اما آنچه بیشتر خودنمایی می‌کند، تعمیق رکود و عدم توجه بورسبازان به محرکهای قوی بنیادی است. جایی که همزمان با رشد قیمت‌های جهانی، تهدید سودآوری شرکت‌ها از جانب دلار از احتمال کمی برخوردار است و نسبت قیمت به درآمد پیشرو نیز به سطح دو سال گذشته عقب‌نشینی کرده، اما باز هم خریداری در بازار مشاهده نمی‌شود.
چشم‌پوشی بنیادی در بورس تهران
نماگر اصلی تالار شیشه‌‌‌ای در دومی روز کاری هفته نیز به افت ادامه داد و با کاهش ارتفاع ۸۸/ ۰ درصدی تا محدوده یک‌میلیون و ۳۱۰هزار واحد عقب نشست. سرمایههای حقیقی نیز در این روز فرار را به قرار ترجیح دادند و شاهد خالص فروش ۲۶۰میلیارد تومانی سهامداران خرد در روزی بودیم که ۸۱درصد از نمادهای فعال بورسی در محدوده قرمز تابلو دادوستد شدند. همه این آمار منفی در حالی رقم خورد که قیمت دلار آزاد روز یکشنبه با افزایش تعداد خریداران رو به افزایش گذاشت و متغیرهای جهانی نیز نوید رشد سودآوری شرکت‌های کامودیتی‌‌‌محور را می‌‌‌دادند. اما بورسبازان بدون توجه به محرکهای بنیادی دست از فروش سهامی که به گفته کارشناسان عموما در محدوده ارزندگی قرار گرفته‌‌‌اند، برنمی‌‌‌دارند.
نگاهی به پشتوانه‌‌‌های بنیادی بورس
همان‌طور که اشاره شد روز گذشته نرخ دلار در بازار آزاد مسیری صعودی را در پیش گرفت و همزمان با آن شاهد افزایش هر چند اندک قیمت ارز در سامانه نیما بودیم. در این میان کارشناسان اقتصادی معتقدند رفتار دلار در روزهای اخیر نشان داده که اسکناس آمریکایی در حال ایجاد کف حمایتی ۲۷هزار تومان است و به نظر می‌رسد حتی در صورت حصول توافق هسته‌‌‌ای و احیای برجام، احتمال ریزش شدید قیمت دلار وجود ندارد. در این میان نرخ‌های حدود ۲۴هزار تومانی در سامانه نیما و ۲۳هزار تومان در نظر گرفته شده در لایحه بودجه سال آتی، خود کفی محکم برای نزول دلار ایجاد کرده‌‌‌اند و سطوح بالاتر از این مقادیر برای شرکت‌های بورسی به معنای رشد سودآوری خواهد بود و از این منظر جایی برای نگرانی دیده نمی‌شود.
در بازارهای جهانی نیز قیمت‌ها به پشتوانه‌‌‌های بنیادی قوی برای شرکت‌های کامودیتی‌‌‌محور اشاره می‌کنند. جایی که هر تن مس نزدیک به ۱۰هزار دلار دادوستد می‌شود و بهای هر بشکه نفت نیز از مرز ۸۰ دلار عبور کرده و به رشد ادامه می‌دهد. در میان متغیرهای اقتصادی نیز نگرانی مربوط به افزایش نرخ سود در بازار بدهی تا حدودی مرتفع شده و نرخ سود اسناد خزانه اسلامی در مرز ورود به کانال ۲۲درصد قرار دارد و نرخ بهره بین‌‌‌بانکی نیز از ۸۵/ ۲۰درصد به ۵/ ۲۰ درصد کاهش داشته است. اما در بورس خبری از خریدار نیست و در مقابل هر روز پول بیشتری از گردونه معاملات سهام خارج می‌شود.
بازگشت عیار ارزندگی به میانه ۹۸
جدیدترین برآوردها از نسبت قیمت به درآمد پیشروی بازار سهام (بر اساس گزارش اجماع تحلیلگران) در هفته‌‌‌ای که گذشت نشان از ثبت رقم ۶/ ۵ واحدی دارد که کمترین میزان از دی‌‌‌ماه سال ۹۸ به شمار می‌رود. یعنی درست پیش از زمانی که رالی صعودی قیمت‌ها در بورس تهران آغاز شد. به این ترتیب بعد از ۲ سال، نسبت قیمت به درآمد به اعداد کمتر از ۶ مرتبه رسیده است و در قیاس با روزهای اوج قیمت سهام در مرداد ۹۹، ۷۵درصد تعدیل شده است.
