به گزارش خبرنگار گردشگری ایران اکونومیست، یکسال از سپردن سکان اداره کشور به دولت سیزدهم می‌گذرد، دولتی که به ریاست آیت‌الله سیدابراهیم رئیسی و با شعار دولت مردمی، ایران قوی کار خود را آغاز کرد و به اذعان بسیاری از کارشناسان و ناظران، در تاریخ دولت‌های پس از انقلاب، هیچ دولتی به‌اندازه دولت سیزدهم و آیت‌الله رئیسی میراث‌دار مشکلات، ضعف‌ها و کاستی‌های برجای‌مانده از دولت پیش از خود نبوده است.
وضعیت بد شاخص‌های کلان اقتصادی، کسری بودجه، کاهش ارزش پول ملی، تورم بالا و بسیاری دیگر از چالش‌ها که ماحصل سیاست‌گذاری‌ها و اقدامات نادرست سال‌های پیش از ۱۴۰۰ بود شرایطی را رقم زد که به گفته آیت‌الله رئیسی در اولین حضور وی در جلسه هیات دولت که با وزرای دولت قبل برگزار شد، نخستین چالش پرداخت حقوق مردادماه بود!
با این‌حال گرچه چالش‌ها بسیار زیاد بوده و هست، اما با همت مسئولان دولت سیزدهم اعم از رئیس جمهوری، وزیران و سایر ارکان دستگاه اجرایی، طی یکسال گذشته علاوه بر رفع بسیاری از چالش‌های گذشته و تلاش برای ریل‌گذاری صحیح برای حرکت به سوی شرایط بهتر، اقدامات ارزشمندی نیز در حوزه‌های مختلف عملکردی صورت گرفته است که به نظر می‌رسد با گذشت یک سال از استقرار دولت اکنون نوبت به بازخوانی آن رسیده است.
در این گزارش به اقدامات و دستاوردهای دولت سیزدهم در حوزه گردشگری خواهیم پرداخت.
۱.ورود حدود ۳میلیون گردشگر خارجی و کسب درآمد ۲.۵ میلیارد دلاری
با آغاز فعالیت دولت سیزدهم و گسترش واکسیناسیون عمومی چرخ‌های صنعت گردشگری بعد از توقف دو ساله دوباره به حرکت درآمد؛ اولین اقدامی که تقاضای جامعه گردشگری ایران بود واکسیناسیون کارکنان هتلداری و صنعت گردشگری بود. این روند با اولویت‌بندی مراکز اقامتی و پذیرایی در گروه اول مشاغل و اجرای سیاست گردشگری در حین کرونا و رعایت دستورالعمل‌های بهداشتی، باعث شد گردشگری ایران از کما خارج شود.
با مهار پیک ششم کرونا و سویه اُمیکرون، سه ماه آخر سال ۱۴۰۰ چرخ‌های صنعت گردشگری بالاخره به حرکت درآمد. اما نقطه عطف احیای صنعت لغو محدودیت در صدور روادید برای گردشگران خارجی بود. ابتدای آبان ۱۴۰۰ با توافق وزارت میراث فرهنگی و وزارت امور خارجه، سفر در محورهای گردشگری ورودی به جریان افتاد، آرام آرام تاسیسات گردشگری برای نوروزی پرسفر در ۱۴۰۱ آماده میشدند. موجی که سفر صفر را به سونامی سفر تبدیل کرد.
اگر چه سال ۱۳۹۹ و اوایل سال ۱۴۰۰ برای صنعت گردشگری ایران رکود بی‌سابقه‌ای بود، اما طبق گزارش شورای جهانی سفر و گردشگری World Travel & Tourism Council صنعت گردشگری ایران در نیمه دوم سال ۱۴۰۰ رشد ۴۰ درصدی داشته است و گردشگران خارجی در این مدت ۲.۵ میلیارد دلار در ایران طی این سال هزینه کردند. در حالی که جهان در این سال ها رشد ۲۱.۷ درصدی داشت.
۲.احیای ستاد مرکزی هماهنگی خدمات سفر و افزایش ۴۰ درصدی سفرهای داخلی
نوروز ۱۴۰۱ را آغازی بر عبور از کرونا بود، بعد از دو سال کرونایی سفر بی دغدغه امن و ایمن آغاز شد، همه کشور بسیج شدند تا استقبال و اقامت گردشگران هماهنگ‌تر از همیشه صورت گیرد. با حضور ۲۳ دستگاه اجرایی، ستاد هماهنگی خدمات سفر تشکیل شد. ثبت بیش از ۵۲میلیون نفر شب اقامت در مراکز اقامتی رسمی کشور بارقه امیدی برای فعالان صنعت گردشگری شد روندی که رشد ۴۰ درصدی اقامت نسبت به دو سال قبل را تایید کرد.
