بیش از دو سال از همه گیری بیماری کووید ۱۹ می‌گذرد و هنوز جهان درگیر ویروس کرونا است. همچنان موارد ابتلا و بستری و فوتی ناشی از ویروس کرونا گزارش می‌شود و در عین حال گفته شده که تاکنون ۸۰ مورد ابتلا به ویروس آبله میمون در ۱۱ کشور تایید شده است.
بر خلاف ویروس کرونا و بیماری ناشی از آن که تقریبا اطلاعات درستی از آن در دست نبود، ماجرای آبله میمون قدری متفاوت است و می‌توان گفت که این بیماری نوپدید نیست و باید از شیوع غیرمعمول آن در برخی کشورها نگران بود. آن هم شیوع در کشورهایی که نظام مراقبت از بیماری‌های قدرتمندی دارند.
بر خلاف ویروس کرونا و بیماری ناشی از آن که تقریبا اطلاعات درستی از آن در دست نبود، ماجرای آبله میمون قدری متفاوت است و می‌توان گفت که این بیماری نوپدید نیست و باید از شیوع غیرمعمول آن در برخی کشورها نگران بودآبله میمون از کجا آمد؟
آبله میمون یک عفونت ویروسی نادر و شبیه به آبله انسان است و اولین بار در سال ۱۹۵۸ در میمون‌هایی که برای تحقیق نگهداری می‌شدند، کشف شده و اولین مورد آبله میمون در انسان نیز در سال ۱۹۷۰ میلادی شناسایی شد.
«علیرضا ناجی» رییس مرکز تحقیقات ویروس شناسی دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی درباره این بیماری گفت: در بریتانیا، پرتغال، اسپانیا و سایر کشورهای اروپایی شیوع این بیماری گزارش شده است. این نگرانی وجود دارد که ویروس ممکن است به طور وسیع و خاموش در جامعه و احتمالا از طریق یک مسیر جدید انتقال منتشر شود.
رئیس مرکز تحقیقات ویروس شناسی دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی افزود: در گذشته این بیماری به طور معمول به غرب و مرکز آفریقا تعلق داشت و دیگر موارد بیماری در سایر نقاط جغرافیایی با سفر به آفریقا مرتبط بود.
هشدار اپیدمیولوژیست‌ها درباره آبله میمون
یکی از نگرانی‌ها در اکثر کشورها درباره آبله میمون این است که به دلیل گرفتاری با بیماری کرونا، امکان دارد که از بیماری آبله میمون غفلت شود. در مباحث اپیدمیولوژی یک اصل وجود دارد که می‌گوید وقتی نظام مراقبت از بیماری‌ها ضعیف شود، امکان بروز بیماری‌های نوپدید یا بازپدید یا بیماری‌هایی که قبلا کنترل شده بودند، وجود دارد.
آبله میمون یک بیماری نادر بوده، اما افزایش موارد ابتلا می‌تواند بسیار نگران کننده باشد. باید از ماجرای کووید ۱۹ درس بگیریم و به انتقال ترس و اضطراب به جامعه نپردازیم، اما حالا بهترین فرصت است که نظام مراقبت بیماری‌ها به آبله میمون هم توجه کند.
«احمد مهری» اپیدمیولوژیست در این زمینه به ایران اکونومیست گفت: با وجود اینکه گفته می‌شود کشندگی این بیماری حدود یک درصد است، یکی از نگرانی‌ها بحث عفونت‌های ثانویه بیماری آبله میمون است که در چشم و مغز و سایر قسمت‌ها می‌تواند منجر به عفونت و مرگ شود. افزایش موارد ابتلا می‌تواند منجر به افزایش کشندگی و انتقال بیماری شود. هرچند هنوز زود است که بگوییم این بیماری در قالب پاندمی یا اپیدمی بروز می‌کند، اما اکثر کشورهای دنیا حساسیت جدی روی آن دارند. به خصوص اینکه بیماری در کشورهای اروپایی خود را نشان داده است.
