به گزارش ایران اکونومیست، مشکلات اقتصادی موجود کشور مسائل و آسیب هایی را برای جامعه ایجاد کرده است؛ در این شرایط برخی منتقدان دولت به جای راهکار برون رفت از چنین وضعیتی، با بازگشت به شعارهای معیشت محور و عوام گرایانه در تلاشند تا دولت دوازدهم را وارد حاشیه کنند.
مخالفت با برنامه های بلند مدت، پیشنهاد تعلیق اصلاحات اقتصادی و روی آوردن به طرح های معیشت محور برای راضی نگه داشتن توده های مردم از جمله برنامه های شعارگونه ای است که در یک ماه گذشته و پس از ارائه بودجه 97 به مجلس شورای اسلامی از سوی منتقدان دولت مطرح شد.
آنان با پیشنهاد طرح هایی مانند افزایش چند برابری یارانه‌های نقدی، ثابت نگه داشتن قیمت بنزین و ایجاد رفاه برای طبقات مختلف جامعه در قالب طرح هایی مانند کمک کالایی در تلاشند تا یک تقابل و دو قطبی بین دولت دوازدهم طبقات پایین جامعه ایجاد کنند.
** اقتصاد عام پسند و تجربیات ناکام طرح شعارهای معیشتی هر چند که در دوران تبلیغات انتخاباتی مرسوم است اما پس از رای اعتماد مجدد مردم به برنامه های دولت دوازدهم، منتقدان بدون توجه به آرائ مردمی همچنان بر شعارهای پیشین خود پافشاری کرده و از تربیون های مختلف سعی دارند این شعارها را برجسته کنند.
برجسته سازی شعارهای اقتصادی معیشت محور و پیشنهاد حذف و تعلیق اصلاحات اقتصادی در حالی این روزها به شاه بیت سخنرانی منتقدان تبدیل شده که در گذشته و در یک دوره هشت ساله کشور شاهد اجرای چنین برنامه هایی بود که این شیوه از برنامه ریزی به افزایش نقدینگی، تورم 40 درصدی و هزاران پروژه ناتمام ختم شد.
البته ناکامی در شعارهای معیشت محور و عام پسند تنها به ایران اختصاص ندارد بلکه تجارب جهانی نشان می‌دهد اجرای سیاست‌های زودگذر و عام پسند اقتصادی هر چند که در کوتاه مدت سبب ایجاد تغییراتی در وضعیت فقرا و طبقه آسیب‌پذیر می شود اما در بلند مدت آثار منفی این سیاست ها موجب می شود فقرا و طبقه آسیب‌پذیر، قربانیان و بازندگان اصلی بوده و اقشار مرفه جامعه، بهره برداران نهایی اجرای این سیاست‌ها باشند.
آخرین تجربه اجرای چنین برنامه هایی کشور ونزوئلا در آمریکا لاتین است که امروز با وجود داشتن منابع غنی نفتی به یکی از کشورهای فقیر و بی‌ثبات تبدیل شده و در حال تجربه تورم سه رقمی است.
برای آگاهی از چرایی واکنش برخی منتقدان به برنامه های اقتصادی دولت دوازدهم، با «مهدی پازوکی» کارشناس و تحلیلگر مسائل بودجه و «علی قنبری» عضو هیات علمی دانشگاه تربیت مدرس به گفت وگو نشست.
** پازوکی: اقتصاد کشور نیازمند اصلاحات است. پازوکی می گوید : اقتصاد علم است و علم نیز با دستور کنترل نخواهد شد؛ اقتصاد فرمان ندارد که به وسیله آن تورم را کنترل و ثابت نگه داشت اقتصاد باید به وسیله علم و برنامه های اجرایی شود. اینکه برخی افراد نسخه هایی فوری برای حل مشکلات اقتصادی می پیچند بیشتر از روی ناآشنا بودن با علم اقتصاد یا سیاسی کاری است.
وی افزود: در حالی که بودجه 97 به نسبت بودجه های پیشین یکی از بودجه های علمی و کارشناسی شده به شمار می آید اما بیشترین انتقاد نسبت به بودجه سالانه کشور از لایحه بودجه سال 97 است. در این بودجه دولت براساس قانون مجوز افزایش قیمت حامل های سوخت را داشت اما برخی نمایندگان و منتقدان دولت دوازدهم بدون توجه به پیش زمینه های قانونی این افزایش، آن را آسیب زا برای قشر ضعیف جامعه تلقی کردند.
