به گزارش گروه علم و آموزش ایران اکونومیست از دانشگاه تهران، دکتر سید محمد مقیمی، در همایش ملی «امام خمینی، انقلاب اسلامی و پیوندهای فرهنگی، اجتماعی، اقتصادی و علمی میان جوامع مسلمان» مکتب امام خمینی(ره) را بر اساس مطالعات مدیریتی و به مثابه یک بنیان فکری و اعتقادی و یک جنبش اجتماعی و فرهنگی و مبنای حرکتی برای رهروان مکتب را بررسی کرد و گفت: مدیران نظام اسلامی برای کارآمدسازی بیشتر نظام باید ابتدا مکتب امام خمینی (ره) را به خوبی بشناسند، جنبه‌های مختلف آن را موشکافی کنند و متناسب با اقتضائات کاری که دارند از آن بهره ببرند.
استاد دانشکده مدیریت دانشگاه تهران، مکتب امام خمینی (ره) را از نظر بنیان‌گذاری، توسعه‌دهندگی و ترویج‌کنندگی قابل بررسی دانست و اظهار داشت: امام راحل با اقدامات انقلابی، سال‌ها تبعید و با مجاهدت‌های قبل و بعد از انقلاب، مکتبی جهانی را پایه‌گذاری کردند. بعد از رحلت حضرت امام(ره)، مقام معظم رهبری نقش تبیین‌کننده و توسعه‌دهنده مکتب را ایفا کرده‌اند؛ همان طور که در مکاتب دیگر هم افرادی نقش کلیدی برای بسط و تبیین مکتب ایفا می‌کنند.
وی افزود: عده‌ای هم در دنیا مروج این مکتب شدند؛ از جنبش حزب‌الله در لبنان، جنبش شیخ زکزاکی در آفریقا، جنبش انصارالله در یمن و حشدالشعبی در عراق و سایر جنبش‌های اسلامی. امروز می‌بینیم در مرزهای آمریکا و درون آمریکا هم شاهد حضور مروجین مکتب امام رضوان الله تعالی علیه هستیم. مکتب امام خمینی (ره) تازه به مرحله بلوغ رسیده و مکاتبی از آن با ویرایش جدید، عرضه شده که نمونه‌های بارز آن جنبش حزب‌الله در لبنان، انصارالله در یمن و نمونه آخری آن مکتب شهید سلیمانی است که هر کدام از اینها تحولی شگرف در دنیا ایجاد کرده‌اند.
وظیفه دانشگاهیان است که ابزارهای کارآمدسازی مکتب و نظام اسلامی را فراهم کنند
رئیس دانشگاه تهران با بیان اینکه مکتب امام خمینی (ره) تمام ویژگی‌های یک مکتب جامع را به معنای واقعی کلمه دارد، درباره مبحث کارآمدسازی به عنوان یک بحث رایج در مکاتب، گفت: گاهی اوقات به اشتباه، مشکلاتی مانند مشکلات اقتصادی در جامعه را به ناتوانی مفروضات مکتب تعمیم می‌دهند، در حالی که در مکاتب مختلف، این مباحث در حوزه وجوه اجرایی و کارآمدسازی مطرح می‌شود و الزاما ربطی به مبنای فکری مکتب ندارد. امام خمینی (ره) با عرضه مکتبی الهام‌بخش، بستر را برای نظام اسلامی فراهم کردند و این وظیفه ما دانشگاهیان است که ابزارهای اجرایی و کارآمدسازی مکتب و نظام اسلامی را فراهم کنیم.
نیازمند فضای نقد و بررسی در محیط دانشگاه هستیم
وی با تاکید بر اینکه باید در فضای دانشگاه زمینه کارآمدسازی و ابزارهای لازم برای اجرای آن را فراهم کنیم، خاطرنشان کرد: به شدت نیازمند فضای نقد و بررسی در محیط دانشگاه هستیم. کم و کاستی‌های اقتصادی و اجتماعی موجود به ساز و کارهای اجرایی بازمی‌گردد و عمدتا ناشی از آن است که با جنبه‌های مختلف فکری حضرت امام آشنا نیستیم. اگر مدیران با افکار و مکتب حضرت امام آشنا باشند و آن نگاه آخرت‌گرایی که حضرت امام در مدیریت مسائل جامعه داشتند در مدیران ما ایجاد شود، قاعدتا زمینه برای تحقق کارآمدسازی فراهم خواهد شد.