وی ادامه داد: رعایت اصول پیشگیری در زمینه بیماری آبله میمون هم شبیه به کووید ۱۹ است. هنوز مورد محتمل درباره آبله میمون در کشورمان گزارش نشده، اما اگر احتمال بروز و تهدید در این زمینه باشد، باید تیم‌های واکنش سریع شکل گرفته و خوشه‌های محتمل بیماری را کنترل کنند.
این اپیدمیولوژیست بیان کرد: افزایش موارد ابتلا در کشورهای اروپایی و به خصوص کشورهایی مانند انگلستان و اسپانیا و آمریکا می‌تواند نگران کننده باشد، زیرا این کشورها دارای بالاترین سطح مراقبت و کشف بیماری‌ها هستند و این مساله نشان می‌دهد که هر لحظه ممکن است کشورهای دیگر تهدید شوند. البته افزایش موارد ابتلا در سایر کشورها الزاما به معنی اپیدمی نیست و باید منتظر پاسخ سازمان‌های جهانی در روزهای آینده باشیم. رسانه‌ها در این زمینه باید از انتقال ترس جلوگیری کنند. بروز پشت سر هم بیماری‌های نوپدید و بازپدید یا بیماری‌هایی که قبلا نادر بودند، می‌تواند نگران کننده باشد، اما جامعه و سیستم‌های بهداشتی باید در این زمینه هشیار باشند.
«احسان مصطفوی» رییس مرکز تحقیقات بیماری‌های نوپدید و بازپدید انستیتو پاستور ایران نیز در مورد این بیماری گفت: با وجود گسترش مجدد این بیماری در شماری از کشورهای جهان، کارشناسان بهداشتی هنوز می‌گویند در آستانه یک اپیدمی بزرگ نیستیم و هنوز خطر برای عموم کم ارزیابی شده است. با توجه به تجربه پاندمی کووید ۱۹ و مشکلاتی که در این مدت برای جامعه جهانی ایجاد کرد، توجه به هر بیماری نوپدید و بازپدیدی در هر گوشه از جهان بسیار بیشتر از قبل شده است.
آبله میمون می‌تواند از طریق گاز گرفتن حیوان آلوده، تماس با خون حیوان آلوده، مایعات بدن یا زخم و ضایعات آن منتقل شود. همچنین گفته می‌شود که این ویروس می‌تواند توسط جوندگانی مانند موش یا سنجاب هم پخش شود. امکان دارد با خوردن گوشت حیوان آلوده که به درستی پخته نشده هم این بیماری منتقل شود«پیام طبرسی»متخصص بیماری‌های عفونی نیز درباره اهمیت پیشگیری از ابتلا به آبله میمون اظهار کرد: آبله میمون مانند کرونا یک بیماری ویروسی است، اما گستردگی آن را ندارد. با توجه به اینکه این بیماری از انسان به انسان انتقال می‌یابد، می‌تواند از طریق مسافرانی که وارد کشور می‌شوند به ایران نیز وارد شود. به خصوص از طریق مسافران اروپایی این امکان وجود دارد، زیرا هم‌اکنون کانون این بیماری در اروپا اعلام شده است. وزارت بهداشت باید ورودی‌های کشور را کنترل کند تا مسافران اروپایی که وارد کشور می‌شوند، منتقل‌کننده این ویروس به کشور نباشند.
آبله میمون چطور منتشر می‌شود؟
آبله میمون می‌تواند از طریق گاز گرفتن حیوان آلوده، تماس با خون حیوان آلوده، مایعات بدن یا زخم و ضایعات آن منتقل شود. همچنین گفته می‌شود که این ویروس می‌تواند توسط جوندگانی مانند موش یا سنجاب هم پخش شود. امکان دارد با خوردن گوشت حیوان آلوده که به درستی پخته نشده هم این بیماری منتقل شود.
