به گزارش گروه علم و آموزش ایران اکونومیست از موسسه آموزش عالی، مدیر گروه اقتصاد آموزش عالی موسسه پژوهش و برنامه ریزی آموزش در دومین نشست تخصصی «اشتغال و بیکاری دانش آموختگان دانشگاهی» گفت: بیکاری مسئله ای است که همه دولت های دنیا در تلاش برای حل آن هستند. بسیاری مردم مشاغلی دارند که نمی خواهند. این وضعیت منجر به کاهش بهره وری و عدم تمایل به کار می شود و همین امر کیفیت کار را در بازار پایین می‌آورد و به ارائه خدمات ناکارآمد منجر می‌شود.
یعقوب انتظاری با اشاره به نسبت رشد آموزش عالی و تولید ناخالص ملی گفت: برای اینکه در اشتغال دانش آموختگان تناسب وجود داشته باشد آموزش عالی و تولید ناخالص داخلی باید همزمان رشد کند؛ اما در ۳۰ سال گذشته متوسط رشد آموزش عالی بیش از تولید ناخالص داخلی بوده که این موضوع و تشکیل نشدن سرمایه ثابت از دیگر عوامل مهم بیکاری است.
وی با تعریف اشتغال و بیکاری، انواع بیکاری را برشمرد و ادامه داد: علت بیکاری ساختاری در دو موضوع عدم تطبیق کمی (بی نظمی در ساختار اقتصادی، عدم کارایی بازار کار) و عدم تطبیق کیفی (ناهماهنگی سرمایه انسانی و فناوری یا عدم تطبیق مهارت با نیاز شغلی و فرصت شغلی پنهان) است.
رشد اقتصادی ۳ درصدی در سال‌های گذشته
عضو هیات علمی موسسه عالی آموزش و پژوهش مدیریت و برنامه ریزی به عنوان دیگر سخنران این نشست گفت: عنوان مورد بحث بنده در این نشست عوامل بیکاری فارغ التحصیلان دانشگاهی و راهکارهای برون رفت از آن است.
غلامعلی فرجادی ادامه داد: ما در بازار کار کمبود تقاضا داریم. یعنی جمعیت زیادی نیروی انسانی داریم که می خواهند وارد بازار کار بشوند. بنگاه های ما نمی توانند آنها را جذب کنند. علت بیکاری در تمام کشورها در درجه اول پایین بودن رشد اقتصادی است. اگر فرض را بر این بگیریم که آموزش عالی هم نقصانی داشته باشد و آنها رفع شوند ممکن است نهایتا ۲۰ الی ۲۵ درصد در رفع معضل بیکاری اثر داشته باشد.
وی راهکارهای ایجاد اشتغال را ایجاد بستر و محیط مناسب برای تولید و رشد اقتصادی، اصلاح سیاست‌های اقتصاد کلان به منظور بهبود کارکردهای اقتصادی، تغییر راهبرد توسعه از جایگزینی واردارت به تشویق صادرات، اصلاح قوانین و مقررات برای تولید، بهره‌وری و اشتغال، برقراری ارتباط مناسب بین نظام آموزشی و نیازهای بازار کار و تقویت سرمایه اجتماعی (اعتمادسازی بین بنگاه‌ها و دولت) دانست.
فرجادی حمایت از توسعه فعالیت های تخصصی دارای مزیت رقابتی، افزایش تخصص‌بری در فعالیت های صنعتی از طریق حمایت از فعالیت بنگاه ها در زمینه های تحقیق و توسعه، تولید محصولات دانشبر (با ارزش افزوده بالا) و صادرات، توسعه صنایع کوچک دانش بنیان و صادراتی، حمایت از فعالیت های کارآفرینی دانش بنیان، گسترش اجرای طرح کارورزی فارغ التحصیلان دانشگاهی در بنگاه های صنعتی، تعامل با وزارت علوم در جهت مدیریت پذیرش دانشجویان با رویکرد تربیت نیروی کار متخصص مورد نیاز با کیفیت بالا و مناسب با نیاز سیاست های صنعتی و تحولات فناوری کشور، تعامل با وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی به منظور برقراری ارتباط آموزش های ارایه شده در مراکز آموزش فنی و حرفه ای با نیازهای بخش صنعت در مناطق مختلف، توسعه آموزش های فنی و حرفه ای و کاربردی ویژه فارغ التحصیلان دانشگاه ها در راستای تقویت مهارت های حرفه ای دانش آموختگان را مهمترین راهکارهای افزایش اشتغال فارغالتحصیلان دانشگاهی برشمرد.
رئیس سازمان برنامه و بودجه استان تهران به عنوان آخرین سخنران این نشست با اشاره به تحولات جهانی گفت: نظام آموزش عالی نیز در حال تغییر است. زیست بوم مناسب برای بخش های پیشران در دنیا دارای پنج بخش است که خیلی روی آن تمرکز دارند.
بازار کتاب به تنهایی نمی تواند فقدان تعادل‌ها را رفع کند
علاالدین ازوجی ادامه داد: مساله اصلی ما تفاوت بازار کار آموزش عالی با بازار کار متعارف و تفاوت بازار کار آموزش عالی در گروه ها و رشته های تحصیلی است.
وی ضمن بررسی نوع مواجهه سرمایه انسانی دانش آموخته ایران در بازار اجتماعی منابع انسانی نتیجه گیری کرد: در حال حاضر شرایط بازار کار توجهی به ترجیحات افراد ندارد. تفاوت محسوسی بین جاذبه های انتخاب گروه های تحصیلی مردان و زنان وجود داشته و تفاوت محسوسی نیز بین جاذبه های انتخاب بنگاه های اقتصادی برای گروه های تحصیلی مردان و زنان وجود دارد. شرایط بازار کار برای بنگاه اقتصادی مهم است و توزیع و تمرکز نامتقارنی بین منابع انسانی زن و مرد در رفتار بنگاه های اقتصادی وجود داشته و محسوس است.
ازوجی در جمع بندی سخنان خود گفت: به نظر می رسد بازار کار (در کنار بازار کالا و خدمات) به تنهایی نمی تواند فقدان تعادل های خود را رفع کند. بنابراین در گذر زمان بازار کار اقتصاد ایران به سمت بازار کار عالی سوق پیدا کرده و به تبع آن، درک و شناخت مناسبی از پیچیدگی آن حاصل نشده تا در چارچوب های نهادی و حقوقی ایران گنجانده شود.
وی اضافه کرد: تعارضات نهادی زیادی در بازار کار دانش آموختگان عالی ایران وجود دارد که گرایش به سمت اشتغال پذیری آنها (جریان مکملی دو کالای مهارت و تحصیل) می تواند این تعارضات را به حداقل برساند و جریان توسعه نظام مهارتی و فنی و حرفه ای می تواند مبنای بکارگیری جمعیت جوان (زنان و مردان) و نظام انگیزشی و قدرت جاذبه بنگاه های اقتصادی را در بکار گیری آنها اصلاح کند.
نشست تخصصی اشتغال و بیکاری دانش آموختگان دانشگاهی با مشارکت صاحب نظران این حوزه، به همت گروه اقتصاد آموزش عالی و بررسی‌های نیروی انسانی موسسه پژوهش و برنامه ریزی آموزش عالی در دو جلسه برگزار شد. قسمت اول این نشست را اینجا بخوانید.
