سریال دنباله دار کمبود آب کشاورزی در مازندران

 به گزارش ایران اکونومیست؛ در حالی که شالیکاران مازندران این روزها شبانه روزی در حال شخم و شیار زمین ها و خزانه گیری و نشای برنج در مناطق مختلف هستند ، مسئولان شهرستان جویبار در مرکز استان به مالکان 2 هزار و 400 هکتار شالیزاری هشدار داده اند که به فکر کشت جایگزین باشند.

مدیر آب منطقه ای جویبار روز پنجشنبه در جلسه شورای اداری که در مسجد بالا محله این شهرستان برگزار شد ، با اعلام این که امسال آب سد شهید رجائی به شالیزارهای منطقه نمی رسد ، به مالکان زمین هائی که از آب این سد استفاده می کردند هشدار داد که با کشت برنج در این زمین ها به استقبال خطر نروند .

بر اساس گزارش های رسمی ، 25 میلیون متر مکعب از آب کشاورزی شهرستان جویبار در سال های گذشته از سد شهید رجائی تامین می شد .

هادی نیک اختر افزود : امسال سد شهید رجائی 60 درصد کمتر از فروردین ماه سال گذشته آب دارد و بر این اساس 2 هزار و 400 هکتار از اراضی شالیزاری جویبار که از نعمت آب سد شهید رجائی استفاده می کردند ، امسال از این نعمت محروم شدند .
سد شهید رجائی به عنوان یکی از دو سد بزرگ مازندران در 45 کیلومتری جنوب غربی ساری بر روی رودخانه ' تجن ' قرار دارد.
این سد که 162 میلیون متر مکعب ظرفیت ذخیره سازی دارد ، هم اکنون تنها حدود 55 میلیون متر مکعب آن آبگیری شده که به گفته کارشناسان شرکت آب منطقه ای مازندران از این میزان تنها 33 میلیون مترمکعب قابل برداشت است و بقیه برای پایداری سد قابل برداشت نیست.
اوایل فروردین ماه جاری هم رئیس سازمان جهاد کشاورزی مازندران به مالکان سه هزار هکتار از زمین های شالیزاری حوزه شهرستان میاندرود در بخش انتهایی شبکه آبیاری سد شهید رجائی هشدار داده بود که زمین هایشان را زیر کشت برنج نبرند.
** کمبود 50 درصدی آب کشاورزی
مدیر اداره آب منطقه ای جویبار آب مورد نیاز حدود 10 هزار هکتار اراضی شالیزاری و چهار هزار و 200 هکتار باغ های این شهرستان را حدود 120 میلیون متر مکعب اعلام کرد و گفت که کشاورزان و باغداران جویباری امسال با 60 میلیون متر مکعب کمبود آب مواجه هستند.
نیک اختر توضیح داد : از مجموع آب مورد نیاز برای کشاورزی و باغداری در شهرستان جویبار ، حدود 60 میلیون متر مکعب از طریق آببندان ها و 10 میلیون متر مکعب هم از چاهها تامین می شود و باید برای تامین بقیه آب مورد نیاز چاره اندیشی شود .
وی افزود : باید برنامه ریزی کنیم تا بخشی از کمبود آب را از طریق میان حوزه ای سد شهید البرز و بخش دیگر را هم با ایجاد توازن در شبکه توزیع تامین کنیم و بیش از همه در این زمینه نیازمند مدیریت مصرف هستیم .
این مسئول نسبت به برداشت بی رویه و بیش از حد از منابع زیرزمینی هم به کشاورزان هشدار داد و گفت : اگر مصرف آب مدیریت نشود باعث می شود آب چاهها به سمت لب شوری کشانده شود که منجر به زیان دهی بیشتر خواهد شد.
وی کشت جایگزین را هم برای کاهش خطر کمبود آب به کشاورزان توصیه و تاکید کرد : باید با بهره گیری از تمامی راه حل های ممکن جلوی خسارت زائی کمبود آب کشاورزی را بگیریم .
فرماندار جویبار هم در این جلسه گفت : شرکت آب منطقه ای مازندران بر قطع شدن آب سد شهید رجائی برای آبیاری شالیزارهای شهرستان جویبار تاکید کرده و قرار است بخشی از کمبود آب از طریق سد البرز تامین شود.
رجبعلی وهابی افزود : مسئولان شرکت آب وعده داده اند طی دو هفته آینده آب سد البرز را از طریق پمپاژ در روستای آهنگرکلا و بهره گیری از آب رودخانه سیاهرود به زمین های جویبار برسانند .
بخشدار بخش مرکزی جویبار هم به کمبود آب کشاورزی در سال زراعی جاری با توجه به خشکسالی اشاره کرد و گفت که با کمک شورا و دهیاری ها بناست لایروبی و مرمت آببندان ها به صورت جدی انجام شود .
محمد مدانلو افزود : امسال بنا داریم تا هفت قطعه آببندان در حوزه بخش مرکزی را لایروبی کنیم تا به تامین آب کشاورزان کمک شود.
** زنگ خطری که شنیده نشد
زنگ خطر کمبود آب کشاورزی در شهرستان جویبار از2 سال پیش با کاهش دبی آب رودخانه های سیاهرود و تلار به صورت جدی به صدا در آمد ، ولی از آن زمان تاکنون نه راههای جایگزین به صورت جدی مد نظر قرار گرفت و نه مدیریت مصرف آب اجرائی شد .
کارشناسان مهم ترین راهکارها برای جلوگیری از بحران کم آبی را مدیریت منابع آبی ، تغییر الگوی کشت بهینه برای هر منطقه ، استفاده از آبیاری قطره ای ، یکپارچه سازی اراضی ، مدیریت بر آبهای مجازی ، لایروبی آببندان ها و فرهنگ سازی مصرف صحیح آب می دانند ، راهکارهائی که اگر در چند سال گذشته به صورت جدی مورد توجه قرار می گرفت ، امسال مازندرانی ها با ریزش سریع مهره های دومینوی کم آبی مواجه نمی شدند .
کشاورزان جویبار امسال در حالی در نخستین روزهای بهار با کمبود آب کشاورزی مواجه شدند که بدون توجه به هشدارهای کارشناسان ، سال گذشته بیش از سه هزار هکتار از شالیزارهای شهرستان را زیر کشت دوم برنج بردند ، کشتی که آب مورد نیاز آن عمدتا از منابع زیر زمینی تامین می شود .
روی آوردن به مصرف بی رویه آب های زیرزمینی سبب شد تا به استناد گزارش های رسمی علاوه بر وجود 6 هزار و 344 حلقه چاه مجاز ، صدها حلقه چاه غیرمجاز نیز در شهرستان جویبار خالی کردن سفره های زیرزمینی را تسریع کند.
این در حالی است که در این شهرستان دستکم 60 قطعه آببندان به مساحت 2 هزار و 200 هکتار با حجم آبگیری 6.2 میلیون متر مکعب وجود دارد که بعضی از آنها سالهاست که لایروبی و ترمیم نشده است .
آببندان ها در سال هائی نه چندان دور مهم ترین منبع تامین آب کشاورزی بویژه اراضی شالیزاری در مازندران بودند . آبگیری این ذخیرگاههای آبی در فصل پائیز انجام می شود ولی در بیشتر از یک دهه گذشته بسیاری از آببندان ها به خاطر همراهی نکردن کشاورزان در پرداخت عوارض و حق آبه رو به خشکیدن رفتند .
گزارش آب منطقه ای جویبار نشان می دهد آببندان های روستاهایی همچون میستان ، انارمرز ، روشندان ، شهنه کلا ، میان ده ، اسماعیل کلا و سید محله در سال های اخیر به دلیل پرداخت نکردن حق آبه و عدم لایروبی و ترمیم ، آبگیری نشده و خشک شده است.

