به گزارش ایران اکونومیست بازار ارز چند روزی است که اوضاع متلاطمی را پشت سر می‌گذارد؛ صاحبنظران معتقدند روندی که هم اکنون شاهدش هستیم بخشی از جنگ ترکیبی است که مقام معظم رهبری نیز اخیراً از ان پرده برداری کرده اند. به طوریکه با جمع شدن اغتشاشات خیابانی سر از بازار ارز دراورده است.
جنگی ترکیبی که با پمپاژ دروغ از رسانه‌های معاند تا فضای مجازی تلاش کرد تا شعله جنگ داخلی و تجزیه را دنبال کند حالا قصد دارد تا با پمپاژ شایعه در بازارهای مالی پازلی دیگر از این جنگ را اینبار در عرصه اقتصادی دنبال کند.
بانک مرکزی و وزارت امور اقتصادی و دارایی به عنوان میدان دار اصلی این هجمه اقتصادی بسته‌ای چند وجهی را برای مقابله با این هجمه پیش بینی کردند و رویکردی مبتنی بر واقعیت‌های اقتصادی در مواجه با این جنگ اقتصادی اتخاذ کرده است.
بسته ده ماده‌ای حمایت از بازار سرمایه
نقطه آغاز این رویکرد تیم اقتصادی دولت ابلاغ بسته حمایتی ده بندی از بازار سرمایه بود که مشتمل بر موارد ذیل بود
- پیش بینی کاهش قیمت خوراک گاز پتروشیمی‌ها به نرخ صادراتی
- کاهش نرخ خوراک صنایع سیمانی معادل ۱۰ درصد قیمت خوراک پترشیمی ها
- کاهش ۵ واحد درصدی مالیات شرکتهای تولیدی
- ثابت ماندن فرمول حقوق دولتی معادن برای سال آینده
- اختصاص معادل مالیات نقل و انتقال سهام در بازار سرمایه برای تقویت صندوق توسعه و تثبیت بازار و اختصاص ۳۰ هزار میلیارد تومان برای این صندوق
- اختصاص ۶ درصد وجوه سهام دولتی قابل عرضه در بازار عرضه اولیه به منظور بازار گردانی همان سهام
- انتشار اوراق دولتی در بازار با رعایت ۵۰ درصدی جریان ورودی منابع به بازار سرمایه
- اعلام تسعیر دارایی‌های دولتی معادل ۹۰ درصد نرخ سامانه نیما در ۶ ماه گذشته از سوی بانک مرکزی
- مداخله بانک مرکزی در بازار ثانویه اوراق نرخ سود بین بانکی برای تثبیت ان در سقف نرخ ۲۰ درصد
- دعوت از رئیس سازمان بورس برای جلسات ستاد اقتصادی و کمیته «و» بند ۵
پرواز بورس
ابلاغ این بسته حمایت بازار سرمایه که با روند خروج سرمایه مواجه بود امر به ثمر نشست و بازار به ان واکنش مثبت نشان داد و شاخص بورس تا پایان معاملات روز شنبه چهاردهم ابان ماه توانست با ۴۴ هزار و ۷۸۲ واحد افزایش تا رقم یک میلیون و ۳۲۸ هزار واحد صعود کرد. شاخص کل با معیار هم وزن هم ۹۰۳۴ واحد افزایش یافت و در رقم ۳۷۴ هزار و ۷۸۴ واحد ایستاد. در این بازار ۳۵۶ هزار معامله به ارزش ۵۱ هزار و ۳۰ میلیارد ریال انجام شد روندی که رسانه‌ها از ان به عنوان" پرواز بورس " یاد کردند.
بسته ویژه بانک مرکزی برای ساماندهی بازار طلا و ارز
گام بعدی تیم اقتصادی دولت با محوریت بانک مرکزی انجام شد؛ این بانک روز پنجشبه از بسته‌ای مشتمل بر سه رویکرد رونمایی کرد و با ابتکار بانک مرکزی از «سامانه برخط صرافی‌ها برای فروش ارز» از روز شنبه شروع به کار کرد.
آغاز عرضه ارز در سامانه برخط بازار متشکل ارزی
شامگاه روز جمعه فعالان بازار ارز با یک بخشنامه از بانک مرکزی مواجه شدند بخشنامه‌ای که هدف آن تسهیل برای تأمین ارز مورد نیاز متقاضیان واقعی بود.
بر اساس بخشنامه بانک مرکزی، تمامی صرافی‌های عضو باز متشکل ارزی موظف به عرضه ارز از طریق سامانه برخط بازار متشکل ارزی شدند.