حال باید از آن دسته نمایندگان مجلس و منتقدان پرسید آیا مردم طبقات پایین جامعه از افزایش قیمت بنزین متضرر می شوند یا سرمایه داران و کسانی که چند ماشین در خانه دارند؟
این کارشناس اقتصادی تصریح کرد: موضوع دیگر شعار عامگرایانه برخی نمایندگان و منتقدان دولت مسئله اصلاح پرداخت یارانه های نقدی است. در حالی که پرداخت یارانه نقدی به تمام افراد جامعه در هیچ جای دنیا مرسوم نیست اما در ایران و از زمان دولت دهم این پرداختی به یک رویه تبدیل شده است. این در حالی است که یارانه نقدی تنها باید به سه دهک پایین جامعه پرداخت شود.
باید گفت طرح های پوپولیستی در یک دوره زمانی در کشور تجربه شده است و متاسفانه نتیجه مناسبی برای کشور نداشت زیرا درآمدهای کلان نفتی آن زمان به جای تکمیل پروژه های ناتمام و زیرساخت ها به پرداختی هایی اختصاص یافت که دولت به صورت آنی درباره آنها تصمیم گرفت.
من با چنین شیوه تصمیم گیری در مجلس شورای اسلامی مخالفم زیرا در این تصمیم ها هیچ طرح و چشم انداز اقتصادی برای آینده وجود ندارد. راهکار اقتصاد ایران طرح پوپولیستی نیست بلکه اصلاحات اقتصادی است که باید تمام نهادهای مسوول در نظام در آن درگیر باشند.
**قنبری: پوپولیسم اقتصادی هدر دادن منابع است قنبری می گوید : طرح های اقتصادی هر کشور در سه سطح کلان، متوسط و خرد تدوین می شود؛ این طرح در ایران نیز با چشم انداز 20 ساله توسعه، یرنامه های 5 ساله توسعه و بودجه سالانه طراحی شده و هر دولتی به طور معمول سعی دارد افکار و خط مشی خود را در بودجه سالانه و برنامه های توسعه وارد کند.
از نگاه این کارشناس ، هر چند که در نگاه اول خط مشی اقتصادی هر دولت متفاوت است اما چارچوب کلی برنامه های اقتصادی کشور بر پایه منافع نامحدود و امکانات محدود طراحی می شود. اگر در این زمینه دولت ها بخواهند پاسخگویی فوری به نیازهای مردم در دستور کار قرار دهند به یقین منابع به جای اینکه در جهت زیرساخت های جامعه در نظر گرفته شود به پاسخگویی به نیازهای مردم منتهی خواهد شد و این یعنی هدر دادن منابع مالی کشور.
طرح های پوپولیستی اقتصادی مختص یک دولت نیست و در بسیاری از دولت های بعد از انقلاب به کار گرفته شده اما تجربه نشان داده این طرح موفقیتی ندارند و بیشتر در راستای منافع زودگذر و راضی نگه داشتن یک قشر از جامعه است.
به اعتقاد وی ، اینکه در کوتاه مدت دولت ها بخواهند با وام اشتغال زایی، یارانه نقدی و طرح های زودبازده مشکلات رفاه و بیکاری مردم را برطرف کنند فقط یک مسُکن است که درد را کم می کند اما بیماری اقتصادی را برطرف نخواهد کرد.
دانش اقتصاد نشان می‌دهد که نمی‌توان در بلندمدت از طریق سیاست‌های حمایتی پخش پول، فقرزدایی کرد. تاریخ اقتصادی و تجارب ارزشمند کشورها گویای این حقیقت است که رشد اقتصادی و اشتغال فراگیر و پایدار، تنها راه حل اساسی فقرزدائی است.
براساس آنچه گفته شد هر چند که رسیدگی به طبقات پایین جامعه و قشرهای مختلف باید اولویت برنامه اقتصادی هر دولتی باشد اما تجربه دولت های گذشته و برخی کشورها نشان از آن دارد که در برخی مواقع نه تنها به توسعه اقتصادی ختم نمی شود بلکه رها ورد آن برای جامعه مشکلاتی است که خود به سدی در راه توسعه تبدیل می شود.
همچنین تجربه ملی و جهانی نشان داده طرح مسائل عام پسند و شعارهای پوپولیستی در حوزه اقتصاد یک پروژه کوتاه مدت برای برخی موفقیت های فردی و جناحی تلقی می شود. زیرا هزینه چنین شعارهایی هرچند از بودجه کلان کشور تامین می شود اما خطری متوجه مجری این طرح ها نخواهد بود.
