این تکنولوژی با ارز دیجیتال پیوندی اساسی داشته و می‌توان گفت که کاربرد اصلی خود را در این زمینه نشان میدهد. بلاک چین، یک تکنولوژی غیرمتمرکز است؛ به این معنی که عملکرد و امنیت خود را نه مدیون نظارت نهادهای تثبیت‌شده، بلکه مدیون اعضای شبکه کامپیوتری خود است.
در این مقاله، ضمن توضیح منطق بلاک چین، سازوکار آن را شرح می‌دهیم. در بخش بعدی، به کاربرد آن در صنعت ارزهای دیجیتال پرداخته و درنهایت، مثال‌هایی از کاربرد آن در صنایع دیگر و زندگی روزمره، خواهیم آورد. درصورتی‌که قصد آشنایی با این تکنولوژی را دارید، این مقاله آن را به‌طور ساده برای شما شرح خواهد داد.
بلاک چین، یک پایگاه داده توزیع‌شده است که بین کامپیوترهایی در سراسر جهان به اشتراک گذاشته میشود. این پایگاه داده، اطلاعات را به‌صورت دیجیتال ذخیره می‌کند. بلاک چین ها، بیشتر به دلیل نقش حیاتی‌شان در سیستم‌های ارز دیجیتال مانند بیت کوین و اتریوم در ذخیره‌سازی ایمن و غیرمتمرکز تراکنش‌ها شناخته می‌شوند. نوآوری و امتیاز اصلی بلاک چین، این است که این امنیت را بدون نیاز به شخص ثالث، مانند دولت‌ها یا بانک‌ها ارائه می‌کند.
هر بلوک یا بلاک در بلاک چین، شامل اطلاعات چند تراکنش است. این بلوک‌ها در چندین پایگاه داده که زنجیره (chain) نامیده می‌شوند به یکدیگر به صورت همتابه همتا متصل شده و به‌این‌ترتیب، قابل‌پیگیری می‌شوند. به زنجیره ساخته‌شده از این ذخیره‌سازی، دفتر کل نیز گفته میشود. به بیان دیگر، زمانی که شما یک ارز دیجیتال را از کیف پولی به کیف پول دیگر منتقل می‌کنید؛ اطلاعات این جابه‌جایی در حافظه نودها ذخیره میشود. این اطلاعات، هر لحظه در حال به روز رسانی هستند. اطلاعاتی که بیش از 50 درصد نودهای یک شبکه آن را تایید کنند؛ اطلاعات معتبر شناخته شده و به این ترتیب، امکان هک یا دستکاری اطلاعات وجود نخواهد داشت.
به عبارت ساده‌تر، دفتر کل دیجیتال بلاک چین، مانند یک فایل به اشتراک‌گذاری شده در یک شبکه کامپیوتری است که در آن، سوابق تراکنش‌های انجام‌شده بین اعضای شبکه، ذخیره میشود. تمامی اعضای این شبکه می‌توانند داده ها را مشاهده کنند اما نمی‌توانند تغییری در آن‌ها ایجاد کنند.
درک سازوکار بلاک چین می‌تواند به درک ماهیت و مزایای آن کمک کند. به‌طورکلی، تولید یک بلاک در ساختار بلاک چین، دارای مراحل زیر است.
اطلاعات چند تراکنش، پس از نهایی شدن، در یک بلاک دسته بندی شده و وارد بلاک چین می‌شوند. بلاک چین، شبکه‌ای از کامپیوترهای به هم پیوسته است که با استفاده از قدرت پردازش خود، تراکنش‌ها را اعتبار سنجی و تایید می‌کنند. به هر کامپیوتر، یک نود یا گره گفته میشود. این نودها، می‌توانند در سراسر جهان توزیع‌شده و تعداد آن‌ها تا میلیون‌ها عدد نیز برسد. اطلاعات ثبت شده در بلاک‌ها، شامل موارد زیر می‌شوند:
اطلاعات هر بلاک پس از تأیید شدن، به همه نودها در سراسر جهان مخابره میشود. به‌این‌ترتیب، زنجیره ای از داده ها به وجود می‌آیند که نشان میدهد، مالک لحظه‌ای یک دارایی مشخص کیست و در کجا نگهداری میشود. اتصال بلوک‌ها به یکدیگر، به‌صورت ایمن انجام شده تا از تغییر در آن‌ها یا درج بلوک خارجی بین دو بلوک موجود، جلوگیری شود. به‌این‌ترتیب؛ ثبت هر بلوک جدید به معنی تأیید اطلاعات بلوکهای قبلی است. سازوکاری که اساس منطق امنیت شبکه بلاک چین را تشکیل میدهد.
زنجیره بلاک چین، برگشت‌ناپذیر است. به این معنی که پس از ثبت بلوک‌ها امکان تغییر در آن‌ها وجود ندارد. به ترتیب، امکان نفوذ عوامل خارجی و دستکاری در شبکه نیز از بین می‌رود. آنچه باعث به‌وجودآمدن و تقویت دفتر کل مرکزی میشود نیز همین برگشت‌ناپذیری تراکنش‌هاست.
