به گزارش ایران اکونومیس به نقل از رسانه مالیاتی ایران؛ طی چند دهه‌ی اخیر، مالیات بر ارزش افزوده یکی از محورهای اصلی برنامه‌های اصلاح نظام مالیاتی در سراسر جهان بوده است. این قانون جایگزین «قانون تجمیع عوارض» شد. از سال ۱۳۸۷ که مالیات بر ارزش افزوده در نظام مالیاتی ایران شکل گرفت تاکنون، رشد قابل ملاحظه‌ای در عملکرد این پایه‌ی مالیاتی مشاهده می‌شود.
مالیات بر ارزش‌افزوده به عنوان روش جدید اخذ مالیات با ایجاد یک پایه مالیاتی گسترده مورد توجه بسیاری از کشورها بوده است. درکشور ما نیز مالیات بر ارزش‌افزوده به منظور اصلاح ساختار مالیاتی و افزایش درآمدهای دولت پس از طی پروسه زمانی نسبتا طولانی به تصویب مجلس رسید و در نیمه دوم سال ۱۳۸۷ به اجرا گذاشته شد. با توجه به اینکه این قانون طیف وسیعی از کالاها و خدمات را دربرمی‌گیرد، مطالعه آثار این مالیات بر متغیرهای کلان اقتصادی کشور از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است; و در این میان، بررسی معافیتهای داده شده بر اساس ماده ۱۲ از فصل دوم قانون مالیات بر ارزش افزوده، فاکتوری مهم به‌شمار می‌آید. عرضه کالاها و ارائه خدمات زیر و همچنین واردات آنها حسب مورد از پرداخت مالیات معاف می‌باشد:
۱ـ محصولات کشاورزی فرآوری نشده.
۲ـ دام و طیور زنده، آبزیان، زنبورعسل و نوغان.
۳ـ انواع کود، سم، بذر و نهال.
۴ـ آرد خبازی، نان، گوشت، قند، شکر، برنج، حبوبات و سویا، شیر، پنیر، روغن نباتی و شیرخشک مخصوص تغذیه کودکان.
۵ـ کتاب، مطبوعات، دفاتر تحریر و انواع کاغذ چاپ، تحریر و مطبوعات.
۶ـ کـالاهای اهـدایی به صـورت بلاعـوض به وزارتـخانه‌ها، موسـسات دولتـی و نهادهای عمومی غیردولتی با تأییـد هیـأت وزیران و حـوزه‌های علمیه با تأیـید حوزه گیرنده هدایا.
۷ـ کالاهایی که همراه مسافر و برای استفاده شخصی تا میزان معافیت مقرر طبق مقررات صادرات و واردات، وارد کشور می‌شود. مازاد بر آن طبق مقررات این قانون مشمول مالیات خواهد بود.
۸ـ اموال غیر منقول.
۹ـ انواع دارو، لوازم مصرفی درمانی، خدمات درمانی (انسانی، حیوانی و گیاهی) و خدمات توانبخشی و حمایتی.
۱۰ـ خدمات مشمول مالیات بر درآمد حقوق، موضوع قانون مالیاتهای مستقیم.
۱۱- خدمات بانکی و اعتباری بانکها، موسسات و تعاونی‌های اعتباری و صندوقهای قرض‌الحسنه مجاز و خدمات معاملات و تسویه اوراق بهادار و کالا در بورسها و بازارهای خارج از بورس.
۱۲ـ خدمات حمل و نقل عمومی مسافری درون و برون‌شهری، جاده‌ای، ریلی، هوایی و دریایی.
۱۳ـ فرش دستباف.
۱۴ـ انواع خدمات پژوهشی و آموزشی که طبق آئین‌نامه‌ای که با پیشنهاد مشترک وزارتخانه‌های علوم تحقیقات و فناوری، امور اقتصادی و دارایی، بهداشت، درمان و آموزش پزشکی، آموزش و پرورش و کار و امور اجتماعی ظرف مدت شش ماه از تاریخ تصویب قانون مالیات بر ارزش افزوده به تصویب هیأت وزیران رسیده باشد.
۱۵ـ خوراک دام و طیور.
۱۶ـ رادار و تجهیزات کمک ناوبری هوانوردی ویژه فرودگاهها براساس فهرستی که به پیشنهاد مشترک وزارت راه و ترابری و وزارت امور اقتصادی و دارایی تهیه و ظرف مدت شش ماه از تاریخ تصویب قانون مالیات بر ارزش افزوده به تصویب هیأت وزیران رسیده باشد.
۱۷ـ اقلام با مصارف صرفا دفاعی (نظامی و انتظامی) و امنیتی براساس فهرستی که به پیشنهاد مشترک وزارت دفاع و پشتیبانی نیروهای مسلح و وزارت امور اقتصادی و دارایی تهیه و به تصویب هیأت وزیران رسیده باشد.
می‌دانیم که اخذ مالیات بر ارزش افزوده از جمله سیاست‌هایی است که دولت‌ها با هدف کاهش نابرابری‌های درآمدی اتخاذ می‌کنند. در این مالیات هر کس که بیشتر مصرف می‌کند، مالیات بیشتری خواهد پرداخت. سیاست‌گذاری معافیت‌ها در این مالیات هم معمولا به گونه‌ای است که همین هدف را پشتیبانی می‌کند; مثلا کالاها و خدماتی که مورد نیاز طبقات پایین درآمدی هستند (نظیر مواد غذایی و خدمات درمانی و آموزشی) مشمول معافیت شده و کالاها یا خدماتی که بیشتر مورد استفاده طبقات با درآمد بالا هستند، (نظیر جواهرات، گردشگری، مواد غذایی آماده و کالاهای لوکس) مشمول مالیات می‌شوند. با این نگاه اخذ مالیات بر ارزش افزوده سیاستی درست و اصولی است.
اصلی‌ترین دلیل ادعا شده برای مخالفت با این نوع مالیات در کشور، افزایش سطح عمومی قیمت‌ها است. موافقان این ادعا استدلال می‌کنند که اضافه کردن مالیات به قیمت نهاده‌های تولید منجر به افزایش قیمت تمام شده کالاها و خدمات می‌شود. این استدلال غلط نیست، اما نکاتی وجود دارد که از اعتبار و روایی مطلق این ادعا می‌کاهد.
مالیات بر ارزش افزوده مالیات بر مصرف است. به عبارت دیگر تولید‌کننده یا توزیع‌کننده هیچ مالیاتی نخواهد پرداخت و همه بار مالیاتی به مصرف‌کننده منتقل خواهد شد. طبیعی است که کالاها یا خدمات مشمول این مالیات با افزایش قیمت روبه‌رو خواهند شد. اما همانگونه که در بالا مشاهده می‌شود، بخش قابل‌توجهی از کالاها و خدمات از این مالیات معاف هستند.