این بانک اعلام کرد: "به منظور تسهیل فروش ارز به مردم و جلوگیری از اتلاف وقت متقاضیان خرید ارز و پیرو اطلاعیه‌های بازار متشکل معاملات ارزی، از روز شنبه مورخ ۱۴۰۱/۰۸/۱۴ صرافی‌های عضو بازار متشکل معاملات ارزی، می‌بایست متقاضیانی را که از طریق سامانه برخط بازار غیر متشکل معاملات ارزی به نشانی my.ice.ir معرفی شده اند در اولویت فروش ارز قرار داده و متعهد به ارائه خدمت در زمان مقرر باشند.
بانک مرکزی بر اساس این بخشنامه، تمامی صرافی‌های عضو بازار متشکل ارزی را همچنین موظف کرد تا سایر مراجعین حضوری را جهت خرید ارز، به سامانه مذکور راهنمایی کنند.
در همین راستا بازار متشکل ارزی نیز با صدور اطلاعیه‌ای اعلام کرد: سامانه برخط بازار متشکل ارز ایران به منظور تسهیل فرآیند خرید ارز اشخاص حقیقی و صرفه جویی در وقت متقاضیان، طراحی شده است و متقاضیان خرید ارز پس از ورود به سامانه، اطلاعات هویتی و درخواست خرید خود را ثبت می‌نماید.
براین اساس، در صورت احراز صلاحیت برای خرید ارز براساس مقررات بانک مرکزی، سامانه فهرستی از نزدیکترین شرکتهای صرافی را نمایش داده و پس از انتخاب یک صرافی توسط متقاضی، اطلاعات درخواست برای صرافی منتخب ارسال می‌شود و در صورت تأیید صرافی، پیامکی حاوی اطلاعات صرافی و تاریخ و ساعت برای مراجعه متقاضی ارسال می‌شود.
در این صورت، متقاضی می‌تواند با به همراه داشتن کارت ملی در زمان تعیین شده به صرافی مراجعه و ارز مورد نیاز خود را خریداری کند.
ثبت پنج هزار درخواست ارز در سامانه برخط بازار متشکل
به این ترتیب عرضه ارز برای متقاضیان سامان یافت هر چند که به گفته مسعود توکلی معاون بازار متشکل ارزی صرافی‌ها می‌توانند علاوه بر خدمت رسانی به بستر برخط سامانه بازار متشکل ارزی می‌توانند به مراجعه کنندگان حضوری نیز خدمت رسانی کنند اما اولویت با کسانی است که در این سامانه ثبت نام کرده اند.
به طوری که به گفته معاون بازار متشکل ارزی از صبح روز شنبه تا ساعت ۱۲:۳۰، حدود ۵ هزار درخواست دریافت ارز در سامانه برخط بازار متشکل ارز ایران به ثبت رسیده است" این بازار همه روزه تا ساعت ۱۸ فعال است.
چگونه از سامانه برخط بانک مرکزی ارز بخریم؟
متقاضی خرید ارز پس از ورود به سامانه از طریق ثبت کدملی و شماره موبایل، می‌تواند اطلاعات هویتی و درخواست خرید ارز خود را ثبت کند.
در ادامه متقاضی با انتخاب نوع ارز، باید اقدام به انتخاب استان و شهر مورد نظر جهت دریافت ارز کند؛ سامانه برخط نزدیکترین صرافی‌های فعال و با ظرفیت خالی را به ایشان معرفی خواهد کرد.
پس از انتخاب یک صرافی توسط متقاضی، اطلاعات درخواست برای صرافی منتخب ارسال می‌شود. در صورت تأیید صرافی، پیامکی حاوی اطلاعات صرافی و تاریخ و ساعت مراجعه برای متقاضی ارسال می‌شود؛ این پیامک حداکثر تا ۳۰ دقیقه پس از ثبت درخواست برای تقاضاهای ثبت شده در بازه زمانی ۱۰ تا ۱۶ ارسال خواهد شد و در صورتی که خارج از بازه زمانی مذکور تقاضایی ثبت شده باشد، متقاضی باید در بازه زمانی ۱۰ تا ۱۰ و ۳۰ دقیقه روز بعد منتظر دریافت این پیامک باشد.
متقاضی پس از دریافت اطلاعات صرافی و تاریخ و ساعت مراجعه، باید شخصاً با همراه داشتن کارت ملی و دو کارت بانکی به نام شخص، در زمان تعیین شده به صرافی مراجعه و ارز مورد نیاز را خریداری کند؛ با توجه به محدودیت سقف خرید، مجموع موجودی دو کارت برابر ارزش ریالی ارز مورد تقاضا باشد.
