یافتن کاربرد جدید یک دارو بین داروهای موجود، سریع‌ترین روش برای طراحی داروی یک بیماری جدید مانند کووید ۱۹ است. این روش به عنوان هدف گذاری مجدد دارو (drug repurposing) شناخته می‌شود. بسیاری از دارو‌ها توسط افراد مختلف و گروه‌های محقق برای کرونا پیشنهاد شده اند، اما هیچکدام از آن‌ها به طور قطعی برای درمان کرونا تأیید نشده اند.
هر چند به دلیل فوریت در معالجه بیماران، بسیاری از آن‌ها در مراکز پزشکی مورد استفاده قرار گرفته اند. اما اینکه کدام دارو‌ها اثر بهتری دارند هنوز مشخص نیست؛ بنابراین تست‌های بالینی برای بررسی تاثیر دارو به دلیل اینکه در شرایط غیر یکسان و گاه مبهم انجام شده اند، نتایج مختلف و گاهی گمراه کننده به همراه داشته است.
استفاده از روش بیوانفورماتیکی (دانش بین رشته‌ای )
روش دیگر برای بررسی دارو‌ها، استفاده از نرم افزار‌های شبیه سازی دارو برای بررسی اثرگذاری آن‌ها بر روی پروتئین‌ها و آنزیم‌های مختلف است. در این نرم افزار‌ها با استفاده از روش دینامیک مولکولی و بررسی قدرت اتصال بین اتم‌های مولکول‌ها به عددی موسوم به قدرت اتصال می‌رسیم که قدرت بین مولکولی را در اتصال‌های مختلف از جمله هیدروژنی را مقدار دهی می‌کند. برای استفاده از این روش لازم است تا جایگاهی از آنزیم که قابلیت اتصال مولکول داروهای مختلف را دارا می‌باشد را تایین کرد و سپس با استفاده از نرم افزار‌های docking از جمله قدرت اتصال دارو‌ها را مورد بررسی قرار داد.
در این مطالعه با شبیه سازی ۱۳ داروی پیشنهادی برای درمان کرونا، میزان اثرگذاری آن‌ها بر روی پروتاز کووید ۱۹ مورد مقایسه قرار گرفت. مقدار توانایی تلفیق دارو با پروتیین گیرنده بستگی به جایگاه نشستن یا تلفیق دارو بر روی گیرنده دارد. در این تحقیق ابتدا بهترین مکان برای تلفیق با پروتاز کووید ۱۹ به دست آمد و نتیجه توانایی تلفیق هر یک از دارو‌ها در این مکان مورد مقایسه قرار گرفته است که نتایج آن به صورت خلاصه در این مطلب آورده شده است.
داروی پیشنهادی ترامپ در رده آخر اثرگذاری قرار گرفت
نتایج نشان می‌دهد دو داروی Remdesivir و TMC۳۱۰۹۱۱ بهترین توانایی تلفیق با پروتاز کووید ۱۹ را نشان می‌دهند (مقدار منفی بیشتر به معنی امتیاز بالاتر است) به طوریکه در مقایسه با داروهای انتهای این جدول شامل Chloroquine (داروی پیشنهادی ترامپ!) و Triazavirin قدرت ۳ برابری از خود نشان داده اند؛ بنابراین داروی Remidesivir را می‌توان به عنوان بهترین داروی شناخته شده برای درمان کرونا معرفی کرد.
متاسفانه در ۲۳ مارس ۲۰۲۰، شرکت گیلیاد (تولید کننده داروی Remdesivir) دسترسی به داروی رمدزیویر را به حالت تعلیق در آورد. (به استثنای موارد حاد بیماری، کودکان و خانم‌های باردار) علت این مسئله مشکلات مرتبط با تامین عنوان شده است.
داروهای جایگزین داروی رمدزیویر
۱- داروی Remdesivir، یا GS-۵۷۳۴، یک آنالوگ آدنوزین تری فسفات است که برای اولین بار در سال ۲۰۱۶ در پزشکی به عنوان یک درمان بالقوه برای ابولا توصیف شده است و در سال ۲۰۱۷، فعالیت آن علیه خانواده کروناویروس‌ها نیز نشان داده شد.
