محسن قاسمی در گفت‌وگو با ایران اکونومیست در پاسخ به این سوال که «لولا داسیلوا» و «ژائیر بولسونارو» از اواسط هفته گذشته کارزار انتخاباتی خود را آغاز کردند و گفته می شود این دوره انتخابات ریاست جمهوری برزیل که ماه اکتبر برگزار خواهد شد عرصه رقابت میان یک پوپولویست ناسیونالیست مورد حمایت محافظه‌کاران مسیحی و یک رهبر سابق اتحادیه‌های کارگری و دو دوره رئیس جمهور برزیل طی سالهای ۲۰۰۳ تا ۲۰۱۰ است؟ تحلیل‌تان از رقابت این دو نفر چیست؟ گفت: انتخابات سراسری جمهوری برزیل، اکتبر امسال(۲۰۲۲) مقارن با ۱۰ مهر ۱۴۰۱ برای تعیین سی‌ونهمین رئیس‌جمهوری این کشور آمریکای لاتین برای یک دوره ۴ ساله برگزار خواهد شد و همانطور که انتظار می‌رفت نیروهای چپگرا بعد از رسوایی‌های مالی و اداری در دوره قبل، دوباره وارد کارزار انتخاباتی شدند، در این انتخابات عمومی، رئیس و معاون رئیس جمهوری برزیل انتخاب شده و به طور هم زمان انتخابات کنگره و فرمانداران ایالتی و معاونین نیز برگزار می شود.
وی ادامه داد: واقعیت این است که از ماههای گذشته، احزاب و نیروهای چپ گرا شدیداً تحت فشارهای سیاسی می باشند. از مارس سال ۲۰۱۵ میلادی، در پی انتشار اتهاماتی علیه "دیلما روسف" رئیس جمهور و حزب کارگر مبنی بر پولشویی و دریافت رشوه از شرکت نفتی "پتروبراس" اعتراضات گسترده میلیونی در برزیل آغاز شد و دولت را با چالش بی سابقه ای مواجه کرد. تا جایی که رئیس‌جمهور سابق(۲۰۱۰-۲۰۰۳) لولا داسیلوا به همین اتهام به زندان افتاد که البته بعد از یک سال و نیم تبرئه و آزاد شد.
"لولا داسیلوا "با شعار نجات کشور و محافظت از دموکراسی نامزد حزب کارگران در انتخابات ریاست جمهوری شده است
این دانشجوی دکترای روابط بین‌الملل در دانشگاه "نووا لیسبون" پرتغال با بیان این که لولا داسیلوا مجدداً با شعار نجات کشور و محافظت از دموکراسی نامزد حزب کارگران در انتخابات ریاست جمهوری شده است، افزود: اما در طرف مقابل، "ژائیر بولسونارو" که سابقاً یک نظامی بوده است، از زمان به قدرت رسیدن، دولت راست‌گرا و محافظه‌کاری را سر کار آورد و با آغاز همه‌گیری کرونا و پیامدهای سنگین انسانی و اقتصادی آن در برزیل، به شدت تحت فشار و انتقاد بوده است.
وی ادامخ داد: ژائیر بولسونارو علیرغم انتقادات به عملکرد و دیدگاههایش در دو سال شیوع کرونا، اخیراً به علت بالابردن بودجه خدمات اجتماعی، با افزایش محبوبیت در میان رأی‌دهندگان روبرو شده است. چندی پیش بولسنارو، رئیس جمهوری فعلی برزیل، گفته بود که بازگشت لولا به کاخ ریاست‌جمهوری مانند "بازگشت مجرم به صحنه جرم" است. ستاد انتخاباتی لولا داسیلوا اما می‌گوید او نامزد "دموکرات‌ها از همه اقشار، طبقه، نژاد و باور مذهبی" خواهد بود. لولا اصلی‌ترین چهره چپگرای این کشور محسوب می‌شود که توانست در ۷ سال زمامداری خود، با بهبود وضع اقتصادی کشور، دهها میلیون برزیلی را به بالای خط فقر بیاورد. به همین دلیل از محبوبیت بالایی بین مردم برخوردار است. اما آنچه در سالهای گذشته بر برزیل گذشته است نارضایتی عمیق از دستگاه حاکم به علت فساد مالی بوده است. فسادی که در دوران زمامداری چپ گرایان علنی شد و توده های مردم را نسبت به شعارهای لولا داسیلوا و هم پیمانان سیاسی اش بدبین کرد و شرایط را برای به قدرت رسیدن احزاب مخالف هموار کرد. شایان ذکر است که بولسونارو، نامزد رقیب بنام فرناندو حداد، که از حزب چپگرای کارگران برزیل است را در دور قبل انتخابات ریاست جمهوری شکست داد. به نظر می رسد صحنه انتخابات امسال نیز مانند گذشته بسیار پرهیجان خواهد بود و نبردی پایاپای را تجربه خواهیم کرد.
