قدمتی حدودا 4هزار ساله درتولید سنتی و 92 ساله در تولید صنعتی؛این
خلاصه تاریخ نساجی در ایران است.صنعتی که بیش از دو دهه است به حال نزار افتاده و
هرنسخه ای برایش می پیچند،حال این بیمار کهنسال را خوب نمی کند.
برخی ها می گویند،عطای این صنعت را به لقایش ببخشیم و خیال خودمان را با واردات راحت کنیم، چون تولید ایرانی قادر به رقابت با تولیدات خارجی نیست.با این حال طرفداران پروپاقرص این صنعت که هر از گاهی هم فریاد اعتراضی سرمی دهند که به داد «بیمار کهنسال» برسید،کم نیستند.
میان این دو گروه که کارزارشان عمدتا به جنگ زرگری تولیدکننده و دولت برمی گردد،کارشناسان هم دقیقا در دو سرهمین دو طیف قرار دارند.آنها هم به سان داوران مسابقه ای که ست به ست ادامه می یابد،تیم خود را تشویق می کنند.
نتیجه این می شود که صنعت نساجی کشور همسایه یعنی ترکیه راه درست را پیدا می کند و آنچنان تولید می کند که نه تنها بازارهای صادراتی ایران بلکه بازارداخلی ایران هم مملو از پوشاک و محصولات نساجی ترکیه می شود.اتفاقی که در یک دهه گذشته،به صورت خزنده آغاز شد و حالا کمتر فروشگاه پوشاکی در سراسر ایران می توان یافت که ردی از پوشاک و منسوجات ترکیه در آن نباشد.
یک حساب سرانگشتی از میزان واردات و صادرات محصولات نساجی در شش ماه نخست امسال نشان می دهد که واردات با رشد 36 درصدی نسبت به سال قبل همچنان سهم بزرگ تری را در مبادلات تجاری صنعت نساجی به نسبت صادرات به خود اختصاص می دهد.همین آمار درک این واقعیت تلخ را بیشتر می کند که بازار نساجی و پوشاک ایران بازاری خارجی است تا داخلی.
ترکیه چگونه جلو افتاد؟
صنعت نساجی ایران و همتای ترك آن تا همین چند دهه پیش وضعیتی تقریبا مشابه یكدیگر داشتند. حتی در دوره هایی صنعت نساجی ایران بسیار جلوتر از رقیب خود در كشور همسایه بود. با این حال وضعیت اقتصادی ایران و تركیه طی 30 سال اخیر و سیر تحول صنعت نساجی و پوشاك این دو كشور طی این مدت، سبب شد تا ترکیه از ایران در این صنعت جلو بیفتد.
آنطور که کارشناسان می گویند،یكی از عوامل تأثیرگذار در توسعه صنعت نساجی و پوشاك تركیه توجه ویژه دولت به این صنعت و افزایش سرمایه گذاری در این بخش بوده است.
واقعیت این است که فرصت های سرمایه گذاری در تركیه به علت روند گسترده خصوصی سازی، بسیار مورد توجه سرمایه گذاران قرار گرفته و در این زمینه مشاركت سرمایه گذاران خارجی را نیز افزایش داده است. هرچند دولت تركیه هم با تسهیل فضای رقابتی، هم از تولیدكنندگان خرد و هم از صاحبان سرمایه خرد حمایت کرده که یکی از دلایل توسعه این صنعت در این کشور به شمار می رود.
هرچند در این كشور می توان صاحبان سرمایه های كلان را یافت، ولی این به معنای عدم فعالیت سرمایه گذاران خرد نیست و این سرمایه گذاران نیز با همه توان خود با هولدینگ ها و شركت های بزرگ رقابت می كنند.
حجم سرمایه گذاری مستقیم خارجی صورت گرفته در تركیه بسیار بیش از ایران است و این مسئله گواهی بر توانمندی تركیه در جذب سرمایه خارجی است.
حالا این شرایط را با وضعیتی که صنایع ایران با آن موجه هستند،مقایسه کنید. در ایران با وجود اینكه صنعت نساجی از نظر اشتغالزایی پس از صنعت نفت قرار دارد ولی همچنان با مشكلاتی نظیر بهره بانكی، قاچاق كالا، قدیمی بودن ماشین آلات و تکنولوژی،ضعف برندسازی و كمبود نقدینگی مواجه هستند.
ایده هایی که بها داده نمی شود
اگرچه چندماه پیش دولت با اعلام تجمیع 300 واحد پوشاک در شهرکی تحت عنوان شهرک پوشاک به دنبال حمایت از این صنعت است،اما بنا به گفته کارشناسان آنچه صنعت نساجی و پوشاک کشور را با عقب ماندگی مواجه کرده، دور ماندن از فناوری های جدید،طراحی و برند سازی است.
البته هنوز هم هستند کارشناسانی که بعد از سه دهه آزمون و خطا به دولت توصیه می کنند که جلوی واردات را بگیرد و با قاچاق مبارزه کند،اما بررسی تجربه های جهانی ازجمله تجربه ترکیه نشان می دهد که آنچه صنعت نساجی این کشور را در منطقه اول کرد و راه به بازارهای جهانی بازکردن، حمایت از صنعت طراحی مد،پوشاک و پارچه بود.
هرچند مصرف محصولات نساجی و پوشاك رابطه مستقیمی با درآمد سرانه مردم یك كشور و قدرت خرید آنها دارد،اما بررسی ها از بازار داخلی نشان می دهد تنوع و ارزانی پوشاک خارجی اعم از وارداتی و قاچاق نسبت تولیدات مشابه داخلی عامل گرایش مصرف کننده ها به خرید این کالاهاست.
در واقع صنعت طراحی مد و لباس،صنعتی است که کمتر مورد توجه قرار گرفته در حالی که امروزه بسیاری از برندهای مطرح دنیا،تولید رابه کشورهای دیگر سپرده و به برندسازی و طراحی روی آورده اند.