بخشدار مرکزی جویبار پائیز پارسال به خبرنگار ایرنا گفته بود که بخشی از کشاورزان منطقه از سال 84 به بعد نسبت به پرداخت عوارض و حق آبه خود اقدام نکردند و به همین دلیل نیز شرکت آب به آنها اجازه آبگیری آببندان ها را نداد .

بر اساس مصوبه شرکت آب منطقه ای ، کشاورزان باید برای هر هکتار زمین شالیزاری که از ذخیره آببندان ها آبیاری می شود ، مبلغ 157 هزار تومان پرداخت کنند که انباشت این مبلغ برای بیش از 12 سال برای بسیاری از آنان سنگین شد .

کارشناسان کشاورزی و آب منطقه ای هشدار داده اند که سریال کمبود آب کشاورزی در مازندران دنباله دار است و چنان چه کشاورزان به کشت جایگزین روی نیاورند و بر کشت دوم برنج اصرار بورزند ، فصل های جدید این سریال با بازیگران بیشتری از مناطق مختلف استان رونمائی خواهد شد.

این هشدار کارشناسان را داده های هواشناسی و وزارت نیرو نیز تائید می کند ؛ چنان که در تازه ترین گزارش هواشناسی مازندران مشخص شده است که میزان بارندگی در نیم فصل اول سال زراعی جاری ( مهر تا اسفند 96 )نسبت به مدت مشابه سال زراعی گذشته 14 درصد و نسبت به دوره بلند مدت 30 ساله 17 درصد کاهش یافته است .