اردکانیان: تأمین آب خوزستان متناسب با کاهش بارش‌ها و خشکسالی‌ها

 رضا اردکانیان با حضور در برنامه نگاه یک شنبه شب شبکه یک سیما درباره پدیده کم آبی امسال در خوزستان افزود: امروز پدیده تغییر اقلیم یک نظریه نیست بلکه واقعیت است و در دنیا به اندازه کافی دانشمندان نشانه‌هایی دال بر اینکه شرایط آب و هوایی و اقلیمی تغییر کرده است، دارند و کره زمین گرم‌تر شده است، تحولات خشکسالی‌ها و ترسالی‌های شدید متعاقب هم در مناطقی از دنیا رخ می‌دهد.

وی ادامه داد: در منطقه ما، تغییر اقلیم به میزان زیادی به این معناست که باید آماده مواجه شدن با شرایط جدید آب و هوایی باشیم.

اردکانیان با اشاره به اینکه بارش در ایران یک سوم میانگین بارش جهانی است، گفت: بارش جهانی به طور متوسط ۷۵۰ میلی متر است که در ایران ۲۵۰ میلیمتر می‌باشد و باید این فکر را کنار بگذاریم که هر سال ۲۵۰ میلیمتر بارش را داشته باشیم، چون ممکن است سال‌های خشکی داشته باشیم که رقم از این میزان خیلی کمتر باشد کما اینکه امسال حدود ۵۳ درصد نسبت به سال گذشته کم بارش هستیم و همچنین نسبت به متوسط دوره درازمدت بیش از ۴۰ درصد پایین‌تر می‌باشیم.

وی افزود: در ۴ سال گذشته در سال اول و چهارم خشک‌ترین سال‌ها در ۵۰ سال اخیر کشور بود و سال‌های دوم و سوم جزو ترسال‌ترین سال‌ها در ۵۰ سال اخیر بوده است و این شرایط به این معناست که باید برنامه ریزی را برای مواجه شدن با شرایط آبی تغییر دهیم و همچنین سازه‌ها را متناسب با این شرایط طراحی کنیم و بسازیم و مصرف آب، الگوی کشت و روش‌های آبیاری باید متناسب با این شرایط باشد.

وی ادامه داد: در خوزستان ورودی سدهای ما امسال در ابتدای سال نسبت به سال گذشته
۱۰ میلیارد متر مکعب کمتر بوده است یعنی بارش‌ها در استان خوزستان ۳۰ درصد کمتر از سال گذشته بود و در استان‌های مجاوری که از آنجا آب به خوزستان وارد می‌شود حدود ۴۰ درصد بارش در آن استان‌ها هم کمتر بوده است.

وزیر نیرو با بیان اینکه امسال سال خشکی بوده است، گفت: سازمان آب و برق خوزستان قدمت زیادی دارد و این یعنی این سازمان جزو غنی‌ترین شرکت‌ها از نظر بنیه کارشناسی، تجربیات انباشته و تجهیزات و امکاناتی است بنابراین تجربه بسیار بالایی در مواجهه با پدیده‌های جدی یعنی خشکسالی‌های مفرط و ترسالی‌های شدید دارند.

وی افزود: سازمان آب و برق خوزستان مانند هر سال و در ابتدای سال آبی یعنی مهر ۹۹ با همکاری جهاد کشاورزی، صنعت، محیط زیست، زیر چتر استانداری برنامه ریزی منابع و مصارف کردند که این آب موجود را با توجه به پیش بینی‌ها چگونه عمل کنند که حقآبه حفظ شود و در اولویت اول آب شرب با مشکل مواجه نشود و البته سایر مسائل.

وی ادامه داد: موضوع کشت برنج در استان‌های مختلف مطرح بوده و عمل هم می‌شده است و در سال ۹۴ به پیشنهاد وزارت جهاد کشاورزی جز در استان‌های شمالی کشور، این کشت ممنوع شده؛ البته به این معنا نبوده که کشت نمی‌شده است بلکه کشت می‌شده، ولی مجاز نبوده است.

