در همین راستا علی نقوی، مدیرعامل بورس انرژی از آمادگی این بازار برای آغاز معاملات نفت خام سخن گفت و عنوان کرد: در مکاتبات بابت عرضه نفت خام اعلام آمادگی کرده‌ایم و زیرساخت‌های موردنیاز در چارچوب مقررات بازار سرمایه وجود دارد تا بتوانیم نفت خام را در بورس انرژی عرضه کنیم.
موارد فوق به این معنی است که اعتماد به بورس انرژی برای افزایش حجم عرضه‌ها وجود دارد و روزشمار رشد عرضه فرآورده‌ها یا آغاز عرضه نفت خام آغاز شده است. در هر حال، روزهای سرد سال زمانی برای شرایط پیچیده در بازار فرآورده‌های نفتی و گاز است، ولی این شرایط گام به گام در حال گذر و عبور است؛ آن‌هم در وضعیتی که صادرات فرآورده‌ها به قوت خود ادامه دارد. به عنوان یک نمونه مشخص، در آذرماه تا لحظه تنظیم این گزارش، ارزش معاملات در بازار فیزیکی بورس انرژی رقمی نزدیک به ۴هزار و ۳۰۰میلیارد تومان بوده که در مقایسه با آبان‌ماه و ارزش معاملات ۲/ ۱۱هزار میلیارد تومان (ماهانه)، رقم معنادار و جذابی است که نشان می‌دهد، هنوز کاهش بهای نفت خام در بازارهای جهانی اثری بر ارزش معاملات در بورس انرژی نگذاشته است.
آماده عرضه نفت‌خام در بورس انرژی هستیم
معاون وزیر نفت و مدیرعامل شرکت ملی نفت ایران گفت: شرکت ملی نفت ایران آمادگی کامل برای عرضه نفت در بورس انرژی را دارد و باید الزامات قانونی آن حتما دیده شده باشد. محسن خجسته‌مهر افزود: هر زمان بورس (انرژی) اعلام آمادگی کند و بسترهای قانونی عرضه نفت در بورس فراهم باشد، شرکت ملی نفت آمادگی کامل برای اجرای آن را دارد.
اعلام آمادگی بورس انرژی برای عرضه نفت‌خام
در همین راستا مدیرعامل بورس انرژی ضمن اعلام آمادگی برای آغاز معاملات نفت‌خام در این بازار عنوان کرد: همواره در مکاتباتی که با شرکت ملی نفت ایران یا سایر بخش‌های وزارت نفت داشتیم، بابت عرضه نفت‌خام اعلام آمادگی کردیم و زیرساخت‌های موردنیاز در چارچوب مقررات بازار سرمایه وجود دارد تا بتوانیم نفت خام را در بورس انرژی عرضه کنیم. علی نقوی در ادامه عنوان کرد: تجربه‌های خوبی در این زمینه وجود دارد و مدل‌های متنوع و جدیدی برای عرضه پیشنهاد شده است. در هر حال بعد از تغییراتی که در حوزه مدیریتی وزارت نفت رخ داده است، در حال رایزنی با مدیران هستیم و مدل‌های جدیدی را پیشنهاد داده و ارائه می‌کنیم و اگر مدیران و تصمیم‌سازان فعلی از مدل‌ها، رویکردها یا فرآیندهای بالفعل استقبال کنند، این پتانسیل وجود خواهد داشت که در چارچوب یکی از ابزارهای (مالی) استاندارد بورس، معاملات نفت خام را در دسترس داشته باشیم. این آمادگی از سمت بورس انرژی همواره وجود داشته و پیگیری بسیار زیادی صورت گرفته است تا از امکان داد و ستد نفت خام و میعانات گازی صادراتی و همچنین نفت کوره برخوردار باشیم.