اصلی‌ترین کاربرد بلاک چین در صنعت ارزهای دیجیتال است. درواقع با ظهور این صنعت بود که فناوری بلاک چین، موردتوجه گسترده قرار گرفت. دلیل این کاربرد گسترده، عملکرد غیرمتمرکز بلاک چین و از دور خارج کردن هرگونه نظارت و کنترل نهادهای مالی متمرکز مانند بانک‌ها بود.
کل فرآیند استخراج یا استیک ارزهای دیجیتال در این صنعت، بر پایه تکنولوژی بلاک چین است. شبکه‌های ارز دیجیتال از بیت کوین گرفته تا پلتفرم‌های بازی، از بلاک چین به‌منظور مبادله ارزهای دیجیتال با یکدیگر، استخراج، استیک (stake) و خرید محصولات واقعی با استفاده از ارز دیجیتال، استفاده می‌کنند.
تا به امروز، هزاران ارز دیجیتال به وجود آمده‌اند که ارزش بازار آن‌ها نزدیک به دو تریلیون دلار، تخمین زده میشود. دراین‌بین، بیت کوین، نزدیک به نیمی از این بازار را به خود اختصاص داده است.
همان‌طور که گفتیم، نهاد خاصی روی امنیت تراکنش‌های انجام‌شده در شبکه‌های ارز دیجیتال، نظارت ندارد. این شبکه بلاک چین است که با اختصاص کد به دارایی‌های هریک از اعضای جامعه خود، دسترسی و معامله آن دارایی را توسط دیگران، مسدود می‌کند.
یکی از بزرگ‌ترین مزایای بلاک چین برای ارزهای دیجیتال، برداشته شدن محدودیت مکانی تبادل ارز در سراسر جهان است. این کار، همچنین بدون پرداخت کارمزدهای سنگین به بانک‌ها و نهادهای مالی و همچنین با سرعتی بسیار بیشتر از آن‌ها انجام میشود.
یکی از کاربردهای شناخته‌شده بلاک چین در صنعت ارز دیجیتال، برنامه‌های مالی غیرمتمرکز یا DeFi ها هستند. این مؤسسات، خدمات مالی مؤسسات مالی سنتی مانند اعطای وام را در قالب ارزهای دیجیتال و بر بستر بلاک چین، ارائه می‌دهند. شرایط این وام‌ها، در قراردادهایی تحت عنوان قراردادهای هوشمند (smart contract) و به‌صورت رمزنگاری شده، نوشته میشود.
بلاک چین در حال تبدیل‌شدن به بخشی جدایی‌ناپذیر از زندگی روزمره انسان‌ها است. این تکنولوژی در حال حاضر نیز توانسته است کاربردهای قابل‌توجهی در صنایع مختلف پیدا کند که برخی از آن‌ها را در ادامه بررسی می‌کنیم.
برنامه نویسان بلاک چین‌هایی مانند ترون، درحال‌توسعه برنامه‌های غیرمتمرکزی هستند که اکوسیستم تولید محتوا را در اینترنت، تغییر دهند. در پلتفرم Tron، هر کاربر می‌تواند به طور مستقیم، پاداش محتوای خود را از دیگر کاربران دریافت کند. پلتفرم‌های دیگر مانند Brave نیز وارد این عرصه شده‌اند. مرورگر brave یکی از پروژه‌های بلاک چینی است که به کاربران اجازه میدهد برای تولیدکنندگان محتوای موردعلاقه‌شان، ارز دیجیتال BAT ارسال کنند.
نگهداری از سوابق پزشکی افراد، سال‌هاست که به سمت حوزه بلاک چین حرکت کرده است. با استفاده از این فناوری، می‌توان سوابق بیماران را با امنیت بیشتری ذخیره کرد، به‌گونه‌ای که دستکاری آن‌ها غیرممکن باشد.
برخی از شرکت‌های بزرگ توزیع کالا، مانند والمارت و آمازون در حال حاضر در حال آزمایش فناوری بلاک چین به‌منظور توزیع دقیق‌تر کالاهای خود هستند. با استفاده از این فناوری، به‌راحتی و با دقت تقریبا صددرصد، می‌توان از وضعیت کالا، مکان نگهداری و زمان توزیع آن مطلع شد.
از دیگر کاربردهای فناوری بلاک چین، می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
فناوری بلاک چین، روزبه‌روز کاربردهای بیشتری در زندگی انسان پیدا می‌کند. این فناوری بر شبکه‌ای از کامپیوترها متکی است که هرکدام از آن‌ها وظیفه تأیید یا رد اطلاعات یک بلوک را بر عهده دارند. بلوک‌ها حاوی اطلاعات مختلفی مانند مشخصات یک محصول، قرارداد، خریدوفروش، تراکنش ارز دیجیتال و غیره هستند. این بلوک‌ها در یک زنجیره به یکدیگر متصل شده و دفتر کل توزیع شده شبکه را تشکیل می‌دهند.
اصلی‌ترین کاربرد بلاک چین در دنیای امروز در حوزه ارز دیجیتال است. این صنعت از بلاک چین به‌عنوان بستری برای تأیید تراکنش‌ها، استیکینگ (staking)، مبادلات و قراردادهای هوشمند استفاده می‌کند. اما کاربرد بلاک چین محدود به این حوزه نبوده و در حوزه‌هایی مانند بهداشت و درمان، خریدوفروش ملک و پخش و توزیع کالا نیز در حال رشد است.