موج سفر در نوروز همه گونه‌های گردشگری را در بر می گرفت، در حوزه دریایی در ۲۰ روز، حدود ۶ میلیون مسافر دریایی جابه‌جا شدند که نسبت به مدت مشابه سال گذشته حدود ۳۰۰ درصد رشد را نشان می‌دهد. بیش از ۸۰ درصد سفرها در سطح راه‌های اصلی اتفاق می‌افتد. و در نوروز بیش از ۹۰درصد حمل و نقل از طریق جاده‌ها بود که یا از طریق وسایل نقلیه عمومی و یا از طریق وسایل نقلیه شخصی صورت گرفت. امسال ۴۱۴ اتوبوس ، ٣٠٠ هزار مینی بوس و و ۳۰هزار سواری در اختیار مسافران بود.
در مجموع از ۲۵ اسفند ۱۴۰۰ تا ۱۳ فروردین ۱۴۰۱ حدود ۵۲ میلیون و ۸۰۰هزار تردد بین استان‌ها ثبت شد، به طور متوسط در سفرهای بین‌استانی، تردد ۲.۲ میلیون وسیله نقلیه ثبت شد که طبق آمار استان خوزستان با ۱۶۷ درصد، استان بوشهر با ۱۰۹درصد، استان اصفهان با ۷۸درصد، استان خراسان رضوی با ۷۳درصد و استان هرمزگان با ۷۱درصد بیشترین رشد ترددهای بین‌استانی را به ثبت رساندند.
در نوروز ۱۴۰۱ حدود ۸۹ هزار و ۵۰۰ نفر از مرز بازرگان، ۷۸ هزار نفر از مرز رازی و ۷۲ هزار و ۳۰۰ نفر از مرز دوغارون وارد و خارج شدند. در مجموع ۵.۵ میلیون نفر نوروز امسال از تهران خارج شدند که بیش از ۵۰ درصد به صورت میانگین رشد تردد ثبت شد. روندی که در تعطیلات فصل بهار ادامه داشت و آمار حجم سفر و تداوم موج‌های سفر در تعطیلات عید سعید فطر و نیمه خرداد نشان داد صنعت گردشگری از کما خارج شده و در ریکاوری است و برای فصل تابستان - اوج سفرهای داخلی در ایران- آماده می‌شود.
۳.صدور حدود ۳هزار موافقت اصولی با ظرفیت ایجاد ۸۲ هزار شغل
گردشگری ار جمله صنایع خدماتی است که ظرفیت اشتغالزایی بالایی دارد، مشاغل مستقیم و غیرمستقیم از صنعت هتلداری، حمل و نقل، پذیرایی، سوغات تا ساخت وساز و ارتباطات که هر کدام صدها مشاغل را در زیر مجموعه خود را پوشش می دهد، در کمتر از یک سال گذشته، ۲ هزار و ۹۷۷ مجوز موافقت اصولی در حوزه گردشگری صادر شده است که در مجموع ظرفیت تولید بیش از ۸۲ هزار شغل را در خود نهفته دارد.
۴.دیپلماسی گردشگری در منطقه؛ امضاء ۱۱ تفاهم‌نامه همکاری
در دولت سیزدهم سیاست خارجی بر محور توسعه و تقویت روابط با کشورهای همسایه در اولویت قرار گرفت و به تبع آن توسعه گردشگری با این کشورها و شریکان راهبردی دستور کار وزارت میراث فرهنگی قرار گرفت. در یک سال گذشته چه در سفرهای خارجی رئیس جمهوری و وزیر میراث فرهنگی ۱۱ تفاهم‌نامه همکاری به امضا رسید.
توجه به اشتراکات فرهنگی، لغو روادیدهای فردی و گروهی، توسعه بازارهای مشترک، افزایش دسترس‌پذیری به جاذبه ها و خدمات گردشگری، توسعه گردشگری ارزان و توسعه سفرهای زمینی و دریایی، برگزاری رویدادهای مشترک فرهنگی و هنری با هدف جذب گردشگر، میان ایران و کشورهای طرف امضاء از جمله (نیجریه، عراق، پاکستان، تاجیکستان، جمهوری آذربایجان، قزاقستان، ارمنستان و... )مورد تاکید قرار گرفته است.
۵.برگزاری ۳۵۶ رویداد گردشگری
آنچه در ذات گردشگری نهفته است تقویت روحیه شادی در جامعه است، وزارت میراث‌فرهنگی در یک سال گذشته نشاط اجتماعی با احیای جاذبه‌های مکمل مانند موسیقی و نمایش را مورد توجه قرار داد. برگزاری کنسرت سالار عقیلی در ارگ تاریخی بم ( با بازدید ۲۵ هزار نفر ) و اجرای کنسرت-نمایش سیصد در مجموعه فرهنگی تاریخی سعدآباد ( با حداقل ۳هزار تماشاچی در هر شب) نمونه‌های روشن از این رویدادها و میزان استقبال مردم و گردشگران است.
