کاروان ورزشی ایران که با ۶۶ ورزشکار در این بازی‌ها شرکت داشت با کسب سه مدال طلای ارزشمند، ۲ نقره و و ۲ برنزه به کار خود پایان داد و به تاریخ پیوست.
بر اساس جدول رده‌بندی تعداد مدال‌های کسب شده توسط ورزشکاران ایران در ادوار المپیک، مدال‌آوری ورزشکاران ایران در توکیو پس از المپیک ۲۰۱۲ لندن که در این شاخص در جایگاه اول قرار دارد در رتبه دوم قرار گرفت.
البته که حساب المپیک لندن با تمامی المپیک‌های قبل و بعدش تا به امروز متفاوت است؛ در آن دوره و با هدایت تحسین برانگیز «محمد بنا» سرمربی تیم ملی کشتی فرنگی این تیم با سه طلای «حمید سوریان»، «امید نوروزی» و قاسم رضایی» قهرمانی تیمی این رقابت‌ها را نیز به دست آورد. در وزنه‌برداری نیز تیم ایران ۳ مدال طلا از سوی «بهداد سلیمی»، «سعید محمدپور» و «نواب نصیرشلال» با سرمربیگری کورش باقری کسب کرد.
بی هیچ شک و تردیدی، این تعداد مدال رتبه ایران در جدول رده ندی مدالی بازی‌ها را ارتقا داد و باعث شد تا اختلاف مدال ورزشکاران در آن دوره با سایر ادوار المپیک متفاوت باشد.
اتفاق دیگری که در آن دوره افتاد درخشش «احسان حدادی» در ماده پرتاب دیسک بود او نیز با ثبت رکورد ۶۸ متر و ۱۸ سانتی‌متر پس از«روبرت هارتینگ» آلمانی که با کسب رکورد ۶۸ متر و ۲۸ سانتی‌متر اول شد در جایگاه دوم این ماده ایستاد و نخستین مدال المپیک دو و میدانی را کسب کرد. بدون شک او نیز با کسب این مدال به ارتقای مدالی کشورمان در المپیک ۲۰۱۲ بسیار کمک کرد و نباید آن مدال ارزشمند را فراموش کنیم.
همان اتفاقی که در المپیک ۲۰۲۰ توکیو نیز برای «سجاد گنج‌زاده» در کاراته افتاد، او توانست در اولین حضور کاراته در المپیک مدال طلای کمیته وزن بعلاوه ۷۵ کیلوگرم را کسب کند و تاریخ‌ساز شود. او با کسب این جایگاه هم کاراته و هم نام خود را در سبد نخستین ورزش‌ها و مدال‌آوران در ادوار المپیک‌ها ثبت و با مدال درخشان طلا ماندنی‌تر از قبل نیز شد. اما خوب می‌دانیم این رشته با درخواست میزبان در این دوره از بازی‌ها بود و در بازیهای المپیک ۲۰۲۴ پاریس نیست.
با این مقدمه به سراغ پژوهش و نگاه علمی به ورزش در ایران می‌رویم.
جایگاه پژوهش علمی در ورزش ایران
اصولا در ورزش نیز همانند بسیاری از حوزه‌های دیگر در کشور پژوهش، جایگاه ویژه و ارزشمندی ندارد و مسوولان و مدیران آن گونه که شایسته است به این حوزه توجه نداشته و بیشتر به دنبال گذران امور جاری و کسب مدال در بازیهای المپیک و جهان هستند، غافل از اینکه برای کسب مدال‌های بیشتر و مناسب‌تر باید به نقش ارزنده تحقیق و پژوهش در ورزش نگاه ویژه‌ای داشت.
از این رو است که مدیران در پاسخ به این سووال که در دوران مدیریت چه کار مهمی را به انجام رسانیدید فهرستی از کارهایی که فقط به امور جاری نه آینده توجه دارد را نشان می‌دهند و طوری سخن می‌گویند که انگار همه این‌ها از جمله کسب مدال‌ها را خودشان به انجام رسانده‌اند.
این در حالی است که در خوش بینانه‌ترین حالت هیچ کدام هم نمی‌دانند این موفقیت‌ها (حداقل در بخش قهرمانی و مدال‌های جهانی و المپیک) چگونه به دست آمده است؟ مربیان و ورزشکاران چه کردند تا توانستند مدال بگیرند؟
این مساله در کادر فنی و مربیان هم کاملا آشکار است چنانچه از این دست مدیران و مربیان سووال شود برای شناسایی ورزشکاران سایر کشورها و رقبای ورزشکاران کشورمان چقدر وقت و سرمایه‌گذاری کرده‌اید؟ پاسخ صریح و روشنی ندارند و این یعنی هیچ؟
البته آنان از رقبای قهرمانان کشورمان در این حد که ۳ عنوان جهانی و ۲ مدال المپیک دارند اطلاع دارند! جای تاسف وقتی بیشتر می‌شود که بگوییم این گروه از قهرمانان داخلی نیز همین قدر می‌دانند و بس!
متاسفانه از آنجا که هیچ تحقیقی درباره ورزش و چگونگی قهرمان شدن در آن نداریم اطلاعات ما از ورزش به اندازه یک بند انگشت و در خوش بینانه‌ترین حالت به رنگ مدال‌ها خلاصه می‌شود که به وسعت اقیانوس است اما هیچ کدام اطلاعاتی درباره عمق این اقیانوس در دست نداریم و این یعنی فاجعه.