دکتر مقیمی، محدود کردن مکتب امام خمینی(ره) به ایران، جهان تشیع یا کشورهای اسلامی را نادرست خواند و خاطرنشان کرد: امروز همه متفق‌القول هستند که این مکتب مرز جغرافیایی نمی‌شناسد و فراتر از جغرافیای خاصی است. امروز حتی شاهد مصداق‌هایی در درون کشور آمریکا هستیم که افراد یا گروه‌هایی ویژگی‌های مکتب امام را ایجاد کرده و پرورش داده‌اند. این مکتب متناسب با مقتضیات زمانی و مکانی دائما در حال تکثیر است و از طرف دیگر از آنجا که مبتنی بر آموزه‌های قرآنی و سیره معصومین است، هیچ وقت کهنه نمی‌شود و زوال‌پذیر نیست.
خودمانایی مکتب امام (ره)
وی ویژگی دیگر مکتب امام راحل را خودمانایی دانست و گفت: برخی تصور می‌کردند بعد از رحلت امام (ره)، عمر این نهضت به پایان می‌رسد، در حالی که ویژگی خودمانایی مکتب ایشان به خوبی نشان می‌دهد شاهد زایش‌ها و تکثیر مکتب‌های مختلف با همان ویژگی مکتب اصلی در جای جای دنیا هستیم.
رئیس دانشگاه تهران افزود: بنابراین اینکه برخی فرض می‌کنند اگر این جنبش را در ایران نابود کنند کار مکتب تمام می‌شود، تصور غلطی دارند؛ چون مکتب حضرت امام تکثیر پیدا کرده و مهارشدنی نیست. برخی گمان کردند با غبارآلود کردن فضای کشور و دانشگاه، ما را وادار به عقب‌نشینی خواهند کرد. اما این فهم لازم را ندارند که مگر این سیل خروشان ولایتمدار را که حاضرند از جانشان بگذرند، از برخی تحرکات رذیلانه هراسی به دل راه خواهند داد.
ذره‌ای کوتاه نخواهیم آمد؛ آینده روشنی پیش رو داریم
وی تاکید کرد: ما ذره‌ای کوتاه نخواهیم آمد، تلاش برای ایجاد خدشه بی‌نتیجه است و ما با تمام توان ایستادگی خواهیم کرد و با افتخار جان خود را نثار مکتبی می‌کنیم که مبتنی بر اسلام است. تا زمانی که این تفکر در مجریان و مروجین مکتب امام وجود دارد و مرتب هم رو به تزاید است، به فضل الهی از این مشکلات، پیچ تاریخی و محدویت‌هایی که وجود دارد، عبور می‌کنیم. آینده روشنی پیش رو داریم و نباید ذره‌ای تردید به خود راه دهیم، چراکه این وعده الهی است و این مکتب فکری، مبنای ناب و اصیلی دارد و هر روز هم پخته‌تر و بالغ‌تر می‌شود.
دکتر مقیمی درباره ویژگی‌های دیگر مکتب امام راحل گفت: مکتب امام(ره) متناسب و سازگار با فطرت انسان است و هر انسان آزادی‌خواهی در هر جای دنیا با مکتب امام خمینی آشنا شود، با جان و دل آن را می‌پذیرد. مکتب حضرت امام زوال‌ناپذیر است، به این معنا که هرگز به مرحله شکست نمی‌رسد، چرا که آبشخور فکری اصلی مکتب امام، قرآن کریم و آموزه‌های مبتنی بر سیره نظری و عملی معصومین (ع) است؛ لذا هرگز زوال‌پذیر نخواهد بود.
وظیفه دانشگاهیان برای کارآمدسازی
وی ادامه داد: مکتب امام خمینی (ره) مبتنی بر مقتضیات زمانی، مکانی و موضوعی است؛ یعنی خود را در هر بستر زمانی، مکانی و موضوعی می‌تواند منطبق کند و بر خلاف برخی مکاتب، شئون ویژه‌ای به افرادی که در این مکتب خدمت می‌کنند قائل است. نوع نگاه مکتب امام به انسان‌هایی که در این مکتب فعالیت می‌کنند، نگاه به عنوان انسان مقلد نیست، بلکه انسان کمال‌یافته‌ای است که می‌تواند فکرهای جدید، ابتکارات نو و مکتبی با ویرایشی جدید بازتولید نماید و آن را با شرایط زمان و مکان و با موضوعات متنوعی که مورد عمل آنهاست منطبق سازد و با حفظ چارچوب‌ها و مفروضات بنیادین مکتب امام، ویرایشی جدید متناسب با مقتضیات زمانی و مکانی و موضوعی بازتولید نماید و پویایی و سرزندگی آن را تداوم بخشد.