علت پیشتازی دو رقمی«داسیلوا» نسبت به «بولسانارو» در نظرسنجی های انتخاباتی
این کارشناس روابط بین الملل در پاسخ به این سوال که به نظر شما علت پیشتازی دو رقمی«داسیلوا» نسبت به «بولسانارو» در نظرسنجی های انتخاباتی چیست؟ اظهار کرد: بولسونارو ضمن تلاش برای تحقق اهداف و شعارهای خود، نتوانست موفقیت های زیادی را بدست بیاورد. برای مثال افزایش تورم و عدم توجه کافی به انتظارات اکثر رأی‌دهندگان، افزایش قیمت‌ها و سوء مدیریت مقابله با همه گیری کرونا و عدم باور او به این بیماری، طرفداری از آزاد بودن اسلحه و تلاش برای استخراج معادن در آمازون به محبوبیت او لطمه زده است. در صحنه بین المللی نیز، به نوعی انزوا سوق پیدا کرده که این عامل برای کسب آرا در برزیل بسیار حائز اهمیت می باشد. در طرف مقابل، لولا داسیلوا با تکیه بر محبوبیتی که بین اقشار مختلف برزیلی بخصوص جامعه متوسط و فقیر دارد، از این فرصت بخوبی استفاده کرده و با شعارهایی چون نظم و رفاه برای همه توانسته نظرات مردم را به خود جلب کند. لولا داسیلوا علاوه بر خارج کردن برزیل از نقشه فقر، در صحنه بین المللی نیز با تعاملات گسترده توانست جایگاه برزیل را تثبیت کرده و از فرصت ها بخوبی استفاده نماید. همچنین نگاه متعادل تر لولا داسیلوا به ایدئولوژی و میانه روی او در این برهه باعث جلب نظرات بیشتری شده است. آنچه که مشخص است، بخشی از مردم برزیل بجای پرداختن به اتفاقات تلخ حزب کارگران در دوره دیلما روسف و فساد مالی آنها، به موقعیت شخص لولا و خدمات او بیشتر توجه می کنند.
سفر" لولا داسیلوا" به ایران در سال ۲۰۱۰ برای شرکت در اجلاس گروه ۱۵این کارشناس حوزه کشورهای پرتغالی زبان در پاسخ به این پرسش که تمرکز هر کدام از این دو کاندیدا در عرصه سیاست خارجی بر روی چه مسائلی است؟ اظهار کرد: حوزه روابط بین‌الملل در برزیل از سال ۱۹۸۹ تا به امروز بیشتر تحت الشعاع مشکلات عدیده داخلی قرار گرفته و به عنوان سکوی تبلیغاتی در انتخابات ریاست جمهوری مطرح بوده است. اما در سال ۲۰۰۳ با شروع دولت چپ ها توسط لولا تا سال ۲۰۱۰، سیاست خارجی برزیل جهت جدیدی به خود گرفت. برزیل شروع به اتخاذ موضع یک قدرت متوسط، به دنبال رهبری منطقه ای و تشکیل ائتلاف های بین المللی برای افزایش قدرت خود کرد و در راستای سیاست جهانی گرایی و تنوع بخشی شرکای کشور با محوریت همکاری جنوب-جنوب گام برداشت.