باید بپذیریم دانستن اینکه ورزشکارمان در رقابت‌های جهانی و المپیک چند مدال طلا ، نقره و برنز دارد برای پیشبرد ورزش کشور و یاری رساندن به ورزشکاران کافی نیست. همانطور که باید بدانیم ورزشکار ملی که بوده و چه می‌خواهد، باید بدانیم قهرمانان دیگر کشورها نیز برای رقابت در سطح اول رقابت‌های جهانی یا المپیک چه مسیری را طی می‌کنند؟ چه اوقاتی و چه مقدار تمرین می‌کنند چه وقت استراحت می‌کنند؟ چه می‌خورند؟ و ...
رقبای ما چه قدربرای رسیدن به قله موفقیت تلاش می‌کنند و قهرمانان ما به چه میزان؟ این وظیفه اصلی مسوولان و مدیران و مربیان تیم هاست آنان باید بررسی و جمع‌آوری اطلاعات را بیشتر و پژوهش و تحقیق در ورزش را سرلوحه برنامه‌های خود قرار دهند تا بتوانند به خواست عمومی جامعه پاسخ مناسب و شایسته بدهند.
برای مثال علم ورزش و به خصوص بدنسازی اکنون در دنیای قهرمانی به طور کامل متفاوت شده است. این موضوع در ورزش‌های انفرادی ملموس‌تر است و آن را در پیکارهای کشتی در المپیک به عینه شاهد بودیم که تعداد زیادی از ملی‌پوشان کشتی کشورمان به خصوص در ۳ دقیقه پایانی از نظر قوای جسمانی تحلیل می‌روند. در حالی که تیم ملی کشتی آزاد که ۶ سهمیه در المپیک داشت در فاصله یک ماه مانده به المپیک در کادر مربیگری خود مربی بدنساز نداشت.
نسبت پژوهش و تحقیق علمی در ورزش ایران و المپیک
روزگاری مرحوم «محمود نامجو» نابغه و قهرمان وزنه‌برداری ایران و جهان درباره قهرمانی خود در جهان والمپیک گفت: من برای کسب قهرمانی برنج و تخم مرغ می‌خوردم و قهرمان می‌شوم.
اما امروزه با توجه به رشد علم و دانش در تمامی حوزه‌ها دیگر اینگونه نیست و برای کسب عنوان قهرمانی در بازیهای المپیک باید ورزش را به صورت علمی دنبال کنیم. پیشرفت ثانیه به ثانیه علم در جهان و انتشار یافته‌های درست علمی در جهان ورزش، امروزه در دسترس عموم است اما سهم ما از بهره‌مندی از علم و دانش ورزشی چقدر است؟ پاسخ کاملا روشن است سهم ما بسیار بسیار کم و ناامید کننده.
نشانه‌های آن در گسترش ورزش‌های پایه دوومیدانی، شنا و ژیمناستیک کاملا آشکار است. در این ورزش‌ها که به ورزش پایه مشهور هستند به جز تنها مدال حدادی در پرتاب دیسک لندن سهمی از مدال که نداریم هیچ در رتبه‌بندی قهرمانان در جهان نیز با دیگران فاصله زیادی داریم و این بدان معنی است که تقریبا که نه، تحقیقا هیچ هستیم.
چه مقدار به علم روانشناسی در ورزش و رفتار شناسی ورزشکاران توجه داریم؟ چه می‌شود که حسن یزدانی کشتی‌گیر وزن ۸۶ کیلوگرم کشورمان و یا گنو پتریاشویلی کشتی‌گیر مطرح گرجستانی در وزن ۱۲۵
کیلوگرم تا دقیقه و ثانیه‌های پایانی از رقبای خود پیش بودند به یک باره نتیجه را به رقبای آمریکایی شان واگذار کردند؟
یا چطور می‌شود نیما عالمیان که از شانس بیشتری برای پیروزی برابر پاول درینخال انگلیسی برخوردار بود با گرفتن خطای سرویس کنترل خود و نتیجه را از دست داد؟
آیا زمان آن نرسیده است که به علم و نگاه علمی و توسعه آن در ورزش بیشتر توجه کنیم و از دانشمندان این حوزه بهره‌مند شویم؟ آیا زمان آن نرسیده بیشتر از ابزارهای علمی برای افزایش توانمندی ورزشکاران بهره‌مند شویم.
آیا تا به حال از خود پرسیده‌ایم قهرمان ۱۷ ساله سنگاپوری چگونه در شنای پروانه مایکل فلپس افسانه‌ای و اَبَر انسان آمریکایی را شکست می‌دهد؟ او چه کرده که قهرمان ما نکرده؟
بدون تردید بررسی وضعیت علمی در ورزش ایران به بحث‌های طولانی‌تر نیاز دارد اما همین قدر که بدانیم از این پس برای حرکت رو به جلو باید چگونه بیاندیشیم و به آن عمل کنیم امیدوار کننده است. بنابر این بر مسوولان و کادر فنی و ورزشکاران واجب است که به پژوهش در ورزش بیشتر توجه کنند تا علاوه بر بُعد همگانی در بُعد قهرمانی نیز به بتوانند به مردم خدمات مناسب‌تری را ارائه کنند.
سعید قهرمانی
ایرنا
