به گزارش ایران اکونومیست ؛دون تردید با وضع و به اجرا درآمدن قوانین و مقررات در هر جامعه یک سری الزامات و تکالیف برای شهروندان آن ایجاد می گردد به گونه ای که کلیه آحاد جامعه مکلف به رعایت اجرای قوانین وضع شده می باشند.
اما در مقابل شهروندان نیز با ارج نهادن به روح قانون و اجرای صحیح آن از مزایا و حقوق خاصی برخوردار می گردند در این میان قانون مالیاتها نیز از این قاعده مستثنی نبوده و مودیان مالیاتی می توانند با انجام صحیح تکالیف خود از یک سری حقوق و امتیازات بهره مند گردند.
با عنایت به اینکه مودیان مالیاتی به عنوان ذینفعان اصلی و از سرمایه های ارزشمند سازمان امور مالیاتی کشور محسوب گردیده و تمکین داوطلبانه آنان از تکالیف قانونی خود، موجب کارایی نظام مالیاتی و نیز ارتقاء جایگاه اجتماعی سازمان امور مالیاتی کشور می گردد.
از اینرو تحقق این امر در گرو آشنا سازی مودیان با حقوق قانونی خویش و جلب اعتماد آنان نسبت به پایبندی تمامی ارکان نظام مالیاتی به رعایت این حقوق می باشد.
بر همین اساس و در این بررسی تلاش می شود با مطالعه اصول برگرفته از قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران، قانون مالیاتهای مستقیم، مالیات بر ارزش افزوده، و قانون تجارت به مهمترین و برجسته ترین حقوقی که برای مودیان مالیاتی در نظر گرفته شده است، اشاره گردد.
در سالهای اخیر بررسی ها و مطالعات گسترده ای پیرامون حقوق مودیان در بخشهای مختلف توسط صاحبنظران و کارشناسان بعمل آمده است که اصول مطروحه در ذیل بخشی از تلاشهای آنان می باشد.
اصل (1) حق برخورداری از رفتار مناسب، عادلانه و قانون مند
خط مشی سازمان امور مالیاتی از بدو فعالیت بر پایه طرح تکریم مودیان و رعایت حقوق اخلاقی و اجتماعی آنان بنا شده است. بنابراین حسن سلوک کارگزاران مالیاتی و رعایت جانب عدالت و انصاف در چارچوب قوانین و مقررات از جمله مواردی است که سازمان تاکید فراوانی بر آن داشته و کلیه ماموران مالیاتی موظفند در برخورد با مودیان این اصل را رعایت نمایند.
اصل (2) حق کسب اطلاع و راهنمایی
با مطالعه و بررسی قانون مالیاتها مشاهده می شود که فصل هشتم از باب چهارم به این حق از حقوق مودیان اختصاص داده شده است. بدین ترتیب که مودیان طبق ماده 203 قانون مالیاتها می توانند اوراق مالیاتی خویش را یا از طریق ماموران و کارکنان سازمان امور مالیاتی دریافت نموده یا آنکه اوراق مذکور می تواند از طریق پست به آنان ارایه گردد. البته در پاره ای از موارد اطلاع رسانی به مودیان از طریق روزنامه های کثیرالانتشار نیز صورت می پذیرد.
اصل (3) برخورداری از خدمات مالیاتی مطلوب
سازمان امور مالیاتی از بدو شکل گیری همواره در جهت رضایت مندی مودیان کوشیده، به نحوی که به موازات پیشرفتهای علمی و دانش فنی خدمات ارزنده ای را ارائه نموده است در سالهای اخیر با گسترش خدمات رایانه ای سازمان مذکور موفق شده است تسهیلات و امتیازات مطلوبی را در اختیار مودیان قرار دهد که از آن جمله می توان به ارسال اظهارنامه الکترونیکی، پرداخت الکترونیکی مالیات، ارسال الکترونیکی گزارش خرید و فروش و فهرست معاملات اشاره نمود که هر یک به نوبه خود در افزایش رضایتمندی مودیان بسیار موثرند.
اصل (4) پایبندی به راز داری و حفظ حریم خصوصی
بموجب ماده (232) قانون مالیاتها، اداره امور مالیاتی و سایر مراجع مربوطه می بایست اطلاعات شخصی مودیان را که در حین رسیدگی بدست می آورند محرمانه تلقی نمایند، در غیر اینصورت طبق قانون مجازات اسلامی با آنها رفتار خواهد شد.