سیاست خارجی احتمالی دولت آینده" لولا داسیلوا"
قاسمی ادامه داد: اولین مشاهداتی که می توان در مورد سیاست خارجی احتمالی دولت آینده لولا داسیلوا داشت این است که یک دیپلماسی تکاملی به نسبت شرایط فعلی حاکم بر جامعه بین الملل و برزیل هم از نظر طرح های مفهومی و هم از نظر شیوه عملکرد خواهد بود. مهمترین اصل برای لولا، احترام متقابل بین ملت‌ها که همکاری را عمیق‌تر و در خدمت صلح جهانی است، می باشد. حزب کارگران و وی به وضوح همبستگی خود را با جنبش های آزادی‌بخش ملی نشان می دهد. از برنامه های آنها می توان به مبارزه علیه سلطه امپریالیستی؛ سیاست خارجی مستقل؛ مبارزه با غارت سرمایه بین المللی؛ احترام به تعیین سرنوشت مردم و همبستگی با ستمدیدگان و اکنون رسیدگی به تغییرات آب و هوایی و اقلیمی را نام برد.
برگزاری تجمعات انتخاباتی در برزیل
با خیز جدید چپ ها در منطقه آمریکای لاتین ، سیاست خارجی" بولسونارو" در صورت پیروزی مجدد دستخوش تغییراتی خواهد شد
وی افزود: در طرف مقابل رئیس جمهور فعلی بولسونارو، ایجاد چندین تغییر در سیاست های عمومی از جمله در سیاست خارجی و انتقاد به استراتژی سیاست خارجی اتخاذ شده در طول زمامداری دولت های چپ، خدشه دار شدن روابط برزیل و ونزوئلا و وعده های نزدیکی با ایالات متحده و اسرائیل برای آنها واضح بود. پس از انتخاب وی در سال ۲۰۱۸، برخی از اقدامات پیشنهادی مانند انتقال سفارت برزیل در اسرائیل از تل آویو به اورشلیم را داد، که محقق نشد. نگاه بولسونارو متاثر از جناح راست گرایانه و پراگماتیستی است . با ظهور دولت های لیبرال و محافظه کار، واگرایی بین پروژه های یکپارچه سازی و بازگشت تمرکز به طور برجسته به فعالیت تجاری صورت گرفت و ارتباطات برزیل در سیاست خارجی بولسونارو بخصوص با کشورهای آمریکای لاتین محدود شد. اکنون با خیز جدید چپ ها در منطقه و پیروزی آنها بعنوان موج قرمزها، سیاست خارجی بولسونارو در صورت پیروزی مجدد دستخوش تغییراتی خواهد شد. زیرا فعالیت ها و مراودات برزیل در آمریکای جنوبی بعنوان بزرگترین اقتصاد آن منطقه در جهان تعیین کننده می باشند.
تجمع انتخاباتی طرفدران "بولسونارو"کاندیدای انتخابات ریاست جمهوری برزیل و رییس جمهور کنونی این کشورچرایی تمایل احتمالی ایران به انتخاب "داسیلوا "در انتخابات ریاست جمهوری برزیل
این کارشناس روابط بین الملل در پاسخ به این سوال که با توجه با سفر داسیلوا به ایران در سال ۲۰۱۰ و شرکتش در اجلاس گروه ۱۵ و نقش برزیل و ترکیه در تدوین «بیانیه تهران»، به نظر می رسد ایران تمایل داشته باشد که فرد چپ‌گرایی چون داسیلوا در انتخابات اکتبر پیروز شود، این دیدگاه را چه طور ارزیابی می کنید؟ خاطرنشان کرد: در مقوله ارتباط با دولت های چپ و تامین منافع ملی ایران، می توان گفت با توجه به نگاه مشترک ایدئولوژیکی و ضدامپریالیستی مسلماً حضور این نوع دولت ها در قدرت و رهبری کشورشان برای کشور ما مفیدتر خواهند بود. در مقایسه با دولت سابق، اکنون سیاست های دولت فعلی برزیل نیز خیلی با جمهوری اسلامی ایران مطابقت و نزدیکی ندارد. البته مراودات اقتصادی و تعاملات تجاری ایران خیلی منوط به سیاست دولت ها در گذر تاریخ نبوده و یک امر همیشگی با نوسانات مقطعی به نسبت شرایط ناگهانی و ... بوده است. هرچند با حضور دولت های چپگرا می توان ارتباطات قوی تر و مثمرثمر تری را ایجاد کرد.
