بحران بانکی، سرعت گیر رونق تولید

ایران اکونومیست-  نام تولید سال‌هاست با رکود گره خورده است. آمارها این گفته را تصدیق می‌کنند. بر اساس آمارهای رسمی وزارت صنعت، معدن و تجارت در حال حاضر 22 درصد از واحدهای تولیدی کشور در رکود هستند. همچنین که تا سال گذشته، 13 هزار واحد صنعتی با ظرفیت زیر 50 درصد، 13 هزار واحد با ظرفیت 50 تا 70 درصد و 7 هزار واحد صنعتی نیز با ظرفیت بالای 70 درصد فعالیت می‌کنند. در این میان تلاش مسئولان برای حل بحران صنایع در کشور مشهود است، تلاشی که با نامگذاری سال‌هایی به نام «حمایت از کالای ایرانی» در سال گذشته و « رونق تولید» در سال جدید مشهود است. اما آنطور که آگاهان اقتصادی می‌گویند، به دلیل نبود استراتژی و ساختارهای مناسب اقتصادی، ایده‌های حمایتی در اقتصادی ایران همواره به ضد خود تبدیل می‌شوند.

دلایل این اتفاق پیدا و پنهان است. پیدا از آن جهت که حالا دیگر همه صاحب نظران و دست‌اندرکاران اقتصادی بر این گفته اتفاق نظر دارند اتکاء بدون قید و شرط مدیران اقتصادی به درآمدهای نفتی و به دنبال آن مدیریت تقاضای کالاهای اساسی و مواد اولیه با اهرم واردات، یکی از روشن‌ترین نشانه‌های نبود استراتژی توسعه صنعتی در کشور است. مهم‌تر آنکه طی سال‌های گذشته، تولید کنندگان بیشترین آسیب را از سیستم بانکی کشور دیدند. حالا شرایط به گونه‌‌ای رقم خورده است که تولید‌کنندگان ورشکسته به بزرگترین بدهکاران بانکی تبدیل شده‌اند. پیدای این ماجرا آن است که به گواه اظهار نظرهای کارشناسان اقتصادی پس از سال‌ها آزمون و خطا، همچنان اقتصاد ایران روی پاشنه درآمدهای نفتی می‌چرخد وتولید در خواب سنگین رکود است. از سوی دیگر به دلیل نوسانان نرخ ارز، قدرت مالی دهک‌های درآمدی، بخصوص اقشار ضعیف جامعه رو به کاهش است و همین امر موجب شده تقاضای کل در جامعه کاهش پیدا کرده و در نتیجه گره رکود صنایع کور تر شود.

**بحران در صنعت شوینده
یکی از تولید‌کنندگان که سال‌ها در بخش تولید مواد شوینده فعال بوده است در باره بدهی صنعت‌گران به سیستم بانکی می‌گوید: «سوء مدیریت‌ها باعث شده است تولید کنندگان یکی از پس دیگری از گردانه صنایع کشور حذف شوند.» این فعال صنعتی همچنین بر این باور است در بسیاری از مواد تولید کننده به دلیل نداشتن چشم اندازی روشن قبل از هر اتفاقی، انگیزه خود را برای ادامه فعالیت از دست داده و فعالیت خود را متوقف می‌کند. او می‌گوید: «داروگر رقمی در حدود 800 میلیارد تومان به بانک‌ها بدهکار است و از این رو به دلیل قفل تحریم‌ها بر تامین مواد اولیه و همچنین بحران نظام بانکی، ادامه فعالیت برای این برند نام آشنای ایرانی با قدمت 90 ساله غیر ممکن شده است. گفته می‌شود با تعطیلی داروگر باید منتظر تعطیلی سایر شرکت‌های وابسته به این برند از جمله تولی‌پرس، تولیددارو، کیوان و حتی روغن جهان بود. نکته قابل تامل و البته تلخ آنکه با تعطیلی داروگر ، 2 هزار کارگر به سیل بیکاران در کشور اضافه شدند که همچنان در فضای خاکستری اقتصاد، چشم‌انداز روشنی را پیش روی خود نمی‌بینند.