اردکانیان گفت: در سال گذشته برای اولین بار در قانون بودجه ۱۴۰۰ به این موضوع پرداخت شد که در تبصره ۸ بندی آمده که کشت برنج را با شرایطی مجاز کردند که البته به درستی آن را به شرایط آبی هر استان موکول کردند و تصمیم گیری و تأیید این کار را بر عهده کارگروه سازگاری با کم آبی هر استان قرار دادند.

وی افزود: کشت برنج در سال گذشته در استان خوزستان انجام شده و در سال‌های قبل هم بوده است.

وزیر نیرو گفت: اتفاقی که امسال در خوزستان رخ داده این بود وقتی که رهاسازی‌ها از سد کرخه و سد دز برای پایین دست و رسیدن به هور و مصارف دیگر انجام می‌شد به آن میزان نمی‌رسید و یکی از دلایل آن هم برداشت‌هایی بود که در بین راه انجام می‌گرفت و مشکلاتی را ایجاد کرد؛ گاهی ۷۰ متر مکعب در ثانیه بود، ولی آب نمی‌رسید که به ۹۰، ۱۱۰، ۱۳۰ و الآن به ۱۶۰ متر مکعب در ثانیه از سد کرخه و حدود ۱۴۰ متر مکعب در ثانیه از سد دز رها می‌شود که آب به پایین دست هم رسیده است.

وی افزود: در سفری که جمعه گذشته هیأتی از معاونان وزارتخانه‌ها به خوزستان داشتند منجر به تصویب نامه‌ای در هیأت وزیران شد و با تأکید رئیس جمهور اعتبارات خوبی برای سرعت دادن به طرح‌های آبی و پرداخت باقیمانده خسارت‌های مردم در سیلاب گذشته و سرعت دادن به برخی سازه‌های آبی در نظر گرفته شد و همچنین هیأتی دیروز جمعه به سرپرستی معاون اول رئیس جمهور عازم خوزستان شدند که از کرخه و هور بازدید شد و شرایط از نزدیک دیده شد و جلسات خوبی با نمایندگان و فرهیختگان استان برگزار شد و تصمیمات خوبی هم گرفته شد که حتی در شرایط محدودیت آب که با مشارکت خود مسئولان در استان و کشاورزان مسأله مدیریت شود به این معنا که بتوانیم آب را در میزانی که مقدور است در اختیار قرار دهیم تا آسیبی به کشت پاییزه نزند و آب شرب مردم در نیمسال دوم مدیریت شود.

وزیر نیرو گفت: اولین اتفاق خوبی که رخ داد این بود که علی رغم همه محدودیت‌های مالی که وجود دارد دولت ۵۰ درصد آنچه راکه برای خوزستان تصویب کردند واریز کنند و الآن پول در حساب شرکت‌های ذی نفع در استان خوزستان است و امیدواریم هر چه زودتر ۵۰ درصد دوم هم واریز شود.

وی افزود: این شرایط یعنی در بخش آبرسانی و مشکلات روستایی قطعاً تا پایان سال بخش عمده‌ای از مشکل این ۷۰۲ روستا حل خواهد شد.

اردکانیان ادامه داد: اتفاق خوب دیگری که رخ داد این بود که کشت پاییزه برای کشاورزانی که حقآبه دارند و همچنین آب شرب در ریسک قرار نگیرد.

وی گفت: تدارک تعدادی آب شیرین کن هم دیده شده است که کیفیت آب شرب با مشکل مواجه نشود و همچنین سازوکاری با مشارکت وزارت جهاد کشاورزی گذاشته شد که به صورت تفصیلی بررسی کنند افرادی که کشت کردند و نیاز آبی دارند به چه ترتیبی مدیریت شود تا آب آن‌ها تأمین شود.

وی افزود: دو سال سیلابی، تاب آوری را برای مواجه شدن با یکسال شدید خشک فوق العاده کم کرد.

اردکانیان ادامه داد: هیچ طرح انتقال جدید حوضه به حوضه آب اجرا نشده است و تنها طرح انتقالی که این دولت اجرا کرد شیرین سازی آب خلیج فارس و انتقال از خلیج فارس به فلات مرکزی بود و این هم کار موجهی برای صنایع بود، چون صنایع نباید سنگینی وزن خودشان را بر دوش بخش شرب قرار دهند و این عملکرد از آب به برق هم سرایت کرده و بالاخره صنایع بزرگ ما درخواست دادند که ۱۰۵۳۰ مگاوات برق توسط خودشان نیروگاه احداث شود که موافقت اصولی آن صادر شده است.

