به نقل از بلومبرگ، دور نخست تحریم های آمریکا علیه ایران پس از خروج این کشور از برجام در حالی به اجرا گذاشته شده که ظاهرا طرفین تمایل چندانی به عقب نشینی از مواضع خود ندارند. تحریم ها علیه صنعت نفت ایران نیز از اوایل ماه نوامبر به اجرا گذاشته خواهد شد و به نظر می رسد که تاثیر این تحریم ها بزرگتر و گسترده تر از دور قبلی تحریم ها خواهد بود.
تردیدی نیست که دونالد ترامپ، در مورد ایران بیش از باراک اوباما سختگیری به خرج خواهد داد و هیچ خبری از افزایش مرحله به مرحله فشارها نخواهد بود. انتظار می رود وارد کنندگان نفت ایران تا 5 نوامبر یعنی زمان اجرای تحریم های نفتی خرید نفت از این کشور را کاهش دهند.
اهمیتی ندارد که دولت های اروپایی مخالف خروج آمریکا از برجام هستند. سیاستمداران ممکن است برای تداوم صادرات نفت و گاز ایران تلاش کنند، اما این شرکت ها هستند که از ایران نفت می خرند، نه دولت ها. تهدید به محروم شدن از بازار و سیستم بانکی آمریکا کافی است که شرکت ها را مجاب به توقف خرید نفت از ایران کند و شرکت های کشتیرانی و بیمه ای را از همکاری با صادرات نفت ایران باز دارد.
در ماه جولای، صادرات نفت خام و میعانات ایران 430 هزار بشکه در روز، یعنی 15 درصد نسبت به ماه آوریل کاهش یافت و این در حالی است که تحریم های نفتی هنوز اجرایی نشده است.
شرکت های رویال داچ شل و توتال خرید نفت از ایران را متوقف کرده اند. سایر پالایشگاه های اروپایی هم مطمئنا همین روند را در پیش خواهند گرفت. تا ماه جولای خرید نفت اروپا از ایران حدود 220 هزار بشکه یعنی 41 درصد کاهش یافت. بنابراین به صفر رسیدن خرید نفت اروپا از ایران تا ماه نوامبر چندان دور از ذهن نیست.
در ترکیه نیز مشابه همین اختلاف نظر میان سیاستمداران و شرکت ها وجود دارد. در حالی که وزیر اقتصاد ترکیه گفته، تحریم های آمریکا لازم الاجرا نیست، اما خرید نفت شرکت توپراس از ایران نسبت به ماه آوریل 45 درصد کاهش یافته است.
در آسیا، که بزرگترین بازار نفت ایران به شمار می رود، کره جنوبی از اواخر ماه جولای خرید نفت خام و میعانات ایران را متوقف کرده است.
ظاهرا فروش میعانات ایران به امارات هم متوقف شده است. 2 محموله آخری ایران همچنان منتظر تخلیه شدن هستند و شرکت ملی نفت امارات در حال پیدا کردن جایگزین هایی برای نفت ایران از الجزایر، گینه استوایی، آمریکا و روسیه است.
ژاپن هم مقاومتی در برابر تحریم های آمریکا نخواهد کرد. هرچند مقامات ژاپنی همچنان در حال مذاکره با همتایان آمریکایی خود هستند، اما شرکت ها انتظار ندارند بتوانند از تحریم های ایران معاف شوند.
اما دو مشتری بزرگ نفت ایران یعنی هند و چین هنوز خرید نفت از ایران را کاهش نداده اند. هند حتی خرید نفت از ایران را افزایش داده است. مقامات هندی هنوز امیدوارند که از تحریم ها معاف شوند و می گویند به صفر رساندن خریدشان از ایران امکان پذیر نیست. احتمالا هند برای گرفتن معافیت خرید نفت خود از ایران را به نصف خواهد رساند. چین هم گفته خرید نفت از ایران را کاهش نخواهد داد و در عین حال واردات نفت از این کشور را افزایش نیز نمی دهد. اما با توجه به حذف نفت از فهرست کالاهای وارداتی از آمریکا که مشمول تعرفه تلافی جویانه می شوند، ممکن است شرکت های چینی کاهش هایی را در خرید خود از ایران صورت دهند.
آنچه از تمام اینها می توان نتیجه گرفت این است که در صورت توقف خرید نفت اروپا، امارات، ژاپن و کره جنوبی و نصف شدن خرید نفت هند ممکن است صادرات نفت ایران در طی 6 ماه آینده تقریبا 1.5 میلیون بشکه در روز کاهش یابد.