بلوغ جشنواره فیلم فجر در گرو حل چالش مدیریت و داوری

به گزارش ایران اکونومیست، جشنواره فیلم فجر که بستری برای نمایش و رقابت تولیدات سینمایی یک ساله کشور به شمار می رود، همواره با چالش هایی دست به گریبان است؛ چالش هایی که گاه کام اهالی سینما را تلخ می کند و آنان را از حضور فعال در این رویداد سالانه سینمایی دلسرد می سازد.
این در حالی است که متولیان برگزاری جشنواره سینمایی فیلم فجر هرساله به گفته خودشان می کوشند تا به رفع نقاط ضعف این جشنواره بپردازند.

** داوری؛ چالش همیشگی جشنواره فیلم فجر
داوری همواره یکی از مهمترین چالش ها در جشنواره فیلم فجر بوده است. حضور بعضی از چهره‌ های تکراری، نبود آثار سینمایی در کارنامه کاری‌ آنان و یا فعالیت ‌های نه چندان زیاد و تاثیرگذارشان در عرصه سینما، باعث شده که اعضای هیات انتخاب بخش سودای سیمرغ این جشنواره همواره مورد نقد قرار گیرند.
کم توجهی داوران به فیلم های غیر ارزشی یکی از مهمترین گلایه های سینماگران نسبت به داوری ها در جشنواره فیلم فجر طی سال های گذشته بوده است. مدیرانِ چند دوره اخیر جشنواره فیلم فجر اما آنگونه که خود مدعی اند، تلاش کرده اند تا سایه نگاه های یکجانبه و سلیقه ای را از سر این جشنواره سینمایی بردارند. با این حال واپسین دوره های جشنواره فیلم فجر هم از حاشیه ها در امان نماند و با انتقادهایی در خصوص داوری ها پایان یافت.
در دوره سی و پنجم جشنواره فیلم فجر به دبیری «محمد حیدری»، اعتراض برخی اصحاب سینما و کاندیداها به نظرات داوران حاشیه ساز شد. اعتراض شدید عوامل فیلم «خفگی» ساخته «فریدون جیرانی» با بازی «الناز شاکردوست» و «نوید محمدزاده» به داوری ها در این جشنواره، نمونه ای از این حاشیه ها بود.
در حاشیه جشنواره سی و ششم نیز که به دبیری «ابراهیم داروغه زاده» برگزار شد، نقدهایی در خصوص داوری ها مطرح شد. «کامبوزیا پرتوی» که برای فیلمنامه «کامیون» در بخش بهترین فیلمنامه جایزه گرفت، در اعتراضی آشکار به هیات داوران، سیمرغ‌ خود را به «سعید آقاخانی» بازیگر فیلمش اهدا کرد و معتقد بود داوران بازی آقاخانی را ندیده‌ اند.
«هومن سیدی» کارگردان، که برای فیلم «مغزهای کوچک زنگ زده» جایزه بخش فیلمنامه را دریافت کرد نیز در اختتامیه این جشنواره به کنایه گفت: «کم کم داشتم فکر می کردم مراسم را اشتباه آمده ام و برنامه سالن دیگری است.»
در کنار این انتقادها، صفحات مجازی بازیگران و اهالی سینما نیز پر بود از انتقادها نسبت به نحوه داوری در سی و ششمین جشنواره فیلم فجر.
این اتفاق ها نشان می دهد، چالش داوری در جشنواره فیلم فجر، موضوعی نیست که با تغییر مدیریت ها پایان یابد و نیازمند بازبینی اساسی و منطقی در رویکردهای برگزارکنندگان این جشنواره است. اکنون و در آستانه سی و هفتمین جشنواره فیلم فجر نیز آنچه بیش از هر چیز مورد نقد قرار گرفته، چینش داوران این جشنواره است.
حضور چهره‌ های تکراری در لیست معرفی شده داوران بخش سودای سیمرغ در سی و هفتمین جشنواره فیلم فجر موضوعی است که مورد توجه منتقدان و اهالی رسانه قرار گرفته است.

