شرایط خروج داروهای بدون نسخه از پوشش بیمه‌ای، فراهم نیست

به گزارش ایران اکونومیست؛ این طرح تاکنون موافقان و مخالفانی داشته است؛ دکتر سیامک مره صدق – عضو کمیسیون بهداشت و درمان مجلس- در این خصوص گفته است که حذف داروهای پیشنهادی از لیست بیمه‌ها آسیبی به حوزه سلامت نمی‌رساند، بنابراین تحت پوشش بیمه‌ قرار دادن داروها باید بر حسب اولویت‌های حوزه سلامت صورت بگیرد. بر این اساس تجویز داروهای ضروری بهتر از داروهایی است که نقش چندانی در درمان بیماری‌ها ندارند.

دکترغلامرضا اصغری – رئیس سازمان غذا و دارو نیز تاکید کرده است که اعتبار بیمه‌ای داروهای بدون نسخه رقم زیادی نیست و حدود ۱۴۰ میلیارد تومان است، اما انتقال این اعتبار برای کمک به حمایت از داروهای بیماران صعب‌العلاج، خبر خوبی است.

اما یکی از مخالفان تصویب این طرح انجمن پزشکان عمومی است؛ بابک پورقلیچ – پزشک و مسئول کمیته حقوقی انجمن پزشکان عمومی-  درباره نتایج تصویب خروج داروهای بدون نسخه از پوشش بیمه‌ای، توضیح داد و گفت: وقتی به پزشک مراجعه می‌کنید مجموعه‌ای از داروها به شما می‌دهد که می‌تواند دوره بیماری را کوتاه می‌کند، اما وقتی فرد بخواهد خودسرانه دارو بگیرید به صورت مرتب برای دریافت دارو به داروخانه مراجعه می‌کند. بیمار به دلیل اعتماد به پزشک سعی می‌کند با دستورات غیردارویی بیماری را کنترل کند؛ به همین دلیل مدتی صبر می‌کند بیماری خوب شود و هزینه اضافی برای آن نمی‌پردازد. اما وقتی بیمار به پزشک مراجعه نکند، از داروخانه مسکن‌های مختلف، آنتی بیوتیک و ... دریافت می‌کند؛ در نتیجه ممکن است نسبت به آنتی بیوتیک مقاومت ایجاد شود، اما بعد مجبور می‌شود با عوارض بیشتری به پزشک مراجعه کند. پزشک نیز مجبور می‌شود داروهای قوی‌تری که هزینه بیشتری به بیمار تحمیل می‌کند، تجویز کند؛ چون بیمار با تشدید بیماری برگشته است.

وی ادامه داد:  بسیاری از بیماری‌ها نشانه‌های مشترکی دارند؛ ممکن است فردی تومور داشته باشد و چیزی درباره آن نداند و به دلیل سردردها، مدت زیادی از مسکن استفاده کند، اما پزشک می‌تواند علائم دیگر را در شما شناسایی کند. ما به جای اینکه از داروهایی که بیماران می‌توانند بدون نسخه پزشک دریافت کنند، کم کنیم و بیماران را به سمت پزشک راهنمایی کنیم، با این طرح آنها را از پزشک دور می‌کنیم. روسا می‌گویند با این کار ۱۴۰ میلیارد تومان صرفه جویی می‌شود، اما من معتقدم این تصمیم برای این است که از هر راهی هزینه بیمه‌ها را کاهش دهند.

مسئول کمیته حقوقی انجمن پزشکان عمومی  همچنین اضافه کرد: حتی اگر این ۱۴۰ میلیارد تومان سود شود، اما به دلیل افزایش عوارضی که بعدا ظاهر می‌شود، باید میلیاردها تومان صرف درمان عوارض آن شود. البته این فقط مربوط به هزینه‌های مادی است؛ چه کسی پاسخگوی هزینه‌های معنوی و جان‌هایی که از دست می‌رود خواهد بود؟ بعد از چندسال این تصمیم فراموش می‌شود، اما عوارض آن باقی می‌ماند. با این تصمیم دسترسی بیمار به این داروها بیشتر می‌شود و فرد می‌تواند خودسرانه دارو مصرف کند که عوارض زیادی را به دنبال دارد. نباید به دلیل کاهش هزینه‌هایی که هرگز رخ نمی‌دهد، بیمار را از پزشک دور کنیم.

پورقلیچ با بیان اینکه با اجرای این تصمیم امنیت جانی و روانی بیمار به خطر می‌افتد، افزود: بیماران همیشه می‌توانستند این داروها را از داروخانه راحت دریافت کنند، اما هدف از مراجعه به پزشک درمان بود، نه فقط دریافت دارو. بیمار با ۱۵ هزار تومان توسط پزشک عمومی ویزیت می‌شد و هزینه آن را با دفترچه بیمه پرداخت می‌کرد، بعد از آن هم با هزینه کمتری دارو دریافت می‌کرد؛ مجموع هزینه دارو و پزشک بیشتر از هزینه داروهای OTC می‌شد، اما امنیت جانی داشت و مطمئن بود درمان می‌شود و کسی بر درمان او نظارت می‌کند، اما با اجرای این تصمیم امنیت جانی و روانی نخواهد داشت.
فعلا شرایط اجرای این طرح فراهم نیست
وی افزود: زمانی که بدون نظر پزشک برای درمان بیماری ساده‌ای به داروخانه مراجعه می‌کنید، بدون آنکه دوره درمان دارویی مانند آنتی بیوتیک‌ها را بدانید، دارو تهیه می‌کنید؛ ممکن است با استفاده از یک ورق قرص، علائم بیماری بهبود پیدا کند، اما  بیماری مزمن می‌شود. توجه صرف به بحث هزینه‌ها، گمراه کردن است؛ ما برای این دارو استفاده می‌کنیم که درمان شویم و عوارض کمتری داشته باشیم. خارج کردن این داروها از شمول بیمه باعث رفتن بیماران به سمت درمان خودسرانه می‌شود.