برگزاری نمایشگاه بین‌المللی گردشگری و صنایع‌دستی تهران در بهمن ماه، آیین‌های نوروز همزمان با سفرهای نوروزی نقطه اوج رویدادهای مناسبتی گردشگری در ایران است در مجموع در ۱۱ ماه گذشته ۳۵۶ رویداد گردشگری محور در سراسر کشور برگزار شد.
۶.اعطای سوخت یارانه‌ای به کشتی‌های گردشگری و کاهش تعرفه‌ها
بیش از ۸۰درصد بدنه صنعت گردشگری را بخش خصوصی تشکیل می‌دهد، با این حال دولت و حاکمیت نقش به سزایی در ریل گذاری، تسهیل امور، قانونگذاری، حمایت و نظارت در این حوزه دارد. اهتمام جدی دولت به حمایت از بخش خصوصی با ایجاد معافیت‌ها و مشوق‌های گردشگری از قبیل مصوبه آئین‌نامه ماده ۱۰۰، تصویب سوخت یارانه‌ای برای توسعه گردشگری دریایی، محاسبه مصرف گاز، آب و فاضلاب، برق تأسیسات گردشگری و کارگاه‌های صنایع دستی مطابق با تعرفه‌های بخش خدمات و صندوق توسعه‌ی ملی از مهمترین اقدامات وزارت میراث فرهنگی در ۱۱ ماه گذشته است.
۷.ثبت سطح اشغال ۹۰درصدی هتلها
صنعت گردشگری در دوران کرونا در مسیر دشوار، شرایط سختی را تجربه کرد. اما با فروکش کرونا و اجرای گردشگری حین کرونا و رعایت دستورالعمل‌های بهداشتی سفر آرام آرام خروج از رکود را در پیش گرفت، آنچه در نوروز ۱۴۰۱ بعد از انباشت تقاضای سفر در حدود سه سال نمایان شد، رشد کم سابقه مراجعه به هتلها و مراکز اقامتی با سطح اشتغال متوسط بالای ۹۰ درصد و بازدید از پایگاه‌ها، موزه‌ها و مراکز تاریخی به طور متوسط بالای ۸۰ درصد نسبت به دوره مشابه است.
امید به روزهای پر رونق سفر
سهم گردشگری از کل اقتصاد ایران در سال ۲۰۲۰ بالغ بر ۳.۱ درصد بود، این رقم در سال ۲۰۲۱ به ۴.۱ درصد افزایش یافته است. در حالی که طی سال ۲۰۲۰ صنعت گردشگری ایران با رشد منفی ۴۵ درصدی مواجه شده بود و ارزش آن به ۱۴۴ هزار میلیارد تومان کاهش یافته بود در سال ۲۰۲۱ این صنعت در ایران رشد مثبت ۴۰ درصدی را تجربه کرد و ارزش آن به ۲۰۲ هزار میلیارد تومان افزایش یافت.
گردشگری صنعت پیشران و سودآورد اشتغال‌زا است، ایران با جاذبه‌های طبیعی تاریخی و فرهنگی که دارد بی‌تردید جذاب‌ترین و ارزان‌ترین و متنوع‌ترین مقصد برای گردشگران از کشورهای همسایه است، طبق آمار از کل گردشگران خارجی ورودی به ایران در سال ۲۰۲۱ بالغ بر ۱۵ درصد آنها ترکیه‌ای بوده‌اند که البته پس از عراق با حدود ۳۵ درصد در رتبه دوم گردشگران خارجی ورودی به ایران قرار دارند.
در سال پیش از آن سهم گردشگران ترکیه‌ای از کل گردشگران ورودی به ایران ۹ درصد بود. همچنین گردشگران پاکستانی با ۱۰ درصد، جمهوری آذربایجان با ۹ درصد، و کویت با ۲ درصد به ترتیب در رتبه‌های سوم تا پنجم از این نظر قرار داشته‌اند. سایر کشورها سهم ۲۹ درصدی از کل گردشگران ورودی به ایران در سال ۲۰۲۱ داشته‌اند.
این آمار نشان می‌دهد سهم عمده از جذب گردشگر خارجی مختص به کشورهای همسایه است و رفت‌وآمدهای دیپلماتیک رهبران و مقامات ارشد کشورهای همسایه و همسو به تهران در سه ماه اخیر امضای تفاهم‌نامه مشترک همکاری در حوزه گردشگری می‌تواند این روند را در پساکرونا تقویت کند، روندی که خسارت‌های کرونا بر صنعت گردشگری می‌تواند جبران کند.
