به گزارش ایران اکونومیست؛ شامگاه 21 آبان 96، ایران به عزا نشست. به عزای بیش از 600 کشته و 70هزار بی خانمان در زلزله سرپل ذهاب. در طول این یک سال بارها در رسانه های مختلف به این مسئله پرداخته شد که چه کسانی کمک مالی کردند، یا چه کسانی با همت عالی به ساخت و ساز روستاهای بحران زده اقدام کردند. تعداد زیادی عکس و گزارش از زوایای مختلف تهیه شد. اما مسئله ای که در این میان کمتر مورد توجه قرار گرفت، نقش فناوری اطلاعات و ارتباطات و پایداری زیرساخت هایی بود که امکان تمام این حمایت ها را ایجاد کرد.
رییس کارگروه تخصصی ارتباطات و فناوری اطلاعات سازمان مدیریت بحران کشور روز چهارشنبه در خصوص جایگاه فناوری در آن وضعیت بحرانی گفت: به دلیل پیش بینی ها و پیشگیری هایی که در طی سالیان اخیر در حوزه پایداری شبکه های ارتباطی صورت گرفته بود، در واقعه سر پل ذهاب زیرساخت های مخابراتی در مناطق زلزله زده دچار کمترین آسیب ممکن شد. عمده اختلالات شبکه در آن زمان به دلیل قطع برق سراسری بود که با اقداماتی که بلافاصله پس از وقوع بحران آغاز شد، به سرعت رفع شدند. اقداماتی مانند انتقال سایت های سیار و دیزل ژنراتور.
دکتر صادق بیک پور در گفتگو با خبرنگار علمی ایرنا افزود: این کار باعث شد تقریبا 9 ساعت پس از قطع شبکه سراسری در کلیه شهرها شبکه های مخابراتی برقرار شود. اکثر مناطق روستایی و جاده ها نیز در کمتر از 15 ساعت و در نهایت مناطق دور افتاده و دور از دسترس نزدیک به 24 ساعت پس از وقوع زلزله از شبکه ارتباطی برخوردار شدند.
دی ماه 1382 نیز اتفاق غم انگیز مشابهی در بم کرمان رخ داد. زلزله بزرگی که خسارات زیادی وارد کرد، اما در آن زمان، تکنولوژی پیشرفت چندانی نداشت و این دو واقعه از این جهت قابل قیاس نیستند، بیک پور توضیح داد: «پایه های اساسی و ستون فقرات مدیریت بحران، ارتباطات است. مولفه های اقتصاد، فرهنگ، نظام و سیاست همگی با مولفه فناوری معنا پیدا می کنند. فناوری مانند یک نخ تسبیح تمام این دانه ها را به یکدیگر متصل می کند. بدون فناوری هیچ کدام از این مولفه ها نمی توانند به شکل مستقل و قدرتمند عمل کنند. مدیریت بحران هم درست به همین صورت است. »
«فناوری از حیث ارتباط عمومی، تسهیل بحران، آگاهی رسانی، امداد و نجات و خیلی مسائل دیگر نقش اساسی را در بلایای طبیعی، اتفاقات و بحران ها ایفا می کند. زمانی که زلزله بم رخ داد، شبکه های اجتماعی وجود نداشتند، اینترنت و استفاده از تلفن های هوشمند بسیار اندک بود و مردم فقط از طریق صدا و سیما و چند روزنامه می توانستند اخبار را دنبال کنند.»
در ادامه، بیک پور به اتفاقاتی که در زلزله سرپل ذهاب رخ داد، اشاره می کند: «در این زلزله به واسطه اینترنت و شبکه های اجتماعی، پویش های قدرتمند اجتماعی شکل گرفت که باعث همراهی مردم و کمک آن ها به زلزله زده ها شد. این فناوری بود که توانست در آن بحران ناراحت کننده جنبشی را در آن سطح کلان ایجاد کند. در زلزله بم نمی دانستیم در یک روستای دورافتاده چند نفر فوت کرده اند، اما در حال حاضر با استفاده از تکنولوژی می توانیم آمار مورد نیاز را در ساعات اولیه جمع آوری کنیم و بر اساس آن داده قدم برداریم.»
مشاور وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات در خصوص طرح های در دست اقدام حوزه فناوری اطلاعات مدیریت بحران گفت: در حال حاضر اغلب افراد در روستاهای دور افتاده گوشی های هوشمند دارند و به اینترنت متصل هستند. اگر در بحران ها از مردم بخواهیم اطلاعات شان را در خصوص میزان خسارات وارده به روستا و شهر محل زندگی شان و نیازهایی که در آن لحظه دارند، به یک سامانه جامع ارسال کنند، می توان تا حد زیادی به امداد رسانی سرعت بخشید. مردم ما ظرفیت بسیار عظیمی در خصوص این کار دارند و امیدوارم بتوانیم در آینده نزدیک این کار را انجام بدهیم.
بیک پور در خصوص نقش فناوری در تسهیل امدادرسانی ادامه داد: به طور مثال فکر کنید در جایی حادثه ای رخ داده است. می توانیم با توجه به اطلاعات خانه های سلامت از این که در آن محل چند زن باردار و چند پزشک زنان وجود دارد، اطلاعات کسب کنیم.
در کنار این اطلاعات می توانیم با استفاده از بانک جامع اطلاعاتی شبکه موبایل، شماره تلفن این افراد را پیدا کنیم و با ارسال پیامک از پزشکان بخواهیم برای ویزیت آن زنان باردار به آدرس ارسال بروند.
وی افزود: حوادث اجتناب ناپذیر هستند، امید است با قدرتمند کردن زیرساخت ها اگر در آینده حادثه ای رخ داد، بتوانیم بهترین خدمات را در سطح ایران ارائه بدهیم.