۹۰ هزار هکتار از زمین‌های خوزستان زیر کشت برنج است

اردکانیان در ادامه افزود: بر اساس آخرین آمار ۹۰ هزار هکتار از زمین‌های خوزستان زیر کشت برنج است؛ البته اختیار امسال در خود استان بود و آن‌ها بر اساس شرایطی که داشتند کشت را ممنوع کردند.
وی افزود: بر اساس ممنوع بودن آن، آب را برای مصارف مختلف تقسیم و سعی کردند فصل پاییز و شش ماهه دوم را بدون ریسک کنند؛ البته کیفیت آب شرب پایین دست هم مسئله مهمی بود که با توجه به منابعی که قرار بر تأمین شده است مشکل آب شیرین کن هم حل خواهد شد.

وی ادامه داد: هیچ طرح انتقال حوزه به حوزه اجرا نشده است و تنها طرح‌های قدیمی بوده است؛ مثلاً اگر آورد رودخانه‌های خوزستان در شرایط عادی حدود ۳۰ میلیارد متر مکعب باشد طرح‌هایی که از سابق اجرا شده زیر ۱ میلیارد متر مکعب است.

اردکانیان درباره شایعه صادرات آب به کویت هم افزود: ما آب به کویت صادر نمی‌کنیم و اصلی‌ترین نقطه حکمرانی ما، اعتماد به مردم و همچنین اعتماد مردم به مسئولان است. دشمنان این آب و خاک اگر به دنبال خلع سلاح ما باشند باید به این اعتماد آسیب بزنند و الآن تمامی ابزارهای خودشان را به کار گرفتند و می‌دانند چنین شایعاتی کمتر از نیم روز عمر دارد، ولی برای همین نیم روز حساب می‌کنند البته مردم هوشیار هستند و می‌دانند دشمنانی که دارو و غذا را بر این کشور تحریم کردند دست از این شایعات برنمی دارند.

وی ادامه داد: تمامی این شایعات، کذب محض است و با هدف تأثیرگذاری رابطه بین مردم و مسئولان طراحی شده و همان طور که تا به حال به نتیجه نرسیدند از این پس هم همین گونه خواهد بود.

وزیر نیرو در پاسخ به سؤالی مبنی بر اینکه در زمستان سال گذشته موضوع خاموشی و استفاده از مازوت بالا گرفت و دولت برای جبران کمبود برق، آب سدها به ویژه سدهای مهم در خوزستان را برای استفاده در نیروگاه‌ها باز کرده که موجب شده امسال دچار مشکل آب باشیم گفت: بله و خیر؛ بله به این معنا که ما امسال هم باید مهیای این موضوع باشیم و امسال تدابیر خوبی اندیشیده خواهد شد البته با کمک مردم تا مصرف گاز خانگی کنترل شود و مانند سال گذشته نخواهد شد که تا بیش از ۶۰۰ میلیون متر مکعب در شبانه روز فقط صرف تأمین گاز خانگی کردیم و وزارت نفت در بعضی مواقع برای تأمین گاز نیروگاه‌ها دچار مشکل شد و اختلالی در عرضه برق پیش آمد که ما به میزان کمی از آب برنامه ریزی شده بیشتر استفاده کردیم.

وی گفت: بلافاصله قبل از پایان سال توانستیم جبران کنیم و وقتی از سال ۹۹ به ۱۴۰۰ ورود کردیم انحراف از برنامه برقآبی‌ها جبران شده بود.

اردکانیان گفت: اتفاقی که در ابتدای سال برای ما افتاد به طور کلی مخازن سدهای ما کاهش داشت و حدود ۳ هزار و ۵۰۰ مگاوات ناشی از کمبود آب در سدهایی که تولید برقآبی می‌کردند کاهش تولید داشتیم که افزایش دما هم به این شرایط اضافه شد.

