اکثر ایستگاه‌های زلزله نگاری به روز شده اند

به گزارش ایران اکونومیست؛ ایران روی کمربند زلزله خیز آلپ - هیمالیا واقع است و هر روزه زلزله هایی با بزرگای مختلف در کشور ثبت می شوند اما گاه بعضی از لرزش ها مانند 21 آبان در منطقه ازگله کرمانشاه یا 29 آذر در ملارد و حوالی تهران بیش از بقیه احساس شده و ضمن صدمات مالی و جانی سووالاتی را در ذهن مردم پدید می آورد؛ مانند اینکه چطور می توان از شدت خسارات زلزله کاست یا به نوعی آن را پیش بینی کرد.
پیش بینی زلزله به هیچ وجه علمی نیست، اما رصد رفتار گسل های (شکستگی ها در سطح پوسته زمین) و شناخت فعال بودن آنها می تواند به رعایت موارد متعددی از جمله استانداردهای ساخت و ساز، اختصاص مناطق مختلف به فضاهای غیرمسکونی، آمادگی ذهنی و روانی مردم منطقه برای کاهش خسارات مالی و جانی منجر شود. با این حال، رصد این رفتار به داده های فراوان دستگاه های لرزه نگار و در قدم بعدی تحلیل این داده ها توسط کارشناسان ژئوفیزیک، زلزله شناسی و مهندسی زلزله نیاز دارد.
پیامد رویداد زلزله در مناطق مختلف موجب شده کارشناسان از کمبود دستگاه های لرزه نگار در ایران و مقایسه تعداد آن با دیگر کشورهای زلزله خیز مانند ژاپن با 11 هزار دستگاه و شهر استانبول ترکیه با 350 دستگاه سخن گفته اند. همچنین آنلاین بودن دستگاه ها که اطلاعات تنش های منطقه را در لحظه مخابره می کند و آفلاین بودن برخی از دستگاه ها در شهر تهران و کل کشور موجب سوالاتی در این زمینه شده است.
رئیس مرکز زلزله نگاری کشور  در مورد تعداد دستگاه های لرزه نگاری در استان تهران توضیح داد: موسسه ژئوفیزیک، شبکه لرزه‌نگاری تهران در استان تهران 10 ایستگاه آنلاین و تا جایی که می دانم پژوهشگاه بین المللی زلزله شناسی و مهندسی زلزله نیز سه ایستگاه آنلاین، همچنین نهادهای دیگر مانند شهرداری تهران تعدادی دستگاه آفلاین دارند.
دکتر علی مرادی در مورد کیفیت این دستگاه ها از نظر فناوری گفت: خوشبختانه تجهیزات شبکه لرزه‌نگاری تهران و دیگر شبکه‌های موسسه ژئوفیزیک در سراسر کشور از بهترین تجهیزات دنیا هستند. در شبکه لرزه‌نگاری استان تهران که قدیمی ترین شبکه در کشور است، با حمایت استانداری تهران در سال های گذشته به روزرسانی صورت گرفته است.
وی افزود: اکثر ایستگاه‌های ما تجهیزات جدید دارند یا به روزرسانی شده اند؛ اما در برخی شبکه ها به رغم مکاتبات فراوان با استانداری های مربوطه این امر صورت نگرفته است.
استادیار گروه آموزشی فیزیک زمین موسسه ژئوفیزیک با ابراز امیدواری برای تسریع در به روزرسانی دستگاه ها گفت: با توجه به مسئولیت ملی موسسه ژئوفیزیک در خصوص زلزله، تلاش بر این است که تجهیزات مورد استفاده در مرکز لرزه‌نگاری کشوری موسسه جزء بهترین و مطمئن ترین تجهیزات دنیا باشد.

** هنوز به تعداد دستگاه های قید شده در برنامه چهارم توسعه نرسیده ایم
مرادی در مورد کمبود دستگاه های لرزه نگاری در تمام کشور توضیح داد: در خصوص تعداد ایستگاه‌های لرزه‌نگاری در تمام کشور با مشکل کمبود ایستگاه ها مواجه هستیم.
وی گفت: اگر بخواهیم خُردلرزه هایی با بزرگی کمتر از 1 را برای پایش یا رصد گسل های فعال ثبت کنیم؛ حداقل به 450 ایستگاه آنلاین (بر اساس برنامه چهارم توسعه) نیاز داریم که با توجه به 125 ایستگاه فعلی، یعنی کمبود 325 ایستگاه و سهم استان های تهران و البرز از این 325 ایستگاه، 17 ایستگاه لرزه‌نگاری است که امیدواریم این 17ایستگاه با توجه به جمعیت بالای ساکن این دو استان هرچه سریع تر راه‌اندازی شوند.

*** نیاز به شبکه های آنلاین جدی است
وی در مورد آنلاین بودن دستگاه ها برای انتقال سریع داده ها نیز گفت: نگهداری ایستگاه‌های آنلاین بسیار هزینه بر و نصب و راه اندازی آنها نیازمند مطالعه و جایابی مناسب است؛ زیرا ایستگاه باید دهها سال کار کند.
رییس مرکز زلزله نگاری کشور ادامه داد: اما گاهی اوقات می توان برای بررسی وضعیت یک منطقه به سرعت از ایستگاه‌های موقت لرزه‌نگاری استفاده کرد. این ایستگاه‌ها با توجه به اهمیت موضوع مورد بررسی در زمان های مختلف بازدید شده و داده های آنها با تاخیر متناسب با اهمیت کار تحلیل می شوند. البته شبکه های دائم آفلاین هم برای مقاصد مهندسی وجود دارد؛ اما شبکه هایی که وظیفه اطلاع رسانی سریع را برعهده دارند، باید ایستگاه آنلاین داشته باشند.
وی در مورد اهداف شبکه های لرزه نگاری آنلاین توضیح داد: شبکه های لرزه‌نگاری آنلاین چند هدف را دنبال می کنند که مهمترین آن پایش لرزه‌خیزی و فعالیت گسل ها است. با اینکه امکان پیش بینی وجود ندارد؛ تغییرات نرخ فعالیت یک گسل می تواند سبب ایجاد آمادگی در سازمان های مرتبط با بحران در کشور شود. البته این امر مستلزم داشتن تاریخچه‌ای قابل قبول از ثبت خردلرزه ها در یک منطقه است که بتوان به پشتوانه آن نتیجه گرفت فعالیت کنونی غیرعادی است یا خیر و این گسل برای مثال همواره چنین فعالیت هایی را از خود بروز می دهد.