در گزارش هفتگی تحلیلگران آمده برخی از کارشناسان با درنظر گرفتن نگاهی بدبینانه انتظار P/ E کمتر از ۴ واحد یعنی مشابه ماه‌‌‌های انتهایی سال ۹۶ را برای بازار سهام دارند اما اکثر کارشناسان، سطوح فعلی را فرصتی مناسب برای سرمایه‌گذاری قلمداد می‌کنند. نکته جالب‌‌‌تر آنکه شاهد همگرایی نسبت قیمت به درآمد پیشرو در گروههای بزرگ و کوچک بازار هستیم.
مرداد ۹۹، شرکت‌های بزرگ بازار سهام، نسبت قیمت به درآمد ۵/ ۲۰ واحدی را در اختیار داشتند اما P/ E سهام کوچک به ۳۲ مرتبه رسیده بود. در حال حاضر اما همگرا شدن این نسبت در دو گروه مورد بررسی نشان از تعدیل بیشتر قیمت‌ها در میان کوچک‌ترها دارد که شاید به دلیل حمایت‌‌‌های بیشتر از سهام بزرگ که شاخص‌‌‌ساز هستند، باشد. به هر روی به نظر می‌رسد قیمت سهام به حدی جذاب شده که نبود خریدار در بازار، عجیب است.
نزول گردش پولی در تالار شیشه‌‌‌ای
۱۲ روز کاری پیاپی است که ارزش معاملات خرد سهام در بورس تهران در سطوح کمتر از ۲هزار‌میلیارد تومان قرار دارد. روز گذشته نیز این متغیر، عدد ۱۵۲۷میلیارد تومان را نشان داد تا هر روز بر میزان رکود دادوستدها در تالار شیشه‌‌‌ای افزوده شود. زمانی به عمق مشکل می‌توان پی برد که نگاهی به گردش پولی در بورس تهران طی روزهای گذشته بیندازیم.
بررسی‌‌‌ها نشان می‌دهد نسبت گردش پولی سالانه در این برش زمانی (۸ تا ۲۶دی ۱۴۰۰) به ۴/ ۷ درصد نزول کرده است. در طول عمر بورس تهران نیز (در صورتی که کل معاملات یک سال را در نظر بگیریم، نه برش‌‌‌های زمانی چند روزه) گردش پولی در چنین سطوحی قرار نداشت. گفتنی است نسبت گردش نقدینگی (turnover ratio) یکی از معروف‌‌‌ترین نسبت‌‌‌های نشان‌دهنده میزان نقدشوندگی در بازارهاست، نسبتی که توضیح‌‌‌دهنده توانایی بازار در جذب معاملات بزرگ بدون ایجاد نوسان شدید در قیمت‌هاست. این نسبت را می‌توان با تقسیم جمع ارزش معاملات یک بازار بر متوسط ارزش کل آن بازار در یک دوره زمانی خاص محاسبه کرد که برای مقایسه متغیر مزبور در بازه‌‌‌های زمانی مختلف که تعداد روزهای کاری متفاوت است، نسبت گردش پولی در مقیاس سالانه محاسبه شده است.
تفسیر نسبت گردش نقدینگی از این قرار است که چنانچه این رقم ۱۰۰درصد باشد، یعنی در بازه مشخص مورد بررسی، تمامی سهام معامله‌‌‌شده در بازار حداقل یک‌‌‌بار دست به دست شده‌‌‌اند. آمارها نشان می‌دهد نسبت گردش نقدینگی در بورس‌‌‌های جهانی حدود ۱۰۰درصد یا بیشتر است. جالب است بدانید این نسبت در روزهای اوج سال ۹۹ به ۶۴درصد رسیده بود و در برش‌‌‌های زمانی مختلف بعد از شروع ریزش قیمت‌ها در بورس تهران، چنین سطح پایینی از نقدشوندگی در تالار شیشه‌‌‌ای مشاهده نشده بود. با این حال آنچه مشخص است رشد این نسبت در روزهای صعودی سال ۹۹ نیز بیش از آنکه نشانی از کارآیی بالای بازار سهام در سطوح جهانی داشته باشد، انتظارات تورمی فعالان اقتصادی را نشان می‌‌‌داد. در حال حاضر اما بخشی از کاهش آن را می‌توان به تغییر جهت انتظارات ارتباط داد و بخش دیگر را محصول یک بازار ناکارآ دانست.