اصل (5) حق اعتراض، شکایت و تجدید نظرخواهی نسبت به مالیات مطالبه شده
طبق ماده (238) قانون مالیاتهای مستقیم در صورتی که مودی به برگ تشخیص مالیاتی که به وی ابلاغ شده معترض باشد می تواند ظرف مدت سی روز از تاریخ ابلاغ شخصا یا بوسیله وکیل تام الاختیار خود به اداره امور مالیاتی مراجعه و با ارائه دلائل و اسناد و مدارک کتبا تقاضای رسیدگی مجدد نماید. چنانچه مودی در این مرحله نتواند اختلافاتش را با اداره امور مالیاتی حل و فصل نماید می تواند بموجب تبصره ماده (239) قانون مذکور پرونده مالیاتی خویش را به هیات حل اختلاف مالیاتی ارجاع و با حضور در آن جلسه و ارائه توضیحات و تسلیم لایحه از خود دفاع نماید. شایان گفتن است که جلسه هیات متشکل از 3 نفر نماینده رسمی بوده که یک نفر از آنها می تواند نماینده صنف منتخب مودی باشد.
اصل (6) تقاضای تقسیط
یکی دیگر از حقوقی که برای مودیان در قانون مالیاتها پیش بینی شده، تقسیط بدهی مالیاتی است که بطور صریح در ماده (167) قانون مذکور بدان اشاره شده است. بر این اساس وزارت امور اقتصادی و داریی یا سازمان امور مالیاتی کشور می تواند نسبت به مودیانی که قادر به پرداخت بدهی مالیاتی خود اعم از اصل و جریمه بطور یکجا نیستند از تاریخ ابلاغ مالیات قطعی، بدهی مربوط را حداکثر بمدت 3 سال تقسیط نمایند.
اصل (7) استرداد اضافه پرداخت مالیات
مودیان مالیاتی بموجب ماده (242) قانون مالیاتها می توانند از اداره امور مالیاتی بخواهند چنانچه به هر دلیلی وجوه اضافی بر میزان مالیات واقعی پرداخت نموده اند و همچنین مبالغی که تحت عنوان خسارت وارده به اضافه پرداختی مزبور تعلق می گیرد را نیز در مدت زمان مصرح در قانون به آنان مسترد نمایند.
اصل (8) تقاضای مفاصا حساب مالیاتی
براساس ماده (235) قانون مالیاتها اداره امور مالیاتی مکلف است نسبت به مودیانی که بدهی مالیاتی قطعی خود را پرداخت نموده اند، حداکثر ظرف 5 روز از تاریخ وصول تقاضای مودی، مفاصا حساب مالیاتی تهیه و به وی تسلیم نمایند.
اصل (9) برخورداری از حداقل معیشت
با مطالعه و بررسی ماده (212) قانون مالیاتها بخوبی می توان دریافت که قانونگذار حتی در مراحل مختلف وصول و اجرا نیز همواره حق برخورداری از حداقل معیشت را در چارچوب قانون و مقررات برای کلیه مودیان پیش بینی نموده است.
اصل (10) تحقق عدالت در رسیدگی های مالیاتی
با وجود تلاشهای گسترده ای که از سوی قانونگذاران در وضع قوانین بعمل آمده است در پاره ای از اوقات بدلیل نارسایی و ضعف قوانین، حقوق برخی از مودیان تضییع و دچار خدشه می گردد. خوشبختانه در این مورد ماده (251) مکرر قانون مالیاتها نقش موثر و سازنده ای در جهت رفع این نقیصه ایفا نموده و به مثابه یک عدالتخانه در وزارت امور اقتصادی و دارایی و سازمان امور مالیاتی کشور عمل نموده است.
بر این اساس مودی می تواند به صرف غیر عادلانه بودن مالیات به استناد مدارک و دلایل کافی شکایت نموده و تقاضای تجدید رسیدگی نماید. وزیر امور اقتصادی و دارایی برای پاسخگویی به شکایت مودی می تواند پرونده مذکور را به هیاتی مرکب از سه نفر به انتخاب خویش جهت رسیدگی ارجاع نماید.
علاوه بر حقوقی که در ده اصل مورد بررسی و کنکاش قرار گرفت، حقوق دیگری نیز در قانون مالیاتها وجود دارد که مودیان می توانند از آنها برخوردار گردند که از آن جمله می توان به حق تقاضای مشاوره، حق دادرسی پیش از الزام به پرداخت مالیات، حق برخورداری از معافیتها و تسهیلات قانونی، حق مجازات برای کارگزاران متخلف، حق تصحیح و اصلاح اسناد و مدارک تسلیمی و ... اشاره نمود که برای پرهیز از اطاله کلام از شرح آنها خودداری می شود.
امید است با بیان حقوق مودیان علاوه بر آنکه بتوان چشم اندازی برای طراحی و اجرای راهبردی بهینه شاخص های کلی برای ارزیابی عملکرد سازمان امور مالیاتی کشور در عرصه خدمات رسانی به مودیان ارائه نمود، در سطح عملیاتی نیز از حقوق مذکور در مراحل مختلف ثبت نام، ارایه اظهارنامه، رسیدگی و تشخیص، حل اختلافات مالیاتی و پرداخت مالیات به نحو شایسته بهره جست.