وی افزود: در فروردین ۹۶ یک طرح جامعی درباره موضوع آبرسانی شهری و روستایی، جمع آوری و تصفیه فاضلاب، سیستم‌های جمع آوری آب‌های سطحی در خوزستان و اهواز و موضوع کنترل سیلاب و مهندسی رودخانه‌ها به تصویب هیأت وزیران رسید؛ در خوزستان به لحاظ شرایط زمین موضوع فاضلاب با جمع آوری آب‌های سطحی یک مشکل دو قلو است که یکی بر دیگری تأثیر می‌گذارد.

وزیر نیرو ادامه داد: دولت پروژه‌هایی را تعریف و مبالغی را پیش بینی کرد که بخشی از آن بودجه عمومی بود که حدود هزار و ۸۰۰ میلیارد تومان شد و طرح‌های متعددی هم اجرا شد شامل ۳۱۲ کیلومتر شبکه جمع آوری اصلی و فرعی فاضلاب در شهر اهواز، ۶۴۷ کیلومتر در سایر شهرها، ۸۵ کیلومتر اصلاح و نوسازی نقاط ریزشی در ۱۵۵ نقطه شهر اهواز و دو تصفیه خانه فاضلاب در شهرهای رامهرمز و شرق اهواز و طرح‌های متعدد دیگر بود که انجام شد، ولی بخش دیگر آن استفاده از فاینانس بود که با مشکلاتی مواجه شد.

اردکانیان افزود: با اجازه مقام معظم رهبری در استفاده از صندوق توسعه ملی بخش فاضلاب اهواز تحرک جدی در آن ایجاد شد و پیمانکار آن تعیین شده است و به زودی فعالیت خود را آغاز خواهد کرد و اگر منابع باشد امیدوارم با توجه به ظرفیت بالای مهندسی در کشور طی ۲ تا ۳ سال این طرح‌ها انجام شود.

حفظ رفاه مردم دغدغه اصلی دولت و مجلس است

وی افزود: دولت و مجلس و همه دست اندرکاران دغدغه اصلی شأن این است که مردم با مشکلی مواجه نشوند، اگر در مجلس قانونی وضع و ممنوعیتی برداشته می‌شود یا حذف ممنوعیتی مشروط به شرایطی می‌شود با در نظر گرفتن همه ملاحظات اجتماعی اقتصادی سیاسی و امنیت مردم است.

او ادامه داد: بحث معیشت مردم کشاورز مسئله جدی است بالاخره در شرایط تحریمی بوده ایم، ما به قصد اینکه دشمنانمان دلشاد نشوند در سالهای گذشته خیلی جزئیات مسائل را باز نکرده ایم. دسترسی ما به منابعی که باید صرف توسعه کشور و افزایش رفاه مردم می‌شود بسیار محدود بوده منابع خودمان هم در دسترس کامل نبوده چه برسد به دسترسی ما به فرصت‌هایی که برای همه در دنیا فراهم است.

اردکانیان گفت: آنچه که جا دارد مورد پردازش قرار بگیرد و ما به آن کمتر پرداخته ایم این است که ساختارها و ساز و کارهای ما لزوماً متناسب با شرایط اقلیمی کشور نیست. اگر از کلمه الگوی کشت استفاده می‌کنیم و انگشت اشاره را به سمت وزارت جهاد کشاورزی می‌گیریم باید بدانیم که کار الگوی کشت به یک دستگاه مربوط نمی‌شود البته تدوین آن مربوط به یک دستگاه می‌شود ولی پیاده سازی الگوی کشت کاری میان بخشی است.

وزیر نیرو گفت: وزارت نیرو و جهاد کشاورزی، وزارت صمت و دانشگاه‌ها، NGO ها ، صدا و سیما و گروه‌های مرجع باید دست به دست هم بدهند تا چنین اتفاقی در کشور شکل پذیرد، برای یکسری عرصه‌ها مانند عرصه آب یا استقرار الگوی کشت مناسب و اصلاح مصرف انرژی، معرفی یک دستگاه بعنوان متولی، ساده انگاریی بیش نیست.

