اما و اگر تداوم عرضه نفت در بورس

به گزارش ایران اکونومیست؛  اعمال تحریم‌های اقتصادی آمریکا علیه ایران بویژه نفت باعث شد تا دولتمردان به دنبال دور زدن تحریم‌ها و ارایه راهکارهای نوین اقتصادی باشند. یکی از این راهکارهای که البته از مدت‌ها پیش مطرح بود عرضه نفت در بورس انرژی و استفاده از پتانسیل بخش خصوصی بود.
از همین روی در ششم آبان سال جاری این موضوع عملیاتی شد و 280 هزار بشکه نفت در 8 محموله 35 هزار بشکه‌ای به قیمت 74.35 دلار  در هر بشکه بفروش رسید. در گام دوم عرضه و دو هفته پس از آن در 20 آبان 700 هزار بشکه نفت به قیمت 64.97 دلار برای هر بشکه در بورس انرژی فروخته شد که البته قیمت اولیه 71.59 دلار در هر بشکه بود.
در این معاملات فروش به صورت 20 درصد ریالی و 80 درصد ارزی است که تسویه بخش ریالی (بر اساس نرخ تسعیر سنا) بصورت نقدی قبل از تحویل محموله و تسویه بخش ارزی به صورت اعتباری، با ارائه ضمانت‌نامه بانکی تعهد پرداخت ریالی معتبر از بانک‌های مورد قبول شرکت ملی نفت ایران، پس از تحویل محموله صورت می‌گیرد. خریدار بایستی بخش ارزی را ظرف مدت زمان مشخص شده بعد از بارگیری، به ترتیب مورد تائید شرکت ملی نفت واریز و تسویه کند.
به نظر می‌رسید که این عرضه هر دو هفته یکبار انجام شود اما گویا هنوز در دومین گام متوقف شده است و نسبت به ادامه فعالیت آن تردید وجود دارد. هر چند بسیاری از کارشناسان این اقدام را مثبت اما نتیجه‌بخش بودن آن را در گرو تداوم و فراهم کردن بسترها و سازوکار مالی مناسب و جذاب کردن آن می‌دانند.
نجابت: مبادی غیردولتی فعال می‌شود/ نباید کار را رها کرد
حسین نجابت نماینده سابق مجلس در مورد اهداف عرضه نفت در بورس گفت: عرضه  نفت در بورس دو هدف مهم را دنبال می‌کند؛ اولا شفاف سازی ایجاد می‌کند و ثانیا مبادی غیردولتی را برای فروش و صادرات نفت فعال می‌کند. باید توجه داشت که ما با تحریم های آمریکا برای فروش نفت روبه‌رو هستیم و باید راه‌های متعددی را برای دور زدن آن پیدا کنیم تا بتوانیم نفت و فرآورده‌های آن را صادر کنیم.
وی افزود: اینکه صادرات و فروش نفت تنها در اختیار دولت باشد دست کشور را می‌بندد، بنابراین باید از توان بخش خصوصی استفاده کرد، البته در کنار آن باید نظارت را بیشتر کرد تا افراد حاضر در آن باهم بر سر قیمت تبانی نکنند. البته تنها راه‌اندازی آن مهم نیست باید آن را ادامه داد، اگر رها شود نه تنها مشکلی را حل نمی‌کند بلکه خود نیز به مشکل تبدیل می‌شود.
خدارحمی:  آینده عرضه نفت در بورس مبهم است
بهروز خدارحمی با اشاره به رسالت بورس انرژی و عرضه نفت در آن گفت: یکی از رسالت‌های  بورس کالا و انرژی توسعه و تسری فعالیت‌های این دو بورس به حوزه‌های کالا و انرژی است. در بورس کالا به دنبال آن هستیم که در حوزه‌هایی که فعالیت آنها زیاد است کشف قیمت صورت بگیرد بنابراین اولین گام در این امر ستودنی است.
وی ادامه داد: اما در بورس انرژی و عرضه نفت آن با تحریم‌ها و محدودیت‌های خارجی ظالمانه رو‌به‌رو هستیم که شفافیت خریداران نفت ما می‌تواند آسیب زننده باشد، بنابراین شاید نتایج بهتری برای ما نداشته باشد اما نفس کار ارزشمند است.
خدارحمی یادآور شد: رسالت اصلی بورس انرژی حرکت به سمت توسعه انرژی کشور و حتی منطقه است، بنابراین شاید عرضه نفت در بورس در گام اول مثبت باشد اما در مورد آینده آن ابهام وجود دارد.
