محسن پاک آیین در گفت‌وگو با خبرنگار حوزه سیاست خارجی ایران اکونومیست درباره عضویت ایران در شانگهای و قرارداد ۲۵ ساله با چین گفت: انعقاد قرارداد راهبردی ۲۵ ساله ایران و چین نشان دهنده این است که جمهوری اسلامی ایران سیاست نگاه به شرق را به عنوان رویکرد راهبردی دنبال می‌کند و پیگیری آن و جدی بودن اجرای مفاد این قرارداد هم نشان دهنده عزم راسخ این دولت برای اجرایی کردن موافقتنامه‌های راهبردی است.
این کارشناس ارشد مسائل راهبردی افزود: نقش این قرارداد و همچنین قرارداد ۲۰ ساله با روسیه و رویکرد ایران در سیاست خارجی برای تقویت در روابط دوجانبه با همسایگان و کشورهای آسیایی یکی از دلایل پذیرش عضویت دائم ایران در سازمان شانگهای بود که این مساله موضوع حائز اهمیتی است.
پاک‌آیین بیان کرد: ایران هم به لحاظ جایگاه خاص ژئوپلتیکی و قرار گرفتن میان اروپا، آسیا و آفریقا برای اعضای شانگهای بسیار حائز اهمیت است، به‌خصوص بخش ترانزیتی ایران و اتصال کشورهایی مانند چین از شرق به غرب و از مسیر ایران و همچنین حائل شدن در کریدور شمال به جنوب که کشورهای قفقاز و روسیه را از مسیر ایران به دریای عمان و خلیج‌فارس و آبهای آزاد اقیانوس هند متصل می‌کند از دلایل اصلی علاقه کشورهای این منطقه از جمله چین و روسیه به عضویت ایران در شانگهای بود.
وی عنوان کرد: غیر از مباحث اقتصادی مباحث امنیتی هم در حال حاضر مهم است. موضوع افغانستان یکی از مباحث جدی کشورهای عضو شانگهای و کشورهای همسایه ایران است. طالبان امروز افغانستان را به طور کامل در اختیار دارد و با کشورهای تاجیکستان، ازبکستان، ترکمنستان، پاکستان و ایران هم‌مرز است و می‌تواند در بی‌ثبات‌سازی این کشورها و ایجاد آسیب‌های امنیتی برای کشورها نقش ایفاد کند.
این دیپلمات پیشین ادامه داد: به همین دلیل کشورهای عضو شانگهای برای مبارزه با تروریسم به‌دنبال این هستند که افغانستان، کشوری دارای دولتی فراگیر با حضور اقوام و قبایل مختلف باشد تا بتواند برای مبارزه با تروریسم که متاسفانه امروز به عنوان داعش در شمال افغانستان فعال است و موقعیت خود را با کمک آمریکا تثبیت کرده است، تقویت شود.
پاک‌آیین خاطرنشان کرد: لذا اعضای شانگهای نسبت به این تهدید امنیتی در آسیای مرکزی حساس هستند و در کنار ایران می‌توانند همکاری‌های اطلاعاتی، امنیتی و نظامی خود را علیه تروریسم در افغانستان و در منطقه دنبال کنند.
وی تصریح کرد: در شرایط فعلی که روسیه تحت تحریم‌های غرب قرار گرفته است تمایل به تقویت مناسبات با ایران در دستور کار دولت روسیه قرار گرفته است و جمهوری اسلامی از این تمایل استقبال می‌کند و به نظر می‌رسد آینده روابط ایران و روسیه در حوزه‌های مختلف اقتصادی، سیاسی، نظامی و امنیتی آینده‌ای روشن باشد و عضویت ایران در شانگهای هم ظرفیتی برای تقویت همکاری‌های ایران با چین و روسیه و دیگر اعضای این سازمان است.
سفیر پیشین ایران در زامبیا، ازبکستان، تایلند و جمهوری آذربایجان اضافه کرد: به نظر می‌رسد عضویت ایران در شانگهای و تقویت روابط با کشورهای منطقه به خصوص همسایگان در مسیر خنثی‌سازی تحریم‌ها که یکی از سیاست‌های دولت سیزدهم است نقش مثبت دارد.
پاک‌آیین خاطرنشان کرد: بنابراین به هر میزان که روابط اقتصادی ایران با کشورهای منطقه و پیمان‌های منطقه‌ای مانند شانگهای و اتحادیه اروسیا و در آینده پیمان بریکس افزایش پیدا کند، نقش مثبت در خنثی‌سازی تحریم‌ها و عدم وابستگی اقتصاد به خارج که از سیاست‌های کلان نظام است، دارد.
