درباره معاملات «آتی سکه» چه می‌دانید؟

به گزارش ایران اکونومیست، این روزها بازار سکه و طلا به حدی "سکه" شده است که برخی از مردم وسوسه می شوند حتی ماشین و منزل مسکونی خود را بفروشند و به این بازار وارد شوند، تا این رهگذر سود و منفعی را کسب کنند.
 
غافل این که بازار نقدی، ریسک‌های خود را دارد و علاوه بر این، نگهداری سکه‌های طلا در خانه نیز که این روزها با ارزش‌تر هم شده‌اند خود تهدیدی جدی برای سلامت جسمی و مالی این دسته از افراد است.
 
 بر این اساس باید گفت همتراز بازار نقدی سکه، چند سالی است که ابزارهای مختلف از جمله بازار آتی سکه در بورس کالای ایران طراحی و اجرایی شده است و سرمایه‌گذاران مختلف با هر میزان از دارایی و نقدینگی و البته بدون ریسک‌هایی که در بازار نقدی وجود دارد، می‌توانند در این بازارها حضور یابند و کسب منفعت و سود کنند؛ که در ادامه به ارائه توضیحاتی در این خصوص می‌پردازیم:
 
قرارداد آتی قراردادی است که فروشنده براساس آن متعهد می‌شود در سررسید معین، مقدار معینی از کالای مشخص(سکه طلا) را به قیمتی که الان تعیین می‌کنند بفروشد و در مقابل طرف دیگر قرارداد متعهد می شود آن کالا را با آن مشخصات خریداری کند.
 
به عبارت دیگر در بازار آتی، خرید و فروش دارایی پایه قرارداد(سکه طلا) بر اساس توافق‌نامه‌ای که به قرارداد استاندارد تبدیل شده است، صورت می‌گیرد که در آن به دارایی با مشخصات خاصی اشاره می‌شود.
 
تاریخچه قرارداد آتی سکه در ایران
 
اولین معاملات قرارداد آتی سکه تمام بهار آزادی (طرح امام) در شرکت بورس کالای ایران در ساعت 10 صبح سه شنبه 5 آذر 1387 با انجام 2 قرارداد آغاز شد.
 
ارزش قرارداد در هر روز
 
در معاملات آتی برای هر روز قیمت پایه تعیین می‌شود که قیمت تسویه روز قبل است. ولی در اولین روز راه‌اندازی این معاملات استثنائا قیمت پایه توسط کمیته اجرایی قراردادهای آتی و با توجه به قیمت نقدی و زمان تحویل تعیین شده است.
 
وجه تضمین اولیه
 
وجه تضمین اولیه در هر قرارداد 10 درصد قیمت 10 عدد سکه است که در هنگام خرید از خریدار دریافت می‌‌شود. برای اولین قرارداد این مبلغ 200 هزار تومان محاسبه شده بود که این مبلغ با توجه به افزایش قیمت سکه افزایش یافته و امروز به 2 میلیون و 400 هزار تومان رسیده است.
 
سقف مجاز موقعیت‌های معاملاتی باز
 
منظور از موقعیت معاملاتی باز هر مشتری، قراردادهای خریداری شده توسط وی می‌باشد که هنوز به‌فروش نرفته‌اند. جمع این قراردادها برای مشتریان حقیقی 100 قرارداد می‌باشد؛ یعنی می‌تواند 1000 سکه خریداری کند.
 
مشتریان حقوقی نیز می‌توانند تا اندازه‌ای خریداری کنند که مجموع وجوه تضمین اولیه پرداخت شده حداکثر به میزان 10 درصد سرمایه ثبت شده آنها باشد.
 
فرآیند افتتاح حساب مشتری در معاملات قراردادهای آتی
 
1- دریافت کد معاملاتی از طریق کارگزاری
 
2- معرفی مشتری به بانک توسط کارگزار جهت افتتاح حساب عملیاتی پس از اخذ کد معاملاتی مشتری
 
3- اعلام شماره حساب عملیاتی مشتری توسط بانک سامان به کارگزار
 
4- اعلام شماره حساب شخصی توسط مشتری به کارگزار در فرم‌های مربوطه
قرارداد آتی چگونه معامله می‌شود و به سکه می‌رسد؟
 
مشتری با خرید قرارداد معاملات آتی سکه را به قیمت روز قرارداد و با پرداخت 10 درصد کل ارزش خریداری می‌کند و می‌تواند در تاریخ تعیین شده با مراجعه به صرافی‌های اعلام شده آنها را دریافت کند.
 
