«دروغ گویی معمولا در صدر فهرست صفات منفی ما قرار میگیرد. هیچکدام از ما دوست نداریم بفهمیم که دیگران به ما دروغ گفتهاند. در عین حال دروغ گفتن کاری است که بعضی از ما در مواقعی که احساس خطر میکنیم، انجام میدهیم. احتمالا برایتان عجیب نیست که بدانید به گفته جیمز پترسون، نویسنده و مردم شناس آمریکایی، از بین یک گروه جمعیتی دو هزار نفری در آمریکا، ۹۱ درصد به طور مرتب در خانه و محل کار دروغ میگویند اما واقعیت این است که حتی اگر ما بتوانیم به طور قانع کنندهای دروغ بگوییم، حرکات بدنیمان واقعیت را برملا خواهند کرد. دلیلش این است که در هنگام دروغ گفتن فرد فقط روی کلمات و حالتهای صورت خود تمرکز میکند و زبان بدن را کاملا نادیده میگیرد و بر خلاف کلمات، حالتهای بدنی غیر قابل کنترل هستند.
در این مطلب شما را با رایجترین حرکات بدنی که میتوانند دروغ گویی یک فرد را برملا کنند، آشنا میکنیم. البته که ممکن است در بعضی شرایط خاص، بروز چنین رفتارهایی از سوی یک فرد نشانه دروغ گفتن نباشد.
کمتر لبخند میزنند
تحقیقات نشان داده است افراد و به ویژه مردان، هنگامی که دروغ میگویند کمتر لبخند میزنند. پل اکمن، دانشمند شناخته شده آمریکایی در زمینه زبان بدن، روانشناسی و انسانشناسی، بر این عقیده است که ما معمولا دروغ گفتن را با لبخند زدن مرتبط میدانیم و به همین دلیل سعی میکنیم با حذف این عامل، بهتر دروغ بگوییم اما اگر کسی هنگامی که دروغ میگوید، لبخند هم بزند لبخندش معمولا حالت واقعی ندارد به این معنی که با سرعت بیشتری لبخند میزند و مدت زمان لبخندش هم بیشتر است و الکی طولانیاش میکند.
گردن خود را میخارانند
علامت برملا کننده دیگر خاراندن گردن درست در قسمت زیر لاله گوش است. معمولاً این کار به شکل خاصی انجام میشود یعنی با انگشت اشاره دست غالب. این کار نشانهای از ناامنی، تردید و نداشتن اطمینانی است که در ذهن فردی که حقیقت را نمیگوید در جریان است.
زیاد به صورتشان دست میزنند
دست زدن به صورت احتمالاً یکی از رایجترین علایم دروغ گویی است. این کار که به احتمال زیاد از ویژگیهای دوران کودکی ناشی میشود، میتواند قرار دادن دست روی چشمها، پیشانی یا گونهها را شامل شود. کودکان معمولا برای این که حرف زدن، دیدن یا شنیدن را متوقف کنند دستشان را روی چشمها یا گوشهای شان قرار میدهند. آنها به شکل مبالغهآمیزی این کار را انجام میدهند. این ویژگی که در دوران بزرگ سالی کمرنگتر میشود به طور ناخودآگاه در هنگام دروغ گفتن توسط فرد مورد استفاده قرار میگیرد. با وجود این دست زدن به صورت همیشه نشانگر دروغ گویی طرف مقابل شما نیست و میتواند فقط به این معنا باشد که او از دادن برخی اطلاعات خودداری میکند، کاری که البته ممکن است از نظر برخی، به همان اندازه فریبکارانه تلقی شود.
یقه خود را میکشند
کشیدن یقه یک نشانه کلاسیک دروغ گویی است. علت این کار حساس شدن بافتهای ظریف صورت و گردن است. وقتی کسی دروغ میگوید در این مناطق نوعی احساس سوزن سوزن شدن ایجاد میشود و در نتیجه فرد تمایل به لمس آنها پیدا میکند. همچنین فشار دروغ گفتن بر فرد، افزایش تعریق در اطراف گردن را به همراه دارد که عامل دیگری برای کشیدن یقه توسط اوست.