رحمتی: سرنوشت محموله‌های پیشین مشخص نیست/ بخش خصوصی آمادگی مشارکت را ندارد
عبدالصمد رحمتی، کارشناس اقتصاد نفت و انرژی با بیان اینکه پیش از شروع دور دوم تحریم‌های اعمالی آمریکا علیه ایران زمزمه‌های عرضه نفت در بازار بورس انرژی توسط وزارت نفت به راه افتاد، گفت: تا امروز طی دو مرحله یک میلیون و هفتصد هزار بشکه به بخش خصوصی عرضه گردید که در مرحله اول 280 هزار بشکه و مرحله دوم 700 هزار بشکه فروخته شده است.
وی افزود: می‌توان گفت در حال حاضر مهم‌ترین موضوعی که در خصوص فروش این دو مرحله مطرح است این است که سرنوشت این محموله‌ها چه شد؟ چرا که ظاهرا مقاصد فروش نفت از سوی بخش خصوصی آزاد گذاشته شده است و آنها می‌توانند نفت خام را به هر مقصدی صادر کنند و سوال اینجاست اگر بنا بر فروش به پالایشگاه‌های داخلی است پس لزوم عرضه نفت در بورس چه بوده است؟
رحمتی تصریح کرد: موضوعی که در حال حاضر مشخص است این است که فقط 8 کشور طی زمان مشخص مجوز خرید نفت کشور را دارند و سوال دیگر این است که چنانچه خریداران نفت در بورس اشخاص حقوقی باشند آیا به ابزارهایی که اتحادیه صادرکنندگان نفت، گاز و پتروشیمی در اختیار دارند دسترسی دارند تا بتوانند نفت را صادر نمایند؟
این کارشناس انرژی با بیان اینکه طرح عرضه نفت در بورس روند کندی داشته است، گفت: البته در بخش خصوصی نیز بطور کامل آمادگی مشارکت در این طرح بوجود نیامده است. از دیگر مشکلات می‌توان به مکانیزم قیمت‌گذاری و پرداخت اشاره نمود چرا که دارای جذابیت نبوده و کار را برای خریداران مشکل می‌کند. موضوع استفاده از سایر ارزها نیز در این سازوکار دیده نشده است در حالی‌که ورود ارز به داخل کشور کاری مشکل است.
 وی خاطرنشان کرد: موضوع اصلی و قابل توجه این است که در این برهه شرکت ملی نفت ایران و بخش دولتی بیش از هر زمان دیگر به روابط فعالان بخش خصوصی نیازمند می‌باشد. این روش فروش نفت می‌تواند فرصت‌های جدیدی را برای بخش خصوصی ایران در کنار بالا بردن صادرات نفت فراهم کند. کشور می‌بایست به سوی استاندارها و بورس‌های جهانی همچون نیویورک، دبی، سنگاپور و لندن حرکت نماید تا معایب آن به مرور حل گردد.
پاشاپور: ابزارهای متنوع بر روی نفت طراحی شود/ ورود شرکت‌های چندملیتی به نفع بورس است
یوسف پاشاپور مدیرعامل کارگزار رضوی که در گام اول عرضه نفت به عنوان کارگزار خریدار در بورس انرژی حضور داشت با تاکید بر جذاب کردن این عرضه گفت: نباید فراموش کرد که ما در ابتدای راه هستیم و باید برای جذب خریدار از روش‌های متنوع‌تر در شرایط تحویل و نحوه‌ی تسویه استفاده و نیز ابزارهای متنوع بر روی نفت طراحی شود.
مدیر عامل کارگزار رضوی تصریح کرد: در دوره قبل پیش‌پرداخت خرید نفت براساس ارز سنا بود و امیدواریم این شکاف بین ارز سنا و نیما برطرف شود که با کاهش نرخ سنا در روزهای اخیر شاهد آن هستیم و یا حداقل براساس ارز نیما عرضه شود. باید توجه داشت که شرکت‌های خریدار باید نفعی از این خرید داشته باشند و باید سوبسیدی به عنوان هزینه تحریمی در نظر گرفته شود.
وی در مورد ورود شرکت‌های چندملیتی گفت: ورود این شرکت‌ها به نفع بورس و دولت است و ما باید روند ورود آنها را تسهیل کنیم و اگر به جدیت دنبال شود می‌تواند در شرایط تحریمی به نفع اقتصاد باشد. این شرکت‌ها که احتمالا از تحریم‌های آمریکا معاف شده‌اند می‌توانند در زمینه ارزآوری به نفع اقتصاد باشند.