۲- TMC-۳۱۰۹۱۱ (با نام ASC-۰۹ نیز شناخته می‌شود) یک مهارکننده جدید پروتئاز (PI) است که از لحاظ ساختاری شبیه به darunavir است. تاثیر این دارو برای استفاده در عفونت HIV-۱ در مراحل آزمایشگاهی است. در حال حاضر TMC-۳۱۰۹۱۱ همراه با سایر روش‌های درمانی آنتی ویروس‌های HIV، به عنوان یک درمان احتمالی برای COVID-۱۹ ناشی از SARS-CoV-۲ در حال بررسی است.
۳- Ritonavir یک مهارکننده پروتئاز HIV است که در چرخه تولید مثلی HIV دخالت می‌کند. اگرچه در ابتدا به عنوان یک عامل ضد ویروسی مستقل توسعه داده شد، اما نشان داده شده که دارای خواص مطلوبی در رژیم‌های ترکیبی با ریتوناوویر با دوز کم و سایر مهار کننده‌های پروتئاز است. اکنون بیشتر به عنوان تقویت کننده سایر مهارکننده‌های پروتئاز مورد استفاده قرار می‌گیرد و هم در فرمولاسیون مایع و هم به عنوان کپسول در دسترس است.
۴- Galidesivir یک آنالوگ آدنوزین است که برای استفاده در برابر ویروس ابولا زئیر آزمایش شده است. در مطالعات حیوانی، galidesivir در افزایش میزان بقا از عفونت‌های ایجاد شده توسط عوامل بیماری زا مختلف، از جمله ویروس‌های ابولا، ماربورگ، تب زرد و زیکا مؤثر بود. در شرایط آزمایشگاهی، این دارو فعالیت ضدویروسی طیف گسترده‌ای را در برابر انواع ویروس از جمله coronaviruses، filoviruses و arenaviruses نشان داده است. کارآزمایی‌های بالینی فاز ۱ برای تعیین ایمنی این دارو در انسان آغاز شده است. به دلیل فعالیت آن در برابر سایر کرونا ویروس‌ها، ممکن است به عنوان یک درمان بالقوه برای COVID-۱۹ مورد بررسی قرار گیرد.
۵- Brilacidin برای مراقبت‌های حمایتی از موکوزیت، استوماتیت، بیماری‌های دهان و نئوپلاسم‌های سر و گردن تحت بررسی است.
۶- Lopinavir یک مهارکننده پروتئاز ضد ویروسی است که در ترکیب با سایر ضد ویروس‌ها در درمان عفونت HIV-۱ مورد استفاده قرار می‌گیرد. لپیناویر به طور انحصاری با ترکیب ریتونوویر به بازار عرضه می‌شود.
این ترکیب برای اولین بار توسط ابوت تحت نام تجاری Kaletra در سال ۲۰۰۰ به بازار عرضه شده است. مانند سایر مهار کننده‌های پروتئاز (مانند ساکیناویر، نلفیناویر)، لوپیناویر یک مولکول پپتیدی میمتیک حاوی یک هیدروکسی اتیلن است که پیوند پپتید آنزیم پروتئین HIV-۱ را مورد هدف قرار می‌دهد، اما خود آن را نمی‌توان شکاف داد و از این طریق مانع از فعالیت پروتئیناز HIV-۱ می‌شود.
۷- Darunavir یک مهار کننده پروتئاز است که با سایر داروهای مهار کننده پروتئاز HIV و همچنین ریتونوویر برای مدیریت مؤثر عفونت HIV-۱ مورد استفاده قرار می‌گیرد. داروناویر به عنوان مهار کننده پروتئاز نسل دوم، برای مبارزه با مقاومت در برابر ا درمان HIV طراحی شده است. این دارو در ابتدا در سال ۲۰۰۶ توسط FDA مورد تأیید قرار گرفت. Darunavir به عنوان یک درمان احتمالی برای SARS-CoV-۲ مورد بررسی قرار گرفته است، زیرا شواهد آزمایشگاهی از توانایی آن در مبارزه با این عفونت پشتیبانی می‌کند. کارآزمایی بالینی این دارو در حال انجام است و انتظار می‌رود در اوت سال ۲۰۲۰ به پایان برسد.
۸- Nelfinavir یک مهار کننده قوی پروتئین HIV-۱ است. این دارو به همراه سایر داروهای ضد ویروسی در درمان HIV در بزرگسالان و کودکان استفاده می‌شود. نلفیناویر آنزیم پروتئیناز ویروس HIV را مهار می‌کند و مانع از شکاف پلی پروتیین gag-pol می‌شود که در نتیجه ذرات ویروسی غیر عفونی و نابالغ ایجاد می‌شود.