اردکانیان گفت: چرا کل نیروگاه‌های کشور که باید برق مورد نیاز همه بخش‌های کشور را تأمین کند معادل ۲۰۰ میلیون متر مکعب در شبانه روز گاز مصرف می‌کنند و بخش خانگی مان که برای گرمایش و پخت و پز نیازمند گاز است مصرفشان فقط در زمستان سه و نیم برابر این عدد است طبیعتاً رسیدگی به این بحث به تنهایی کار وزارت نفت نیست. نیازمند ایجاد هماهنگی و تقویت همکاری میان بخش‌ها هستیم.

وزیر نیرو درباره حجم آب سد کرخه گفت: سدکرخه در حال حاضر بیش از دو میلیارد مترمکعب آب دارد و ان شاءالله اول پاییز هم بارش‌ها شروع می‌شود البته همه سدها ترازهای مختلفی دارند و تا ترازی مشخص می‌توان از آن‌ها بهره برداری برقی نمود و از ترازی به پایین دیگر بهره برداری برقی از آن سد انجام نمی‌شود و در ترازهای گوناگون در هر سدی مصارف مختلف و گوناگونی از آن به عمل می‌آید.

اردکانیان در مورد اینکه آیا سد کرخه فقط ۵۴ روز دیگر آب دارد یا خیر افزود: باید این حرف‌ها را گذاشت به حساب مجموعه اطلاعاتی که فصل مشترکش ایجاد التهاب است.

وزیر نیرو در خصوص خاموشی‌های نامنظم در کشور گفت: امیدواریم با کمک مردم و مراعات‌هایی که مانند همیشه خواهند داشت بتوانیم از پس هفته پیش رو که روزهای گرمی را بهمراه دارد، به خوبی برآییم. البته بعد از پشت سر گذاشتن هفته جاری، به سمت کاهش دما خواهیم رفت. سال گذشته اوج بار مصرفی در ۳۱ تیر ما به ۵۸ هزار و ۳۰۰ مگاوات رسید اما امسال این رقم از ۶۰ هزار هم عبور کرد و کاهش هر یک درجه دمای کشور حدود ۱۵۰۰ مگاوات بار را کاهش می‌دهد.

او افزود: دولت در ۱۶ تیر امسال تصویب کرد کاهش برق در فولادی‌ها و سیمانی‌ها باشد و همان جا حکم کرد تا همین میزان کاهشی که الان اعمال می‌شود بدهی دولت محسوب می‌شود و همین امسال در مواقع دیگر این انرژی را رایگان به آنها تقدیم خواهیم کرد.

اردکانیان با اشاره به اقدامات دولت دوازدهم در حوزه فولاد افزود: فقط در دولت دوازدهم ۱۹۹ صنعت فولادی جدید با بار مصرفی ۳۶۵۴ مگاوات معادل ۴ هزار و ۵۰۰ مگاوات نیروگاهی در کشور ایجاد شده است و این نشان از همکاری و همراهی دولت با این صنعت دارد.

او ادامه داد اگر در ۵ سال اخیر ۲۵ هزار مگاوات یعنی سالی ۵ هزار مگاوات ایجاد می‌کردیم الان دیگر مشکل خاموشی نمی‌داشتیم.

اردکانیان با اشاره به برنامه ششم توسعه افزود: دولت مکلف است از طریق وزارت نیرو در طول اجرای برنامه نسبت به افزایش توان تولید برق تا ۲۵ هزار مگاوات از طریق سرمایه گذاری مؤسسات عمومی و غیردولتی، تعاونی، خصوصی اعم از خارجی و منابع داخلی شرکت‌های تابعه و غیره ایجاد برق نماید. حال عملکرد دولت به این گونه بود که در طول برنامه ششم از روز اول سال ۱۳۹۶ الی ۲۹ اسفند امسال ،۱۳ هزار و ۶۸۴ مگاوات برق به بهره برداری رسانده است البته این رقم با احتساب مقداری است که تا پایان سال به مدار وارد خواهد شد. علاوه بر آن بیش از ۱۶ هزار مگاوات هم در حال ساخت داریم زیرا یکی از تکالیف دولت این است که طرح‌های در حال ساخت داشته باشیم تا دولت بعدی آن را تحویل بگیرد.