**ارج ...
چندی پیش به دنبال تشدید مشکلات تولید در اولین کارخانه تولید لوازم خانگی کشور، ارج رسماً تعطیل و ماشین آلات کهنه این کارخانه هم به فروش گذاشته شد. کارخانه ارج در سال 1316 در یک کارگاه کوچک واقع در خیابان سی متری تهران به اتفاق 8 کارگر ساده فعالیت خود را آغاز کرد. در سال 1348 با کارگاه‌های متعدد و ماشین‌های جدید در زمینی واقع در جاده مخصوص کرج با همراهی مهندسین و کارگران مبتکر و ماهر با تکنیک‌های مدرن روز فعالیت خود را ادامه داد.

همچنین این کارخانه از اول فروردین ماه 1352 به صورت شرکت سهامی عام درآمد و قسمتی از سهام آن در مرحله اول به کارکنان و سپس به مردم ارائه شد.در سال 1357 با ملی شدن کارخانجات، عمده سهام آن به صنایع ملی ایران واگذار شد.

دست‌اندرکاران صنعتی بر این باور هستند به روز نشدن ماشین آلات و انتصاب مدیران دولتی در این کارخانه باعث شد تا نتواند از پتانسیل خود برای تولید محصولات روز استفاده کند به نحوی که در چند سال اخیر تصمیم به فروش این کارخانه گرفته شود. حتی در یک سال گذشته بخشی از این کارخانه در اختیار ایران خودرو قرار گرفت تا به عنوان پارکینگ خودرو از آن استفاده کند.

**آوار واردات بر سر واردات تنها کارخانه تولید چرم
این داستان همچنان ادامه دارد؛ کارخانه پارس کروم خزر که به تولید املاح کروم می‌پردازد؛ تنها تولید کننده سولفات بازیک در خاورمیانه بوده که به‌عنوان مواد اولیه در صنایع چرم سازی استفاده می‌شود و کیفیت آن با محصولات آلمانی برابری می‌کند که از ابتدای خردادماه سال گذشته به‌دلیل فروش نرفتن محصول تولیدی شرکت کارخانه تعطیل شده است!

مدیر کارخانه پارس کروم خزر پیش از این ، با اشاره به اینکه از دهه 60 تاکنون مشکل فروش نداشتیم و حتی محصول شرکت را پیش خرید می‌کردند، گفته است: « تنها کارخانه تولید مواد اولیه چرم در خاورمیانه قربانی واردات شد.» به گفته ولی‌ افتری؛ مدیران بی تدبیر با واردات محصولات ارزان و بی‌کیفیت و با تعرفه بسیار کم به کشور باعث فروش نرفتن محصول کارخانه ما شدند.

اگر کمی تاریخ را به عقب بازگردانیم، اگرچه سال‌هایی نه چندان دور در خواهیم یافت که رکود تولید درست از سال‌هایی آغاز شد که پول نفت به جای آنکه بازویی برای تولید کنندگان باشد به بلای جانشان تبدیل شد.

شاید به همین دلیل است که تحلیلگران حوزه صنعت چندان امیدوار به آینده نیستند. محمد قلی یوسفی، در گفت‌و‌گو با «همدلی»، می‌گوید: «صنعت ایران از پول زیاد به رکود رفت.» این استاد دانشگاه علامه طباطبایی به سال‌هایی اشاره می‌کند که محمود احمدی‌نژاد به بهانه پرداخت وام و ارائه تسهیلات به بنگاه‌های کوچک و زود بازده اقتصادی، زیر پای دلالی را بیش از گذشته سفت کرد. او توضیح می‌دهد: «حالا کار به جایی کشیده که 108 نفر از بدهکاران بانکی جمعا رقمی در حدود 110 هزار میلیارد تومان به سیستم بانکی بدهکار هستند؛ همان‌هایی که بدون ضامن توانستند وام‌های کلانی را به بهانه رونق تولید دریافت کنند اما به سوی بازارهایی از جمله، طلا، سکه ارز و مسکن روانه شدند؛ از سوی دیگر حالا بانک‌ها یکی پس از دیگری دچار ورشکستگی می‌شوند.»

به نظر می‌رسد حال تولید در ایران به اندازه‌ای وخیم است که دیگر با پول هم نمی‌توان این بخش عظیم درمانده را روی پا نگاه داشت. اما باید منتظر ماند و دید با وجود اینکه امسال به سال «رونق تولید» نامگذاری شده است، مسئولان و برنامه‌ریزان اقتصادی چگونه خواهند توانست با گذشتن از سد تحریم‌ها، روحی تازه بر پیکر نیمه‌جان صنایع کشور بدمند ...

منبع: روزنامه همدلی