۹- Atazanavir (که پیش از این با عنوان BMS-۲۳۲۶۳۲ شناخته می‌شد) یک داروی ضد ویروسی از کلاس مهار کننده پروتئاز (PI) است. مانند سایر ضد ویروس‌ها، از آن برای درمان عفونت ویروس نقص سیستم ایمنی بدن (HIV) استفاده می‌شود. Atazanavir از دیگر PIهای بدن متمایز است، زیرا می‌توان آن را یک بار در روز (به جای نیاز به دوز چند بار در روز) تجویز کرد و تأثیر کمتری در مشخصات لیپید بیمار (مقادیر کلسترول و سایر مواد چربی موجود در خون) دارد. این دارو مانند سایر مهارکننده‌های پروتئاز، فقط در ترکیب با سایر داروهای HIV استفاده می‌شود. سازمان غذا و داروی ایالات متحده (FDA) در ۲۰ ژوئن ۲۰۰۳ آتازاناویر را تأیید کرد.
۱۰- Favipiravir که توسط یک شرکت ژاپنی کشف شده است، یک آنالوگ پیرازین اصلاح شده است که در ابتدا برای استفاده درمانی در موارد مقاوم به آنفلوانزا تأیید شد. Favipiravir نه تنها از تکثیر آنفلوانزای A و B جلوگیری می‌کند بلکه این دارو احتمال درمان انواع آنفلوانزا را که در برابر مهار کننده‌های نورآمینیداز مقاوم هستند را نشان می‌دهد. از آن جمله می‌توان به آنفلوانزای پرندگان، پاتوژن‌هایی مانند ویروس ابولا، ویروس لاسا و اکنون COVID-۱۹ اشاره کرد.
۱۱- Umifenovir یک عامل ضد ویروسی مستقر در ایندول، آبگریز، دوتایی است که برای معالجه و پیشگیری از بیماری آنفلوانزا و سایر عفونت‌های تنفسی استفاده می‌شود. این دارو تقریباً ۲۵ سال در روسیه و در چین از سال ۲۰۰۶ مورد استفاده قرار گرفته است. اختراع آن به همکاری دانشمندان روسی از چندین مؤسسه به سال ۱۹۹۳ باز می‌گردد. Umifenovir در حال حاضر به عنوان یک درمان احتمالی و پیشگیری کننده از بیماری COVID-۱۹ ناشی از عفونت‌های SARS-CoV۲ در ترکیب با هر دو روش درمانی اچ آی وی در حال بررسی است.
۱۲- کلروکین یک مشتقات آمینوکینولون است که برای اولین بار در دهه ۱۹۴۰ برای درمان مالاریا تهیه شده است. داروی مورد نظر برای درمان مالاریا تا زمان توسعه ضد مالاریا‌های جدیدتر مانند پیریمامین، آرتمیسینین، و کلوفرین بوده است. کلروکین و مشتق آن هیدروکسی کلروکین برای معالجه تعدادی از بیماری‌های دیگر از جمله HIV، لوپوس اریتماتوز سیستمیک و آرتریت روماتوئید بازسازی شده است. کلروکین تأیید FDA در تاریخ ۳۱ اکتبر ۱۹۴۹ دریافت نموده است. با توجه به شیوع COVID-۱۹، FDA مجوز موقت استفاده اضطراری برای هیدروکسی کلروکین و کلروکین صادر کرده است برای درمان آن صادر کرده است. این مجوز امکان استفاده غیرقابل قبول از این دارو‌ها را با توجه به شرایط اضطراری بهداشت عمومی فراهم می‌کند. البته با توجه به نتیجه تحقیق این دارو نسبت به بقیه موارد برای جایگاه در نظر گرفته شده، نتایج ضعیف‌تری را نشان می‌دهد.
۱۳- Triazavirin یک نوع آنتی ویروس آنالوگ ضد نوعی نوکلئوتیدی گوانین است که در ابتدا در روسیه ایجاد شده است و اثربخشی را روی آنفلوانزای A و B نشان داده است. از Triazavirin به عنوان گزینه‌ای برای مبارزه با SARS-CoV-۲، نام برده می‌شود.
باشگاه خبرنگاران جوان