مسئول کمیته حقوقی انجمن پزشکان عمومی با تاکید بر اینکه پیش از اجرای این تصمیم باید زیرساخت‌های فرهنگی و درمانی آن فراهم شود، تصریح کرد: در کشورهای دیگر داروهای بدون نسخه ممکن است تحت پوشش بیمه نباشند، اما اقتصاد درمان حاکم است؛ یعنی فرد می‌تواند به صورت رایگان به پزشک خانواده مراجعه کند و درمان شود. مردم نیز فقط در شرایط خاص داروهای OTC دریافت می‌کنند. آنها می‌توانند برای بیماری‌های ساده به پزشک خانواده مراجعه کنند و داروها را به صورت رایگان تهیه کنند. حتی اگر داروهای بدون نسخه نیز تحت پوشش بیمه نباشند، به جای آن تنوع بیمه‌ای زیادی دارند.

وی تاکید کرد: نمی‌توانیم بخشی از این نوع سیستم درمان را با تمام سیستم درمان در کشور خود مقایسه کنیم. ما فعلا شرایط اجرای این تصمیم را نداریم. فرهنگسازی نیز در این زمینه بسیار مهم است. باید آن قدر اطلاعات بهداشتی و درمانی به مردم داد که فرد با وجود اینکه می‌تواند در شرایط اورژانسی از داروهای بدون نسخه استفاده کند، به پزشک مراجعه کند. در صورتی که ما این آگاهی را به فرد نمی‌دهیم. با توجه به وضعیت اقتصادی جامعه، ویزیت پزشک هم ممکن است برای یک نفر زیاد باشد، به همین دلیل ترجیح می‌دهد که این داروها را خودش تهیه کند. باید برای اقتصاد درمان طوری برنامه‌ریزی کنیم که بیمار هزینه‌ای پرداخت نکند یا کمترین هزینه را بابت آن بپردازد. اگر پزشک و دارو در سیستم پزشک خانواده رایگان باشد، کسی سرخود دارو نمی‌خرد؛ در این صورت تقاضای داروی بدون نسخه کاهش پیدا می‌کند. ما مردم را رها کرده‌ایم که هر مبلغی در سیستم‌های مختلف درمانی از آنها گرفته شود و از طرف دیگر آنها را آزاد گذاشته‌ایم که خودشان دارو بخرند.

بیمار را از مطب دور نکنید

پورقلیچ  با بیان اینکه اقتصاد مطب‌ها با مراجعان آن تامین می‌شود، بیان کرد: وقتی ارتباط بیمار و پزشک برای بیماری‌های ساده برقرار نشود، پزشک در بیماری‌های پیشرفته نیز نمی‌تواند به بیمار کمک کند. وقتی پزشک عمومی از بیمار درباره شرایط جسمی او می‌پرسد، نکات زیادی در این معاینات کشف می‌شود. ۵۰ درصد روند درمان، روحی و روانی است. وقتی به پزشک خانواده که همیشه در دسترس است، مراجعه می‌کنید و او از شما حالتان را می‌پرسد و راهنمایی‌تان می‌کند، نیمی از درمان همان موقع حاصل می‌شود. وقتی بیمار به پزشک مراجعه نمی‌کند این بخش درمان از بین می‌رود.

مسئول کمیته حقوقی انجمن پزشکان عمومی ادامه داد: وقتی تعداد مراجعه بیماران کاهش پیدا کند، ممکن است مسائلی اخلاقی در حوزه کاری پزشکی بروز پیدا کند. این امکان وجود دارد که بسیاری از پزشکان ورشکست شوند. در حال حاضر با سیستم‌های موازی که دولت در حاشیه شهرها، درمانگاه‌های ویژه و ... ایجاد کرده است یا خدماتی که وزارتخانه‌ها و ارگان‌های مختلف برای درمان کارکنان خود ایجاد کرده‌اند، عملا سرمایه‌گذاری در بخش خصوصی حوزه درمان دیگر به صرفه نیست. ما به هر طریقی بخواهیم بیمار را از مطب‌ها دور کنیم، کسانی که روی خط درآمد - هزینه برابر هستند، تحت فشار قرار می‌گیرند و ممکن است تغییر شغل دهند.

وی با اشاره به سهم بالای داروهای OTC در نسخه پزشکان عمومی، اضافه کرد: علاوه بر این داروها، داروهای دیگری مانند فشار خون، قند، آرتروز و سایر بیماری‌ها نیز نوشته می‌شود. اگر بیمار در این مرحله به پزشک عمومی مراجعه نکند و این داروها را دریافت نکند، مجبور می‌شود به متخصص مراجعه کند و هزینه بیشتری بپردازد. پیشنهاد ما این است پیش از اجرای این تصمیم، زیرساخت‌های فرهنگی و درمانی ایجاد شود؛ چون هزینه صرفه جویی شده از این تصمیم کمتر از هزینه‌های عوارض آن است و قابل ارزیابی نیست.