تاثیر نوسانات بازار آزاد بر آتی سکه چطور اعمال می‌شود؟
 
مسلماً ارزش قراردادها برحسب زمان تحویل سکه‌ها متفاوت خواهد بود. چنانچه در طول دوره معاملاتی، قیمت سکه افزایش پیدا کرد آن شخص می‌تواند قرارداد خود را در بازار بفروشد و مابه التفاوت قیمت سکه را (نسبت به زمانی که خودش قرارداد را خریده بود و برحسب مقدار پولی که تا آن زمان پرداخت کرده است) از خریدار بعدی دریافت کند و اگر قیمت سکه پایین آمد زیان کرده و این ریسک بازار است. اگر هم فکر می‌کند قیمت باز هم پایین‌تر می‌‌آید می‌تواند برای جلوگیری از ضرر بیشتر نیز قرارداد خود را بفروشد.
 
تفاوت آتی و بازار آزاد
 
در بازارهای آتی الزامی نیست که کالا یا دارایی به طور فیزیکی رد و بدل شود و برخلاف بازارهای نقدی، انتقال مالکیت فوری دارایی مطرح نمی‌شود. بنابراین در این بازارها بدون در نظر گرفتن این که فرد مالک دارایی باشد یا نباشد، قراردادها قابل خرید و فروش هستند. همچنین برخلاف بازارهای نقد که پشتوانه آن تحویل دارایی است، بازارهای معاملات آتی مبتنی بر تسویه نقدی است و یکی از اهداف آن، خرید و فروش دارایی در آینده است. ضمن این که ریسک‌های موجود در بازرا نقدی در بازار آتی دیگر مطرح نیستند.
 
مزایای قرارداد آتی سکه طلا
 
یکی از بزرگترین مزایای قرارداد آتی سکه طلا این است که سرمایه‌گذاران با استفاده از معاملات قراردادآتی از قرار گرفتن دارایی‌هایشان در معرض نوسانات قیمت بازار جلوگیری می‌نمایند.
 
امکان فروش استقراضی دارایی
 
علاوه بر این در قراردادهای آتی برای اینکه سرمایه‌گذار قادر به فروش قرارداد آتی باشد نیاز به مالک بودن آن کالا یا دارایی معین ندارد، بلکه با عمل پیش فروش می‌تواند یک قرارداد آتی را در بازار بفروشد و در صورت نیاز به تحویل، آن را از بازار فیزیکی تهیه نماید.
 
بازار جبرانی
 
این بازار پس از پایان جلسه معاملات همان روز گشایش می‌یابد و شامل 6دوره 10دقیقه‌ای حراج پیوسته است. دامنه نوسان در این بازار از 6درصد در 10دقیقه اول شروع شده و در هر دوره بر میزان دامنه نوسان افزوده می‌شود و در نهایت به دوره ششم با دامنه نوسان 30درصد ختم می‌شود.
 
تسویه نهایی
 
سرمایه‌گذار باید سه روز قبل از آخرین روز معاملاتی، آمادگی خود را جهت تسویه نهایی به کارگزار اعلام نماید و بدین ترتیب وارد دوره سه روزه می‌شود که می‌تواند موقعیت‌های خود را ببندد و یا جهت تسویه نهایی اقدام کند. در تسویه نهایی فروشنده سکه‌ها باید اقدام به تحویل آنها و خریدار باید اقدام به واریز وجه سکه‌ها براساس شرایط قراردادهای در اختیار خود کنند. در صورتی که در پایان آخرین روز معاملاتی سرمایه‌گذار دارای موقعیت باز باشد و از انجام تسویه نهایی خودداری نماید می‌بایست جریمه‌ای معادل یک درصد ارزش روز سکه را پرداخت نماید.
 
نقش اتاق پایاپای در معاملات قرارداد آتی
 
تسویه معاملات در اتاق پایاپای انجام و تضمین می‌شود. اتاق پایاپای خود را در برابر طرفین معامله مسئول می‌داند و در برابر خریدار نقش فروشنده و بالعکس در مقابل فروشنده به عنوان خریدار عمل می نماید و بدین معنی است که مسئولیت ریسک طرف مقابل معاملات به اتاق پایاپای برمی‌گردد.