** ثبات مدیریت؛ کمبودی که همیشه احساس می شود
نبود ثبات در مدیریت ها، چالشی است که به گفته منتقدان و اهالی سینما همواره گریبان جشنواره فیلم فجر را گرفته و مانع رشد و ترقی این جشنواره سینمایی شده است. با این حال، رویکردهای چندین ساله حاکم بر جشنواره فیلم فجر، همچنان بر تغییر مدیریت ها به عنوان راهکار حل مشکلات این رویداد سینمایی اصرار دارند.
تغییر مدیریت اگرچه کورسوی امیدی برای اهالی سینما به ویژه در چند دوره اخیر جشنواره فیلم فجر بوده و بر دلگرمی ها در خصوص بهبود برخی چالش های برگزاری این جشنواره افزوده است، اما همچنان نتوانسته تمامی کمبودها را که طی سالیان بر چهره این رویداد بزرگ سینمایی سایه افکنده برطرف سازد.
در همین ارتباط «نیما اقلیما» کارگردان، به تازگی در گفت وگویی، حضور مدیریت های مقطعی را یکی از دلایل فقدان استاندارد بودن جشنواره فیلم فجر دانسته و گفته است: ما نیاز داریم با تدبیر و درایت و همفکری میان اهالی سینما و سیستم مدیریتی این رویداد سینمایی را در سطح و تراز استاندارد برگزار کنیم.
کارگردان فیلم سینمایی «امیر» تاکید کرده است: این وظیفه وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی به عنوان متولی اصلی جریان هنری و فرهنگی کشور است که شرایطی را فراهم آورد تا آدم هایی که در حوزه سینما کار می کنند لنگ نزنند؛ مدیریت مقطعی باید از سینمای کشور حذف شود و ما باید بتوانیم به سمت داشتن یک مدیریت ثابت در سینما و در ذیل آن در جشنواره فیلم فجر برویم تا بر اساس یک بینش و تفکر ثابت بتوانیم ریل گذاری درستی برای آینده سینمای کشورمان داشته باشیم.
برخی سینماگران نیز در این زمینه معتقدند که اگر نتوان مدیریت ثابتی برای جشنواره فیلم فجر در نظر گرفت، دست کم باید انضباط و تداوم در قوانین و رویکردها به وجود آورد.
«ابوالفضل جلیلی» کارگردان، پارسال در حاشیه سی و ششمین جشنواره فیلم فجر به ایرنا گفت: مدون کردن قوانین ثابت که با تغییر مدیریت، اصول یک رویداد تغییر نکند از جمله مواردی است که ما نیز در برگزاری جشنواره های هنری خود باید لحاظ کنیم.
این کارگردان سینما افزود: جشنواره فیلم فجر به دلیل دولتی برگزار شدن به نوعی نمی تواند یک دبیر ثابت مانند برخی فستیوال های خارجی داشته باشد و با تغییر دولت ها به تبع آن دبیر جشنواره فجر نیز تغییر می‌کند بنابراین باید در بخش قوانین ثبات ایجاد کنیم.
همزمان «شهرام خرازی ‌ها» منتقد و نویسنده سینما، نیز در این باره در گفت وگو با ایرنا اظهار داشت: تغییرات مدام همواره اعتبار این جشنواره را کاسته و مانع از رشد و بلوغ جشنواره در یک دوره مثلا 10 ساله شده است. جشنواره های معتبر دنیا اساسنامه دارند و بر اساس قوانینی که از پیش و توسط یک عده اهل فن و متخصص وضع شده، هدایت و مدیریت می شوند.

** انتقاد سینماگران به غیرحرفه ای بودن مدیران جشنواره
غیر حرفه ای بودن مدیریت ها در جشنواره فیلم فجر یکی از موضوعاتی است که همواره از سوی منتقدان این جشنواره مطرح بوده است.
در همین ارتباط، در آستانه سی و هفتمین جشنواره فیلم فجر، تارنمای سینمایی «سینماپرس» به انتشار نقطه نظرات سینماگران درباره کاستی های برگزاری جشنواره فیلم فجر پرداخته است؛ نقطه نظراتی که بیشتر آنها بر غیر حرفه ای بودن انتخاب مسوولان و مدیران این جشنواره معطوف است.
«محسن فاضلی» منتقد سینما در گفت وگو با این سایت بیان داشت: بنده معتقدم تا زمانی که انتخاب مسوولان جشنواره بر اساس شایستگی، لیاقت، کارآیی و سواد سینمایی نباشد وضعیت به همین منوال خواهد بود و ما شاهد آشفتگی در جشنواره فیلم فجر خواهیم بود.
«عباس کریمی عباسی» منتقد سینما و کارشناس فرهنگی نیز به این تارنمای سینمایی گفته است: جشنواره فیلم فجر به واسطه سیاست های غلط برگزارکنندگانش کوچک، یخ زده و بی اهمیت شده است به نحوی که ما اگر فقط 10 سال پیش را با الان مقایسه کنیم متوجه می شویم از لحاظ ساختار فیلم ها، محتوا، ارزش های محتوایی متن و حتی مسائل اجرایی جشنواره به شدت دچار افول و نزول محسوسی شده ایم.
«محمد دیندار» منتقد و فیلمنامه نویس سینما نیز در گفت وگویی تاکید کرده است: مهمترین نکته در رابطه با جشنواره فیلم فجر این است که جشنواره فیلم فجر رویدادی «ملی» است و نباید سلایق «میلی» آن را تنزل دهد، ما چند سالی است که شاهد عملکرد سلیقه ای دست اندرکاران این رویداد سینمایی هستیم و این عملکردهای سلیقه ای «غیرکارشناسی» ضربات جبران ناپذیری را به این جشنواره وارد کرده و باعث افت و نزول آن شده است.
کوتاه سخن آنکه، جشنوار فیلم فجر که بهمن ماه هر سال همزمان با دهه فجر انقلاب اسلامی برگزار می شود، آوردگاه آثار یک ساله سینمای ایران و محلی برای گردهمایی اهالی سینما به شمار می رود؛ رویدادی فرهنگی که اگر درست و حرفه ای برگزار شود، می تواند موتور محرک سینماگران برای ساخت آثار هرچه بهتر و در نتیجه ترقی و شکوفایی سینمای کشور شود. از اینرو، نحوه مدیریت این رویداد و سازوکارهای داوری ها و انتخاب ها در این جشنواره موضوع مهمی است که باید همواره مورد ارزیابی و توجه مسوولان و متولیان فرهنگی قرار گیرد.