عدم مراجعه متقاضی در بازه زمانی تعیین شده، به منزله انصراف از تقاضای خرید ارز خواهد بود. با توجه به اینکه سرفصل ارز توافقی تمامی مصارف را پوشش می‌دهد، متقاضیان ارز مسافری نمی‌توانند از این سامانه و در سرفصل ارز توافقی مراجعه کنند.
ارائه گواهی سپرده سکه
اقدام بعدی بانک مرکزی که رئیس کل از آن رونمایی کرد طرح ویژه بانک مرکزی برای انتشار گواهی سکه بهار آزادی "بود به گفته صالح آبادی رئیس کل بانک مرکزی این اوراق معاف از مالیات بوده و با سررسید ۶ ماهه، در بورس منتشر خواهد شد.
قیمت تسویه اوراق سکه بهار آزادی، قیمت روز سکه و معاملات ثانویه آن در بورس امکان پذیر است. بنابراین این اوراق ابزار جدیدی است که می‌تواند به اشخاص حقیقی به فروش برسد و به تعادل بازار کمک کند.
به گفته نادر بذرافشان رئیس اتحادیه طلا و جواهر تهران اعلام قیمت اوراق در بورس از یکسو و کنترل نرخ ارز در بازار از سوی دیگر، قطعاً تأثیر مثبتی بر قیمت سکه در بازار خواهد داشت و پیش‌بینی می‌شود اگر با قیمتی پایین‌تر از قیمت سکه در بازار عرضه شود، قیمت سکه در بازار را هم کاهش خواهد داد و به ثبات آن منجر می‌شود.
رئیس اتحادیه طلا و جواهر تهران تصریح کرد: چنانچه بتوانند با مناسب اعلام کردن قیمت اوراق سکه در بورس، روند عرضه را پیش ببرند و همچنین در بخش کنترل و نظارت بانک مرکزی بر بازار ارز، نرخ ارز کنترل و مدیریت شود، روند ثبات و کاهش قیمت سکه در بازار در هفته‌های پیش‌رو پیش‌بینی می‌شود
ضرب سکه با همکاری بخش خصوصی
گام بعدی بانک مرکزی «تولید سکه از طلای آب شده»، آن هم با همکاری بخش خصوص و نظارت بانک مرکزی بود.رئیس کل بانک مرکزی می‌گوید: "باتوجه‌به حباب موجود و تقاضای فعالان بخش خصوصی از بانک مرکزی، مقرر شد طلای آب شده ارائه و سپس به سکه تبدیل و در بازار عرضه شود. این موضوع تحت نظارت بانک مرکزی خواهد بود و البته توسط بخش خصوصی می‌تواند این کار انجام شود."
به اعتقاد صاحبنظران تصمیمات دوگانه سیاست‌گذار پولی ازیک‌طرف عرضه سکه را افزایش می‌دهد و از سوی دیگر با ارائه گواهی سکه، تقاضا برای سکه فیزیکی را می‌کاهد که هر دو این موارد به مدیریت تقاضا و فروکش کردن تب تقاضا کمک خواهد کرد.
حذف مالیات بر سود سپرده اشخاص حقوقی از بودجه ۱۴۰۱
علاوه بر این رئیس‌کل بانک مرکزی از برنامه دولت برای «حذف مالیات بر سود سپرده اشخاص حقوقی از بودجه ۱۴۰۱» خبر داده که می‌تواند انگیزه خروج پول‌های بزرگ از حساب‌های بانکی را خنثی کند.
تصمیمی که ماحصل جلسه معاون اول رئیس جمهور، وزیر اقتصاد و رئیس سازمان برنامه و بودجه، و رئیس کل بانک مرکزی بود، براساس این مصوبه مقرر شد با توجه به آثار این تصمیم در افزایش هزینه تجهیز منابع و سود سپرده‌ها در شبکه بانکی، لایحه پیشنهادی دولت مبنی بر اصلاح این قانون با همکاری مجلس به طور ویژه پیگیری شود.
اخیراً لایحه‌ای از سوی دولت به مجلس ارائه کرده که قرار است در صورت تصویب مجلس مالیات بر سود سپرده اشخاص حقوقی لغو شود. به این ترتیب دولت قصد دارد از ظرفیت درآمد مالیاتی ناشی از سود سپرده اشخاص حقوقی که بیش از ۲۰ هزار میلیارد تومان برآورد می‌شود صرف نظر کند.
طبق بند (ر) تبصره (۶) قانون بودجه ۱۴۰۱، سود حاصل از سپرده‌های بانکی همه‌ی اشخاص حقوقی بجز صندوق توسعه ملی، صندوق نوآوری و شکوفایی، بیمه مرکزی ایران، شرکتهای بیمه بازرگانی، صندوق بیمه همگانی حوادث طبیعی ساختمان، صندوق بیمه محصولات کشاورزی، صندوق‌های بازنشستگی و صندوق تأمین خسارت‌های بدنی، از پرداخت مالیات معاف شده‌اند.