رئیس دانشگاه تهران درباره وظیفه نهاد دانشگاه در قبال مکتب امام خمینی (ره) اظهار داشت: در محیط دانشگاه وظیفه ما این است که جنبه‌های کارآمدسازی این مکتب را متناسب با زمان و مکان و موضوعاتی محیط دانشگاه، بازآفرینی و ویرایش جدیدی از آن عرضه کنیم. این ویرایش‌های جدید جزء تکالیف ما در محیط علمی و دانشگاهی است و باید روی آن فکر کنیم. چارچوب‌های این نظام اسلامی روز به روز در حال مستحکم شدن است و اگر ضعف‌هایی وجود دارد مربوط به ساماندهی امور تخصصی مرتبط با زندگی مردم است که متأسفانه کارهای علمی نظام‌مند و کاربردی جامع در دانشگاه‌ها در خصوص آنها صورت نگرفته است.
وی افزود: از ما به عنوان مسئول و معلم خواهند پرسید که برای ترویج مکتب امام چه کردید. بنابراین صرفا به ژست روشنفکری و انتقاد تند و نیش‌دار نپردازیم، بلکه باید راهکار ارایه کنیم. لذا از همه اندیشمندان و متفکرین دعوت می‌کنم که ابتدا به صورت عمیق مکتب امام را مطالعه کنند و در چارچوب مکتب امام، تولید فکر کنند و این مکتب را توسعه دهند.
مولف کتاب اصول و مبانی مدیریت از دیدگاه اسلام، در بخش دیگر سخنانش به روش امام در زمینه مدیریت تعارضات در کشورها و ملل مسلمان اشاره کرد و اظهار داشت: در دیدگاه حضرت امام(ره) سه راهبرد اساسی «هدف مشترک»، «دشمن مشترک» و «وحدت کلمه» برای همگرایی کشورها و ملل مسلمان وجود دارد.
وی هدف اصلی، نهایی و مشترک ملل مسلمان را اجرای احکام اسلامی بیان کرد و افزود: بنیانگذار جمهوری اسلامی ایران در این فضا بر این باورند که باید افراد کمال‌یافته‌ای در این مکتب خدمت کنند و اختلاف سلیقه را امری ضروری می‌دانند. ایشان معتقدند اختلاف نظر و سلیقه خوب است ولی با تشتت آراء مخالف هستند. لذا قرار نیست مشرب‌های فکری- سیاسی مختلف که می‌خواهند ذیل پرچم مکتب امام فعالیت کنند، نظر و سخن واحدی داشته باشند و مطمئنا اختلاف نظر نه تنها پایه‌های مکتب را سست و لرزان نمی‌کند، بلکه پویایی آن را تضمین می‌کند.
رئیس دانشگاه تهران با یادآوری اینکه امام خمینی(ره) طرفدار فضای شادابی سیاسی و تضارب افکار بوده و خمودگی و رکود را شایسته این مکتب نمی‌دانستند، گفت: مقام معظم رهبری نیز مبانی فکری حضرت امام (ره) را در دوره زعامت مسلمین توسعه دادند و تبیین کردند، لذا مکتب در طول این سال‌ها به اوج بلوغ خود رسیده و تلاش‌های مخرب دشمنان داخلی و خارجی نمی‌تواند خدشه‌ای به آن وارد کند.
فرق بین دانشگاه اسلامی و غیراسلامی بر اساس نگاه امام(ره)
رئیس نهاد نمایندگی مقام معظم رهبری در دانشگاه تهران نیز در این همایش با بیان اینکه با حرکت در مسیر معنویت می‌توانیم قدرت‌مندانه مسیر صحیح انقلاب را پیش ببریم، به سفارش‌های امام راحل به دانشگاهیان اشاره کرد و گفت: امام (ره) فرمودند دانشگاه‌های غیراسلامی در منتهی درجه کار خودشان طبیعت را درک می‌کنند ولی طبیعت را برای معنویت مهار نمی‌کنند؛ یعنی ما یک هدف جدی داریم و آن بحث معنویت است و طبیعت را باید برای آن مهار و استفاده کنیم و تمام علوم طبیعی را برای این جهت به کار بگیریم.
حجت‌الاسلام والمسلمین دکتر مهدی کرمی، رئیس نهاد نمایندگی مقام معظم رهبری در دانشگاه تهران با اشاره به بحث معنویت در رویکرد و فعالیت‌های امام خمینی (ره) گفت: معنویت در رویکرد فعالیت‌های حضرت امام، رمز پیروزی انقلاب اسلامی، پایداری انقلاب و فراهم شدن زمینه‌های بروز بیشتری برای انقلاب بوده است. به گونه‌ای که هرچه از عمر انقلاب اسلامی می‌گذرد بالنده‌تر می‌شود.