بورس یکشنبه از دریچه آمار
در روزی که شاخص کل بورس تهران با افت ۸۸/ ۰ درصدی مواجه شد، از ۳۴۵ نماد معامله شده، قیمت پایانی ۵۵ سهم (۱۶درصد) مثبت بود و در مقابل ۲۷۸ سهم (۸۱درصد) در سطوح منفی دادوستد شدند. در این بازار ۱۰ نماد (۳درصد) صف خریدی به ارزش ۲۲میلیارد تومان تشکیل دادند. اما در مقابل شاهد شکل‌‌‌گیری صف فروش در ۲۷ نماد بورسی (۸درصد) به ارزش ۸۸میلیارد تومان بودیم.
در فرابورس ایران اما در روزی که آیفکس کاهش ۶۴/ ۰ درصدی را ثبت کرد، ۱۴۲ نماد معامله شدند که در این میان قیمت ۱۹ سهم (۱۳درصد) مثبت و ۱۱۸ سهم (۸۳درصد) منفی بود. در این بازار ۵ نماد (۴درصد) صف خریدی به ۸میلیارد تومان تشکیل دادند و در مقابل شاهد شکل‌‌‌گیری صف فروش در ۱۲ نماد فرابورسی (۸درصد) به ارزش ۹میلیارد تومان بودیم.
بازار پایه نیز دیروز میزبان دادوستد ۱۳۷ نماد بود. در این میان ۳۷ سهم (۲۷درصد) مثبت ماندند و در مقابل شاهد ۸۸ سهم (۶۴درصد) در محدوده منفی بودیم. در این بازار نیز ۲۵ نماد (۱۸درصد) صف خریدی به ارزش ۶۱میلیارد تومان شکل دادند و صف فروش در این بازار به ۶۱ نماد (۴۵درصد) با ارزشی بالغ بر ۱۹۳میلیارد تومان اختصاص پیدا کرد.
همزمان با افت ۸۸/ ۰ درصدی شاخص کل، نماگر هم‌‌‌وزن کاهشی ۰۶/ ۱ درصدی را تجربه کرد که حاکی از فشار فروش بیشتر در سهام گروههای با ارزش بازار پایین‌‌‌تر داشت. در این میان بیشترین فشار بر شاخص کل بورس تهران از جانب نماد معاملاتی شرکت‌های پتروشیمی پردیس، ملی صنایع مس ایران، گسترش نفت و گاز پارسیان، معدنی و صنعتی چادرملو و سرمایه‌گذاری غدیر وارد شد و گروههای محصولات شیمیایی و خودرو در صدر برترین گروههای بازار سهام از منظر ارزش معاملات جای گرفتند. در میان خبرهای مرتبط با بازار سرمایه، روز گذشته میثم فدایی پس از یک ماه فعالیت در شرکت فرابورس ایران با سمت سرپرست، رسما به عنوان مدیرعامل این شرکت منصوب شد.
همگام با بازیگران بورسی
معاملات روز یکشنبه بورس تهران در حالی پایان یافت که شاهد جابه‌‌‌جایی سهامی به ارزش ۲۵۹میلیارد و ۸۷۴میلیون تومان در مسیر حقیقی به حقوقی بودیم. حالا ۱۷ روز متوالی است که سرمایههای خرد مسیر خروج از گردونه معاملات سهام را برگزیده‌‌‌اند. نگاهی به عملکرد بازیگران بورسی در میان صنایع فعال این بازار نشان از ورود سرمایههای حقیقی به ۹ صنعت در کنار خروج این دسته از معامله‌‌‌گران از ۲۹ گروه معاملاتی دارد.
در این راستا بیشترین خالص فروش حقیقی‌‌‌ها به میزان ۵۳میلیارد و ۲۲۰میلیون تومان در زیرمجموعه‌‌‌های گروه محصولات شیمیایی رقم خورد و پس از آن فلزی‌‌‌ها شاهد انتقال سهامی به ارزش ۳۹میلیارد و ۸۳۰ میلیون تومان در مسیر حقیقی به حقوقی بودند. پالایشی‌‌‌ها نیز شرایط مشابهی را تجربه کردند و حقیقی‌‌‌ها مالکیت حدود ۳۰میلیارد تومان از سهام خود در این گروه را به دست سهامداران عمده سپردند.
در ادامه نوبت به دو گروه بزرگ ریالی یعنی بانک‌ها و خودروسازان رسید تا در مجموع با انتقال سهامی به ارزش ۳۳میلیارد و ۱۶۵میلیون تومان از سبد سهامداران خرد به پرتفوی حقوقی‌‌‌ها مواجه شوند. با این حال گروههای کاشی و سرامیک، کانه‌‌‌های فلزی، دستگاه‌های برقی، محصولات کاغذی، اطلاعات و ارتباطات، سایر معادن، محصولات چوبی، محصولات فلزی و منسوجات در لیست ورود این دسته از معامله‌‌‌گران جای گرفتند.
دنیای‌اقتصاد