دستشان را جلوی دهانشان میگیرند
قرار دادن دست مقابل دهان، یک واکنش ناخودآگاه است که میتواند از تلاش فرد برای سرکوب سخنان فریب دهندهای که از دهانش خارج میشود، حکایت داشته باشد. این حالت ممکن است به صورت قرار دادن دست روی دهان یا حتی قرار دادن انگشت روی لبها بروز کند. قرار دادن انگشت روی لبها در واقع نوعی الگوبرداری از رفتار والدینی است که این حرکت را برای ساکت کردن کودک انجام میدهند اما در بزرگ سالی میتواند نشانهای از تلاش شخص باشد برای اینکه به خودش بگوید از گفتن کلمات و احساساتش خودداری کند.
بینیشان را مکرر لمس میکنند
همه ما با بینی پینوکیو و تأثیری که دروغ گفتن روی آن داشت، آشنا هستیم. دانشمندان بنیاد تحقیقات و درمان بویایی و چشایی در شیکاگو پی بردند که بینی انسان در هنگام دروغ گفتن واقعا بزرگتر میشود! این حالت به دلیل مواد شیمیایی که بر اثر فشار دروغ گفتن بر فرد آزاد میشوند و تورم بافت داخل بینی را به همراه دارند، ایجاد میشود. هرچند این بزرگ شدن به اندازهای نیست که شما بتوانید آن را مشاهده کنید اما اتفاقی که میافتد این است که حس سوزن سوزن شدن ایجاد شده بر اثر این تورم باعث میشود فرد دروغگو به منظور خارش بینی خود آن را مکرر لمس کند.
چشمهایشان را میمالند
این حرکت هم ریشه در دوران کودکی دارد. همان طور که گفته شد، کودکان غالباً وقتی نمیخواهند به چیزی نگاه کنند، دستشان را روی چشمهایشان قرار میدهند. ما تا بزرگسالی این رفتار را به طور کامل ترک نمیکنیم. وقتی فرد دروغ میگوید، نمیخواهد به شخصی که به او دروغ میگوید نگاه کند به همین دلیل ناخودآگاه ناحیه چشم را لمس میکند. این کار در واقع نوعی مکانیسم مغز برای مقابله با بازدارندگی ذهنی و فشار روبهرو شدن با شخصی است که فرد به او دروغ میگوید.»
اگرچه دروغ گفتن میتواند یک تجربهی ناراحت کننده باشد، اما با توجه به برخی از سرنخهای رفتاری و با اطمینان، میتوانید تشخیص دهید که آیا کسی به شما دروغ میگوید یا خیر. به چشمان فرد توجه کنید و به دنبال حرکات غیر عادی در زبان بدن او باشید. به خاطر داشته باشید که ممکن است رفتار یک شخص دلایل زیادی داشته باشد، و با هیچ روشی نمیتوان به طور ۱۰۰ درصد به کسی اتهام دروغگویی زد.
تشخیص دروغگو از طریق زبان بدن
ببینید که آیا فرد مقابل به طور غیر عادی میایستد یا خیر
معمولاً در طی یک مکالمهی غیررسمی، دو طرف خیلی راحت میایستند. اما اگر شخصی که با او صحبت میکنید خیلی سفت ایستاده و بدن خود را فقط در 1 موقعیت نگه میدارد، ممکن است که به شما دروغ بگوید. از طرف دیگر، برخی افراد زمانی که دروغ میگویند، مدام لول میخورند و جابهجا میشوند.