او تصریح کرد: دولت دهم رقمی حدود ۴۵۷۵ مگاوات در حال ساخت تحویل دولت آقای روحانی داد دولت آقای روحانی هم ۱۶ هزار و ۳۰۹ مگاوات در حال ساخت را تحویل دولت آقای رئیسی می‌دهد که این مقدار برق در طول ۲ الی ۳ سال آتی وارد مدار خواهد شد.

علاوه بر این میزان رقمی حدود ۱۷ هزار و ۹۲۵ مگاوات برای فاینانس‌های تجاری مورد مذاکره و امضا قرار گرفته است که متأسفانه موانعی پیش آمد و امیدواریم با رفع این موانع این ها در مسیر اجرا قرار بگیرد و ظرفیت قابل ملاحظه‌ای را در مدار بهره برداری قرار بدهد.

وزیر نیرو در پاسخ به این سوال که آیا پس از این در کشور خاموشی خواهیم داشت؛ افزود: از حدود مرداد یا شهریور پارسال بر اساس پیش بینی‌هایی که انجام داده بودیم و محدودیت‌هایی که پیش روی خود می‌دیدیم حدود ۳۵۰ هزار توافقنامه با واحدهای مختلف صنعتی و کشاورزی کشور برای جابجایی زمان مصرف انرژی به امضا رسانده ایم، اما افزایش دما و تأخیر در به مدار آمدن نیروگاه بوشهر و همینطور خارج شدن از مدار به مدت دو هفته، سبب شد تا در مواقعی با خاموشی‌های مواجه شویم البته بخشی از خاموشی‌ها که ناشی از اتفاقاتی است که اصلاً قابل پیش‌بینی نیست.

اردکانیان گفت: آنچه در خاموشی‌ها برایمان غیرقابل پیش بینی بود رشد مصرف خانوار و افزایش دما و همینطور ماندگاری افزایش دما بود که در پیش بینی‌هایی که به ما ارائه می‌شد وجود نداشت، مسئله نیروگاه بوشهر هم در جای خود معضلی بود که با تلاش مسئولان به سرعت رفع شد، الان در شرایطی هستیم که برپایه همراهی صنعت سیمان و فولاد و همینطور مراعات‌های مردم در بخش خانگی مشکلی نخواهیم داشت.

اردکانیان در خصوص سهم استخراج رمزارزها در رشد مصرف برق پیش بینی نشده کشور گفت: برق کالایی قابل ذخیره‌سازی نیست و تولید و مصرف آن باید هم‌تراز باشد تا برق مطمئن و پایداری را به مردم تقدیم کنیم لذا اگر به همان اندازه مصرف مان برق تولید کنیم سه درصد که هیچ حتی نیم درصد هم خارج از محاسبه افزایش مصرف داشته باشیم یعنی ناتوانی در پاسخگویی خواهیم داشت این مسئله کاملاً روشن است.

او ادامه داد: در خصوص رمز ارزها هم باید گفت اطلاعات پراکنده که ما از مراجع بین المللی تولید کننده رمز ارزها دریافت کرده ایم حاکی است ۱۰ درصد انرژی مصرفی کل دنیا برای تولید رمز ارزها به جغرافیای ایران مربوط می‌شود.

اردکانیان گفت: پس از آن دریافتیم که وزارت صمت بر اساس مصوبه دولت مجوزی که برای تولید رمز ارز داده حدود ۳۲۱ مگاوات است حال اینکه میانه ۳۲۱ و رقم چند هزار مگاواتی فاصله بسیاری وجود دارد، اینجا بود که همکارانی که در دستگاه‌های اطلاعاتی قابلیت پیگیری مسئله داشتند شروع به تحقیق و بررسی کردند و تا دو سه روز قبل حدود ۲۰۱ هزار و ۶۳۷ ماینر غیر مجاز کشف شد که حجم برق مصرفی این تعداد ماینر برابر با یعنی مصرف ۵۸۳ هزار و ۸۰۹ کیلو وات یعنی ۵۸۴ مگاوات برق می‌باشد.البته نیروهای انتظامی و اطلاعاتی می‌گویند که رقم واقعی بیش ازین مقادیر است.

صدا و سیما