برخی از جذابیت‌های مغفول عرضه نفت‌خام در بورس انرژی
عرضه نفت خام و گاز طبیعی در بازار داخلی بورس انرژی را می‌توان دو آرزوی بازار سرمایه برای افزایش شفافیت و پیش‌بینی‌پذیر بودن اقتصاد به شمار آورد. اینکه صنایع بتوانند گاز طبیعی موردنیاز خود را ورای ریسک تامین خریداری و بهای آن را با قیمت رقابتی پرداخت کنند، می‌تواند رویکرد بسیار جذاب و مفیدی باشد. این فرآیند به این معنی خواهد بود که مردم با صرفه‌جویی در مصرف گاز طبیعی، میزان رقمی را که صرفه‌جویی کرده‌اند، به شرکت‌های بزرگ بفروشند و وجه نقد آن را دریافت کنند؛ واقعیتی که ذیل ایجاد بازار گاز در بورس انرژی و تعریف اوراق صرفه‌جویی، نه‌تنها امکان‌پذیر است، بلکه زیرساخت‌های آن در بورس انرژی در دسترس قرار دارد. نکته دیگر این است که نفت‌خام در بورس انرژی عرضه شود و پالایشگاه‌ها به فراخور شرایط، اقدام به خرید آن کنند و به جای معاملات اعتباری یا پالایش کارمزدی، خود در فرآیند خرید و فروش فرآورده‌ها در بازار داخلی و صادراتی ایفای نقش مستقیم کنند. این رویکرد، پتانسیل قدرتمندی برای بازبینی زنجیره داد و ستد خوراک یا محصولات بین‌مجتمعی است که ورود به این فاز چیزی از انقلاب در فرآیند شفافیت عملکردها کم ندارد و ضمن در بر داشتن ارزش افزوده و جذابیت اقتصادی، پتانسیلی برای جذب سرمایه‌گذاری داخلی و خارجی با توجیه‌پذیر بودن بسیاری از فعالیت‌ها خواهد بود. بر کسی پوشیده نیست که عرضه نفت در بورس انرژی، پتانسیل قدرتمندی به شمار می‌رود؛ آن‌هم در شرایطی که تجربه عرضه نفت‌خام در رینگ داخلی و صادراتی بورس انرژی توامان وجود دارد. شاید در نگاه اول، تجربه عرضه نفت خام صادراتی در بورس انرژی با اما و اگرهایی همراه باشد، ولی نمی‌توان فراموش کرد که تجربه ذی‌قیمتی در روزهای سخت تحریم‌ها به‌دست آمد و بر مبنای همان تجربه، معاملات فرآورده‌ها، مخصوصا بنزین، پا گرفت. نکته دیگر این است که عرضه نفت خام داخلی در بورس انرژی زیرساخت قدرتمندی برای ورود زنجیره‌ای از کالاها به بازارهای شفافی است که به معنی پویایی شیوه مرسوم قراردادهای بین‌مجتمعی است. اما سوال اینجاست که چرا باید نسبت به ورود محصولات مختلف در بخش‌های متنوع زنجیره ارزش به بورس‌ها حساس بود. در قانون رفع موانع تولید، شاهد اصلاح ماده ۱۴۳ قانون مالیات‌های مستقیم بودیم. در این قانون ذکر شده است که معادل ۱۰درصد مالیات بر درآمد حاصل از فروش کالاهایی که در بورس‌های کالایی پذیرفته شده و به فروش می‌رسند، ۱۰درصد مالیات بر درآمد شرکت‌هایی که سهام آنها برای معامله در بورس‌های داخلی یا خارجی پذیرفته می‌شود و ۵درصد مالیات بر درآمد شرکت‌هایی که سهام آنها برای معامله در بازار خارج از بورس داخلی یا خارجی پذیرفته می‌شود، از سال پذیرش تا سالی که از فهرست شرکت‌های پذیرفته‌شده در این بورس‌ها یا بازارها حذف نشده‌اند، با تایید سازمان بخشوده می‌شود. شرکت‌هایی که سهام آنها برای معامله در بورس‌های داخلی یا خارجی یا بازارهای خارج از بورس داخلی یا خارجی پذیرفته شود، در صورتی که در پایان دوره مالی به تایید سازمان حداقل ۲۰درصد سهام شناور آزاد داشته باشند، معادل دو برابر معافیت‌های فوق از بخشودگی مالیاتی برخوردار خواهند شد. به عبارت ساده‌تر، ثبت داد و ستد فروش برای فروشنده رقمی معادل ۱۰درصد معافیت بر درآمد را به همراه خواهد داشت؛ نکته‌ای که در شرایط فعلی که امکان اخذ مالیات بر درآمد، حتی در خصوص صادرات نیز جدی است، می‌تواند یک میان‌بر جذاب برای استفاده از تمامی زیرساخت‌های قانونی‌گذار از پرداخت مالیات (به نفع سهامدار اصلی) باشد.
نکته دیگر، جذابیت سرمایه‌گذاری است. قطعا هر زمان سودآوری به‌نسبت معقول در زنجیره تولید تقسیم شود، تولید و سرمایه‌گذاری در این فرآیند از توجیه بیشتری برخوردار خواهد شد، بنابراین جذابیت جذی سرمایه افزایش خواهد یافت. این نکته در وضعیتی که بتوان سودآوری منطقی را برای صنایع پتروشیمیایی و پالایشگاهی در نظر گرفت، داده بسیار مهمی است که در آینده بیشتر به آن می‌پردازیم.
* منبع دنیای اقتصاد