ببینید که آیا آنها مدام نگاه خود را به اطراف جابهجا میکنند یا خیر
قانون کلی این است که افراد هنگام دروغ گفتن احساس ناراحتی میکنند و این ناراحتی ممکن است به زبانهای بدن عجیب تبدیل شود. سر شخص را تماشا کنید و ببینید حداقل در مدت زمان ۱۰ ثانیه در ۱ موقعیت باقی مانده است یا خیر. اگر این کار را نکند، و اگر شخص سر خود را بین چندین موقعیت مختلف حرکت دهد، ممکن است دروغ بگوید.
ببینید کسی که با شما صحبت میکند، دهان خود را میپوشاند یا خیر
در بیشتر مکالمات، افراد فقط هنگام سرفه یا عطسه، دهان خود را میپوشانند. اگر با کسی صحبت میکنید و متوجه شدید که دستشان را روی دهان خود نگه میدارند، این احتمال وجود دارد که آنچه میگویند دروغ است، به خصوص اگر این رفتار را بیش از یکبار تکرار کنند. این رفتار واکنشی ذاتی به عدم تمایل فرد به دروغگویی است.در واقع آنها برای قطع ارتباط و جلوگیری از گفتن تمام حقیقت، دهان خود را میپوشانند.
پای فرد مقابل را تماشا کنید تا ببینید آیا آنها را تغییر میدهد یا خیر
این یکی از نشانههای عدم صداقت است. اگر شخصی به شما دروغ بگوید، کمتر احتمال دارد روی پایشان محکم بایستند. این به این معنی نیست که یک شخص صادق، هیچ وقت پای خود را حرکت نمیدهد. اما اگر به نظر میرسد که شخصی هر چند ثانیه موقعیت پاهای خود را تغییر میدهد، دلیلی دارید که گمان میکنید دروغ میگویند.
• اگر در حال راه رفتن با شخصی هستید که با او مشکوک هستید که دروغ میگوید، در حالی که صحبت میکنید، متوقف شوید و بایستید. با این کار میتوانید حرکت پاهایشان را درنظر بگیرید.
ببینید که آیا فرد تهاجمی میشود یا خیر
اگر دروغگو احساس کند که با سوالات شما عدم صداقتش آشکار میشود، ممکن است در دفاع از خود کمی عصبی شود. برای انجام این کار، فرد ممکن است حرکات تهاجمی نشان دهد و انگشت خود را به سمت شما متهم کند. بنابراین، اگر صحبت کسی را زیر سوال میبرید و آنها با صدای بلند از بیگناهی خود دفاع میکنند در حالی که انگشت اتهام به سمت شما اشاره میکند، به احتمال زیاد دروغ میگویند.
• اگر شخصی که با او صحبت میکنید، آشفته میشود، شروع به فریاد زدن میکند و یا به نظر میرسد که به فکر خشونت جسمی است، بهتر است مکالمه را قطع کنید.
ببینید که آیا به طور طبیعی نفس میکشند یا خیر
استرس و تنش ناشی از دروغ گفتن، میتواند باعث عدم صحیح تنفس در فرد دروغگو شود. اگر به کسی شک کردید، ببینید که آیا به سرعت نفس میکشد یا خیر. اگر نمیتوانید صدای نفس آنها را بشنوید، به قفسهی سینهی آنها نگاهی بیندازید؛ ممکن است متوجه شوید که با سرعت بسیار بالایی بالا و پایین میرود.
• ممکن است تنفس فرد دروغگو از نظر جسمی تغییری نکند. اما، برای مثال، ممکن است متوجه شوید که در طول مکالمه کوتاه ۲ تا ۳ بار مکث میکند تا نفس بکشد.
توجه کنید که آیا دروغگو خود را در داستان میگنجاند یا خیر
وقتی فردی دروغ میگوید، اغلب خود را درگیر داستان نمیکند تا به این شکل به نظر برسد که آنها در داستانی که میگویند نقشی نداشتهاند. همچنین ممکن است فرد بیشتر از آنکه در مورد خودش بحث کند، در مورد افراد دیگر صحبت کند.
