورزی و گیاهان می‌تواند هم به لحاظ اقتصادی به‌صرفه‌تر باشد و هم با مصرف میزان آب کمتر محصولات مناسبی را به دست مصرف کننده برساند.

بیشتربخوانید:سایه «اَپوش‌» بر سر ایران

اسدالله احمدی خواه در گفت و گو با ایران اکونومیست درباره بذر هیبرید توضیح داد: بذر هیبرید به زبان فارسی به معنای دو رگی است، یعنی بذری است که از تلاقی یا آمیزش دو والد گیاهی متفاوت به دست آمده است که به لحاظ ژنتیکی به آن بذر هیبرید می‌گویند. به این بذرهای هیبرید که حاصل آمیزش دو والد گیاهی است، به لحاظ ژنتیکی ترکیب هیدروزیست می‌گویند. نتیجه این تلاقی باید هیدروزیست و برتر از والدینش باشد تا زمانی که این بذر به دست کشاورز می‌رسد به لحاظ اقتصادی به‌صرفه باشد تا آن را کشت کند و محصول را به دست مصرف‌کننده برساند.

وی ادامه داد: در گیاهان زراعی یا باغی که گیاهان گلدار هستند، برخی از گیاهان تنها گل‌های نر دارند و برخی ماده و برخی نیز هر دو نوع گل را دارند؛ همچون بوته خیار که هم گل نر دارد و هم ماده و دانه گرده از گل نر می‌رود و روی کلاله گل ماده ساکن می‌شود و بعد از آمیزش، بذر تولید می‌شود. تولید بذر هیبرید بیشتر به‌صورت دستی انجام می‌شود به‌گونه‌ای که که گلی که قرار است مادر شود، اخته و دانه‌های گرده از آن گرفته می‌شود سپس دانه‌های گرده از والدی دیگر به‌صورت دستی گرفته و روی آن پخش و سپس بذر تولید می‌شود.

به گفته این متخصص بیوتکنولوژی گیاهی بذر هیبریدی برای بسیاری از محصولات می‌تواند تولید شود که از جمله آن محصولات، گیاه زراعی معروف ذرت است که به این سیستم به‌خوبی جواب می‌دهد. گیاهان جالیزی همچون خیار، گوجه فرنگی، هندوانه، گرمک و طالبی و بسیاری از سبزیجات به این سیستم پاسخ مثبت می‌دهند. این شیوه تولیدی حتی در سطح گسترده‌تری همچون تولید برنج نیز تاثیرگذاراست. به عنوان نمونه در چین حدود ۱۸ میلیون هکتار برنج هیبریدی کاشته می‌شود.

وی با بیان اینکه این بذر در ایران تولید نمی‌شود، به مزایای بذر هیبرید اشاره کرد و گفت: بذر هیبرید در برابر خشکی، تنش کم‌آبی و شوری آب مقاوم است و اگر این خصوصیات را به ارث ببرد می‌توان همان محصولات پرآب‌بر را با میزان آب کمتری به ثمر رساند که موجب صرفه‌جویی در مصرف آب و کاهش برداشت آب‌های زیرزمینی می‌شود.

این متخصص بیوتکنولوژی گیاهی در پاسخ به این پرسش ایران اکونومیست که آیا امکان تولید این بذر در ایران وجود دارد یا خیر؟ گفت:امکان تولید این بذر به‌صورت بسیار محدودی وجود دارد. به عنوان نمونه برخی از شرکت‌ها بذر خیار گلخانه‌ای به روش هیبریدی تولید می‌کنند اما مشکل اصلی این است که ما زمین مناسب برای انجام این کار را نداریم. فناوری‌ لازم برای این کار وجود دارد اما ما با کمبود نیروی انسانی متخصص مواجهیم البته متخصصان دانشگاهی در رشته نباتات و ژنتیک گیاهی می‌توانند در این زمینه فعالیت کنند اما نیاز است که یا در مراکز تحقیقاتی ما و یا به‌صورت دوره‌های متمرکز در کشورهای دیگر آموزش ببینند.

احمدی‌خواه در پایان تصریح کرد: اگر مافیای واردات وجود نداشته باشد، تولید این بذر در کشور به‌صرفه‌تر است. اگر منابع لازم برای شرکت‌های داخلی فراهم شود، هم از خروج ارز از مرزهای کشور جلوگیری می‌شود و هم اشتغال ایجاد می‌شود.