در عوض، این بند قانون بودجه با استناد به بند (۲) ماده ۱۴۵ قانون مالیات‌های مستقیم، بیان می‌کند که تمام اشخاص حقوقی باید بخشی از سود سپرده‌های خود در بانک‌ها را به عنوان مالیات به دولت بپردازند.
این اقدام از یک سو موجب خروج پول از حساب‌های بانکی و کاهش قدرت خلق پول بانک‌ها شده و از سوی دیگر، موجب هدایت جریان نقدینگی به سمت بازارهای دیگر همچون بورس و اوراق بهادار خواهد شد.
دیپلماسی اقتصادی
دیدار رؤسای بانک مرکزی ایران و عمان دیگر اقدام بانک مرکزی در روز پایانی هفته گذشته بود دیداری که هرچند دو رئیس کل در مصاحبه رسمی تنها به بیان کلیات اکتفا کردند اما فعلان بازار ارز آنچه که باید از هدف این دیدار را بدانند بخوبی درک کردند.
روایت خبرگزاری فارس از این دیدار به این شرح بود: "سفر رئیس بانک مرکزی عمان به ایران، موضوع برگرداندن پول‌های بلوکه‌شده ایران در کره جنوبی مطرح و در این باره مذاکراتی بین طرفین انجام شد."
پیش از این عنوان شده بود که احتمالاً ۷ میلیارد دلار ایران به حساب بانک مرکزی ایران نزد بانک مرکزی عمان واریز خواهد شد.
رئیس کل بانک مرکزی ایران با اشاره به سابقه همکاری بانکی ایران و عمان نیز گفته بود: آخرین نمونه این همکاری‌ها سال گذشته بود که بیش از ۵۰۰ میلیون دلار از وجوه جمهوری اسلامی ایران که بیش از ۵۰ سال پیش در کشور انگلیس غیرقابل وصول مانده بود، با همکاری بانک مرکزی عمان وصول شد و اینگونه همکاری‌ها ادامه دارد.
فارس همچنین به نقل از رئیس کل بانک مرکزی نوشت: "به محض دریافت این پول، اطلاع‌رسانی در این باره انجام خواهد شد."
مسیر صحیح قطار اقتصاد کشور
نگاهی به مجموعه اقدامات تیم اقتصادی دولت سیزدهم نشان می‌دهد که قطار اقتصاد کشور در شرایط تحریمی ریل گذاری درستی شده است قطاری که در حال حرکت است و دست اندازهای ایجاد شده ناشی از تحولات سیاسی و فشارهای بین المللی ممکن است مسیر را ناهموار سازد اما حرکت پیشرفت کشور را متوقف نخواهد کرد و حرکت قطار اقتصاد در حین ریل گذاری جدید مسیری روبه جلو را طی می‌کند.
نگاهی به امار و ارقام ارائه شده از سوی رئیس کل بانک مرکزی در خصوص تأمین ارز مورد نیاز برای واردات کالاهای اساسی و نهاده‌های تولیدی نشان می‌دهد که از ابتدای سال تا روز چهارشنبه ۱۱ آبان‌ماه حدود ۲۶.۵ میلیارد دلار در سامانه نیما معامله انجام شده است و نسبت به مدت مشابه سال گذشته ۶۷ درصد در سامانه یاد شده در عرضه‌ها و معاملات رشد داشتیم. همچنین کل تأمین ارز برای واردات کشور در بازه زمانی یاد شده معادل ۳۸.۵ میلیارد دلار بوده است که نسبت به دوره مشابه سال گذشته ۲۲ درصد رشد داشته است.
ضمن اینکه در حال حاضر، در سامانه نیما عرضه‌ها به‌مراتب بیش از تقاضاست همچنین در معاملات اسکناس دلار نیز حجم معاملات از ابتدای سال تاکنون بیش از ۱.۵ میلیارد دلار بوده است که نسبت به دوره مشابه سال گذشته ۴۰ درصد رشد کرده است؛ بنابراین از نظر عرضه وضعیت مطلوبی داریم و مشکلی خاصی در زمینه عرضه ارز وجود ندارد.
در تصدیق وضعیت مطلوب ارزی کشور، صندوق بین‌المللی پول هم در جدیدترین گزارش خود ذخایر ارزی واقعی ایران را ۱۲۲ میلیارد دلار اعلام و ایران را به‌عنوان سومین کشور بزرگ دارنده ذخایر ارزی در منطقه غرب آسیا، شمال آفریقا و آسیای مرکزی معرفی کرده است.