گوش دهید که آیا چندین بار کلمات یا عبارات خاصی را تکرار میکنند یا خیر
استفاده از کلمات مکرر نشانهی این است که کسی حقیقت را به شما نمیگوید. اگر شخص در حالی که دروغ میگوید احساس ناراحتی میکند و مدام بهطور ناخودآگاه عبارت خاصی را تکرار میکند، شاید به این دلیل است میخواهد با گفتن آن حرف، خود را از گناه پاک کند.
• مثلاً به همسایهی خود شک دارید که به ماشین شما برخورد کرده است. او در دفاع از خود ممکن است بگوید:«من که به شما گفتم تا بعدازظهر، بعد از اتفاقی که برای خودروی شما افتاد من به خانه برنگشتم، قبلاً هم عرض کرده بودم.»
ببینید که آیا آنها بیش از حد توضیح میدهند یا خیر
هنگامی که فردی دروغ میگوید، غالباً سعی میکند که داستانش را باورپذیرتر کند. اگر با کسی صحبت میکنید و متوجه میشوید که بیش از حد در مورد موضوع توضیح میدهد، ممکن است دروغ بگوید.
به دنبال علائم خشکی دهان در فرد مقابل باشید
وقتی فرد دروغ میگوید، بدن او علائم استرس را تجربه میکند. یکی از این علائم خشکی دهان است. با کسی که دروغ میگوید، هر چه بیشتر صحبت کنید، دهان آنها خشکتر میشود. علائم دهان خشک شامل موارد زیر است:
• کندشدن سرعت گفتار
• نامفهوم بودن مکالمه
• نوشیدن مقادیر زیادی آب در حین مکالمه
تشخیص دروغگو با توجه به حرکات چشم و صورت
ببینید که آیا فرد تماس چشمی بی وقفه دارد یا خیر
وقتی ۲ نفر با یکدیگر صحبت میکنند، طبیعی است که ۵ تا ۱۰ ثانیه تماس چشمی داشته باشید و برای لحظاتی نگاهشان را جابهجا کنند. اما اگر کسی به شما خیره شود، بدون اینکه حتی پلک بزند، ممکن است آنها در حال دروغ گفتن باشند. از آنجایی که داستان دروغگو نادرست است، او هر اقدامی را برای متقاعد کردن شما در مورد گفتن حقیقت انجام میدهند. نگه داشتن تماس چشمی برای مدت طولانی، راهی است که یک دروغگو برای اثبات صحت گفتههایش انجام میدهد.
ببینید که آیا در چهرهی فرد حرکات ناگهانی مشاهده میکنید یا خیر
میکرو اکسپرشن یک اصطلاح روانشناختی است که برای توصیف رفلکس غیر ارادی صورت بکار میرود که فرد هنگام تقلب یا دروغ گفتن انجام میدهد. این حرکات ممکن است کمتر از یک پنجم ثانیه طول بکشد، بنابراین صورت دروغگو را از نزدیک تماشا کنید. ممکن است فرد 1 بار یا بیشتر این حرکات را نشان دهد.
- به عنوان مثال، اگر کسی روایت نادرستی را تعریف میکند، ممکن است متوجه شوید که هر ۵ یا ۱۰ ثانیه پلکهایش منقبض میشود یا هر وقت دروغشان را تکرار میکنند، لبهایشان را لیس میزنند.
ببینید که آیا فرد بهطور غیرمعمول چشمک میزند یا خیر
توجه کنید که فرد در طی یک مکالمه چقدر چشمک میزند. اگر درمورد موضوعی با فردی صحبت میکنید و گمان میکنید دروغ میگوید، چشمک زدن آنها را تماشا کنید. در بیشتر موارد، دروغگو با هر دو چشم بسیار بیشتر و یا کمتر از حالت عادی چشمک میزنند.