وی افزود: رمز پیروزی امام خمینی(ره) در این بود که امام نیاز واقعی بشر این قرن را درست تشخیص داد و درحالیکه خیلی‌ها فکر می‌کردند نیازهای بشر در مسائل اقتصادی و اجتماعی خلاصه می‌شود، ولی امام دانست که قرن ۲۱ قرن فرامدرن و قرن معنویت است و گرایش معنوی بروز و ظهور پیدا می‌کند؛ لذا امام(ره) اساس انقلاب را انقلاب فرهنگی قرار داد و علاوه بر برجسته‌تر بودن موضوعات فرهنگی در فرمایشات ایشان، در میان مباحث فرهنگی هم بحث معنویت برجسته‌تر از همه مباحث فرهنگی دیگر خود را نشان می‌دهد.
رئیس نهاد نمایندگی مقام معظم رهبری در دانشگاه تهران افزود: الان هم هر اندازه که موضوع معنویت در عالم برجسته‌تر می‌شود، جایگاه انقلاب اسلامی خود را روشن‌تر و واضح‌تر و آماده‌تر نشان می‌دهد. لذا با انقلاب اسلامی ایران شاهد پایان یافتن گفتمان مدرن هستیم و گفتمان‌های که مشابه گفتمان سوسیالسیم انقلابی بوده است و گفتمان فرامدرن در واقع خود را با رویکرد معنویت دارد نشان می‌دهد.
وی سخنان با بیان اهمیت جایگاه معنویت در دنیای امروز، گفت: همان راهی را که حضرت امام شروع کردند، در کلمات مقام معظم رهبری برجسته‌تر و بومی‌سازی‌شده‌تر برای این زمان و متناسب با این زمان در بیانیه گام دوم انقلاب ارائه می‌شود.
دکتر کرمی با بیان اینکه روح بیانیه گام دوم انقلاب مبتنی بر اخلاق و معنویت است، گفت: اگر تمام بندهای بیانیه را کنار هم قرار دهیم، در نهایت به این جمله مقام معظم رهبری می‌رسیم که لازم است در خصوص بحث معنویت در تحقق تمدن نوین اسلامی تلاش کنیم؛ یعنی باید به دنبال یک تمدن نوین اسلامی باشیم و آنچه که خود را در این تمدن نوین اسلامی خوب نشان می‌دهد بحث معنویت است.
رئیس نهاد نمایندگی مقام معظم رهبری در دانشگاه تهران به دیدار استادان دانشگاه تهران در تیر ماه سال ۱۳۵۸ با حضرت امام اشاره کرد و گفت: امام در این دیدار بر توجه نسبت به بحث معنویت در مجامع تاکید داشتند و ایشان فرمودند که اساتید موضوع لزوم بهره‌گیری معنوی و توحیدی از علوم را باید سرلوحه برنامه‌های خودشان قرار دهند.
وی افزود: یعنی اینکه استادان فقط به طبیعت توجه نکنید و این لفظ طبیعت را ایشان به کار بردند و فرمودند که دانشگاه‌های غیر اسلامی در منتهی درجه کار خودشان طبیعت را درک می‌کنند ولی طبیعت را برای معنویت مهار نمی‌کنند؛ یعنی ما یک هدف جدی داریم و آن بحث معنویت است و طبیعت را باید برای آن مهار و استفاده کنیم، یعنی تمام علوم طبیعی را برای این جهت به کار بگیریم.
وی در پایان، انسان‌سازی را جوهر تمدن اسلامی از منظر حضرت امام عنوان کرد و گفت: در تمدن اسلامی مدنظر حضرت امام، آزادی و معنویت نقش اصلی را دارا هستند. امام از مقام معنوی خود در مواقع بسیاری استفاده کردند و آن قدرت‌های معنوی است که می‌تواند بسیاری از امور را پیش ببرد. لذا اگر انقلاب را مبتنی بر معنویت انجام دادند به جهت قدرتی است که معنویت ایجاد می‌کند.
به گزارش ایران اکونومیست، همایش ملی امام خمینی، انقلاب اسلامی و پیوندهای فرهنگی، اجتماعی، اقتصادی و علمی میان جوامع مسلمان به همت مرکز مطالعات عالی انقلاب اسلامی دانشگاه تهران در دانشکده علوم اجتماعی دانشگاه تهران برگزار شد.