رئیس مرکز تحقیقات ویروس شناسی دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی در این زمینه اظهار کرد: انتقال این بیماری بین انسان‌ها بیشتر از طریق قطرات تنفسی بزرگ صورت می‌گیرد. از آنجا که قطرات تنفسی بزرگ نمی‌توانند فاصله زیادی را طی کنند، تماس چهره به چهره و نزدیک و طولانی مدت می‌تواند باعث انتقال این ویروس شود. همچنین ویروس آبله میمون می‌تواند از طریق مایعات بدن منتقل شود.
ناجی ادامه داد: مقامات بهداشتی هشدار داده‌اند که برخی از موارد عفونت می‌تواند از طریق تماس جنسی هم منتقل شود. سازمان جهانی بهداشت اعلام کرده که بسیاری از موارد گزارش شده شامل افرادی هستند که به عنوان همجنس‌گرا یا دوجنس‌گرا شناخته شده‌اند.
آبله میمون چه نشانه‌هایی دارد؟
این بیماری در انسان باعث تب، بدن درد، بزرگ شدن غدد لنفاوی و در نهایت آبله یا تاول‌های دردناک پر از مایع روی صورت، دست‌ها و پاها ظاهر می‌شود. همچنین بر اساس اعلام سازمان جهانی بهداشت، فاصله از عفونت تا شروع علائم (دوره کمون) این بیماری معمولا بین ۶ تا ۱۳ روز یا فاصله ۵ تا ۲۱ روز است.
آیا آبله میمون درمان خاصی دارد؟
گفته می‌شود که در حال حاضر درمان خاصی برای آبله میمون وجود ندارد و بیمار باید در یک بیمارستان تخصصی بستری شود تا عفونت گسترش نیافته و درمان‌های علامتی انجام شود.
استاد ویروس شناسی دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی در این زمینه گفت: ویروس آبله میمون قابل کنترل است و می‌تواند از شیوع آن جلوگیری کرد. واکسن آبله« سیدوفوویر و گلوبولین ایمنی واکسینیا» می‌تواند از شیوع این بیماری پیشگیری کند.
استاد ویروس شناسی دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی: ویروس آبله میمون قابل کنترل است و می‌تواند از شیوع آن جلوگیری کرد. واکسن آبله« سیدوفوویر و گلوبولین ایمنی واکسینیا» می‌تواند از شیوع این بیماری پیشگیری کند ناجی ادامه داد: مرکز مبارزه با بیماری‌های آمریکا با توجه به اطلاعات موجود درباره مزایا و خطرات واکسیناسیون آبله و استفاده از دارو برای پیشگیری از مدیریت آبله میمون و سایر عفونت‌های ارتوپاکس ویروس دستورالعمل هایی دارد.
یکی از واکسن‌های موجود برای آبله میمون JYNNEOSTM با نام Imvanex یا Imvamune است. این واکسن‌ها برای پیشگیری از آبله میمون و آبله در ایالات متحده مجوز دریافت کرده و از آنجایی که ویروس آبله میمون خویشاوندی نزدیکی با ویروس ایجاد کننده آبله دارد، واکسن آبله نیز می‌تواند افراد را از ابتلا به آبله میمون محافظت کند.
آیا آبله میمون واکسن خاصی دارد؟
تجربه تلخ کووید ۱۹ نشان داد که واکسن‌ها چقدر اهمیت دارند. در زمینه آبله میمون هم به نظر می‌رسد که علاوه بر پیشگیری از ابتلا، می‌توان به تزریق واکسن در مناطقی که بیماری شایع می‌شود یا احتمال شیوع وجود دارد، فکر کرد.
استاد ویروس شناسی دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی در این زمینه بیان کرد: اطلاعات به دست آمده از آفریقا نشان می‌دهد که واکسن آبله حداقل ۸۵ درصد در پیشگیری از آبله میمون اثربخشی دارد. کارشناسان بر این باورند که واکسیناسیون پس از در معرض قرار گرفتن آبله میمون ممکن است به پیشگیری از بیماری یا کاهش شدت آن کمک کند.
عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی ادامه داد: واکسن ACAM۲۰۰۰ نیز که حاوی ویروس زنده واکسینیا است، مجوز ایمن سازی در افرادی را دارد که حداقل ۱۸ سال سن دارند و در معرض خطر ابتلا به عفونت آبله هستند و چنانچه این واکسن به طور گسترده استفاده شود می‌تواند در افرادی که در معرض آبله میمون قرار دارند محافظت ایجاد کند.
ناجی افزود: واکسن آبله در حال حاضر در دسترس عموم نیست، ولی در صورت ادامه شیوع بیشتر آبله میمون ممکن است دستورالعمل‌هایی تدوین شود تا مشخص کنیم چه افرادی را باید در برابر این ویروس واکسینه کنیم.
رییس مرکز تحقیقات ویروس شناسی دانشگاه اظهار کرد: مطالعات در گذشته حاکی از این است که واکسن‌های آبله‌ای که در گذشته تزریق شده می‌تواند تا ۸۵ درصد از ابتلا به آبله میمون مصونیت ایجاد کند، ولی نکته اینجاست که اکنون با مرور زمان و نوع ویروس جدید این که مصونیت به چه میزان است هنوز مشخص نشده و این موضوع توسط محققان در حال آزمایش و بررسی است.
سازمان جهانی بهداشت اعلام کرده که تاکنون حدود ۸۰ نفر در ۱۱ کشور به آبله میمون مبتلا شده‌اند و افراد مبتلا علائمی مانند تب، سر درد، ورم، کمر درد، درد عضلات، بی حالی عمومی و جوش و التهاب پوستی دارند. همچنین این سازمان اعلام کرده که این بیماری معمولا به شکل خفیف ظاهر می‌شود و بیمار پس از ۱۴ تا ۲۱ روز خود به خود بهبود پیدا می‌کند.
با این حال نمی‌توان به یک بیماری بازپدید مانند آبله میمون بی‌اعتنا بود و اجازه داد که یک بیماری دیگر از مناطق دیگری وارد کشورمان شود و سپس به دنبال راه‌های پیشگیری از ابتلا یا درمان بود. نکته این است که ویروس آبله میمون اکنون خارج از زیستگاه معمولی خود قرار گرفته و تلاش می‌کند که گسترده شود. بر این اساس می‌توان گفت که ویروس برای ادامه حیات خود نیاز به تماس نزدیک و طولانی مدت دارد.
نکته این است که ویروس آبله میمون اکنون خارج از زیستگاه معمولی خود قرار گرفته و تلاش می‌کند که گسترده شودآغاز حساسیت کشورها
مانند ماجرای کووید ۱۹ برخی کشورها اقداماتی را در این زمینه آغاز کرده‌اند و به طور مثال در انگلستان، انبار کردن واکسن آبله آغاز شده است. حتی دولت انگلیس از روز پنجشنبه کار واکسیناسیون کارکنان بهداشتی و درمانی خود در برابر آبله را آغاز کرده است.
«جو بایدن» رئیس جمهوری آمریکا درباره این بیماری گفت: طغیان آبله میمون چیزی است که همه باید نگران آن باشند. مقام‌های بهداشتی آمریکا در حال بررسی درمان‌ها و واکسن‌های احتمالی برای این بیماری هستند.
بایدن در یک پایگاه هوایی در کره جنوبی و قبل از عزیمت به ژاپن افزود: ما سخت روی این موضوع کار می‌کنیم تا بفهمیم چه کاری را باید انجام دهیم.
به هر حال نباید در برابر این بیماری بازپدید بی‌توجهی کرد و در عین حال با توجه به تجربه کووید ۱۹ باید به پیشگیری و هشیاری جامعه و نظام سلامت پرداخت تا مبادا از این طریق غافلگیر شویم. اینکه آیا ممکن است آبله میمون به ایران هم برسد، قدر مسلم پاسخ مثبت است. احتمال انتقال بیماری ویروسی به هر جای جهان وجود دارد و نباید در این زمینه دچار غفلت شد. وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی باید در این زمینه کاملا با هشیاری عمل کند تا مبادا در برابر این بیماری هم غافلگیر شود.