در صورت پیروزی چپ ها در برزیل، معادلات آمریکای لاتین به طور جدی تغییر خواهد کرد
قاسمی در واکنش به این پرسش که با توجه به پیشتازی داسیلوا در نظرسنجی های انتخاباتی و احتمال پیروزی وی در انتخابات اکتبر برزیل آیا این موضوع را در راستای قدرت گرفتن هرچه بیشتر جریان در چپ در آمریکای جنوبی قلمداد کرد با توجه به نتایج انتخابات ریاست جمهوری اخیر در شیلی و کلمبیا؟ اظهار کرد: بله، حضور دولت های چپ در آمریکای لاتین طی سال های اخیر شاید نه به قوت دهه نخست قرن ۲۱، بلکه به روشی دیگر قابل رؤیت است. کشورهای کوبا، ونزوئلا، نیکاراگوئه با بهره مندی از دولت های چپگرا، با پیوستن شیلی و کلمبیا به جمع آنها، با این احتمال و امید مواجه اند که طی ماههای آتی، دولت در برزیل نیز با چرخش قدرت از راست به چپ، به جبهه آنها بپیوندد. اکنون از ۲۰ کشور آمریکای لاتین ۱۳ الی ۱۴ کشور آن چپ گرا می باشند و در صورت پیروزی چپ ها در برزیل، معادلات آمریکای لاتین به طور جدی تغییر خواهد کرد.
تنها دولتی که توانست برزیل با جمعیتی بالغ بر ۲۱۲ میلیون نفر را از نقشه فقر خارج کند، دولت" لولا داسیلوا" بود
این کارشناس مسائل حوزه کشورهای پرتغالی زبان در پاسخ به سوال دیگری مبنی بر این که در تجمعات انتخاباتی بولسانارو، طرفداران وی بارها لقب «دزد» را به داسیلوا داده اند، به نظرتان پرونده فساد مالی داسیلوا چقدر می تواند به پاشنه آشیل وی در این انتخابات تبدیل شود؟ گفت: در خصوص پرونده پولشویی و فساد چپ ها، همانطور که در پاسخ سوال قبلی شما عرض کردم، مردم برزیل به عملکرد فردی و مقایسه دولت ها در جهت بهبود وضعیت معیشتی خود و همچنین اهمیت به کرامت انسانی آنها نگاه می کنند. درست است که این نقطه سیاهی برای سوسیالیست ها در تاریخ حیات سیاسی و حکمرانی آنها محسوب می شود و نامزد رقیب، به خوبی از آن در جهت تخریب آنها استفاده می کند، اما ناگفته نماند، تنها دولتی که توانست برزیل با جمعیتی بالغ بر ۲۱۲ میلیون نفر را از نقشه فقر خارج کند، دولت سابق لولا داسیلوا بود. اکنون این کشور به جمع کشورهای حاضر در نقشه فقر بازگشته است و این می تواند یکی از چندین عملکردهای مثبت چپ ها برای التیام وجهه خودشان در مقابل رقیب یعنی حزب لیبرال و راست ها باشد. (طبق آمار روزنامه فولیا و گلوبو در برزیل، تقریباً ۴۸ میلیون نفر در برزیل وجود دارند که در سال گذشته در خانواده هایی زندگی می کردند که درآمد هر نفر از ۴۹۷ ریال معادل ۹۵.۲۹ یورو در ماه تجاوز نمی کرد.) و باید به این نکته توجه داشت که آمار فساد مالی و همچنین اداری در جمهوری برزیل از چالش های پرپیچ و خم دولت ها از راست، چپ، جناح های میانه و مرکزی است.
