به گزارش ایران اکونومیست به نقل از ستاد ویژه توسعه فناوری نانو ریاست جمهوری، تشخیص مراحل مختلف سرطان از دیدگاه میزان پیشرفت آن، یکی از مباحث مهم در علم پزشکی است، زیرا میتواند علاوه بر تشخیص، به پیشگیری از آن نیز کمک شایانی کند.
تشخیص انتشار سرطان به بافتهای دیگر بدن یا به اصطلاح علمی متاستاز شدن، اهمیت ویژهای در درمان این بیماری دارد. در حال حاضر روشهای مختلفی برای تشخیص انتشار سرطان به بافتهای دیگر بدن مورد استفاده قرار میگیرند که اغلب کمدقت و زمانبر هستند. اما محققان کشورمان به تازگی موفق به طراحی، ساخت و تجاریسازی دستگاهی برای بررسی انتشار سرطان به بافتهای دیگر شدهاند.
محمد عبدالاحد محقق دانشکده برق و کامپیوتر دانشگاه تهران، در خصوص چگونگی تبدیل ایده اولیه این پژوهش به ساخت دستگاه مربوطه و سپس تجاریسازی این نانوابزار الکترونیکی، گفت: در سال 1393 با ارائه ایده یک نوع حسگر مورد استفاده در حوزه دارو در برنامه طرحهای نوآورانه یا نانومچ شرکت کردم و انتخاب شدم. در همان زمان ایده طراحی یک کیت الکترونیکی برای تشخیص انتشار سرطان به بافتهای دیگر مطرح شد که ستاد نانو نیز حمایت از این طرح در قالب برنامههای حمایتی نانومچ را اعلام کرد. سپس مراحل پیادهسازی ایده را آغاز کردیم و ابتدا آزمونهای سلولی و پس از موفقیت آزمونهای بالینی انجام گرفت و در نهایت موفق به ساخت کیت الکترونیکی تشخیص متاستاز شدیم.
وی ادامه داد: هم اکنون روی سه موضوع متمرکز هستیم؛ اول، بازاریابی که با جدیت زیادی در حال پیگیری آن هستیم. موضوع دوم، بحث افزایش قابلیت دستگاه از جنبه تعداد نمونهها، یعنی تعداد نمونههایی را که دستگاه به طور همزمان قادر است، مورد آزمایش قرار دهد افزایش دهیم. سوم، نیز بحث انواع سرطان است. دستگاه کنونی قادر به تشخیص متاستاز شدن سرطان سینه است که ما درصددیم قابلیت این دستگاه از حیث تشخیص متاستاز شدن انواع سرطان را بهبود بخشیم.
وی هزینه بالا و زمانبر بودن تشخیص را دو عیب اساسی روشهای رایج تشخیص متاستاز شدن سرطان دانست و افزود: روشهای رایج مورد استفاده در تشخیص متاستاز شدن سرطان از یک سری شناساگرهای زیستی استفاده میکنند. این روشها علاوه بر اینکه گران و کند است، دقت بالایی نیز ندارند. اما کیت ساخته شده در این طرح، حتی حضور یک سلول سرطانی در بافت را نیز تشخیص میدهد. در چند مورد مشاهده شده که دستگاه ساخته شده نتیجه آزمون تشخیص سرطان را مثبت اعلام کرده درحالیکه روشهای رایج نتیجه را منفی اعلام کردهاند اما با انجام آزمونهای تکمیلی مشخص شده است بیمار درگیر سرطان بوده و دستگاه ما بهخوبی توانسته این موضوع را تشخیص دهد.
عضو هیأت علمی دانشگاه تهران، خاطرنشان کرد: یکی از مزایای استفاده از کیت ساخته شده این است که از بافت زنده برای تشخیص استفاده میکند و این بافت را میتوان برای انجام آزمونهای تکمیلی دیگر مورد استفاده قرار داد. این در حالی است که در روشهای رایج بافت زنده در حین انجام مراحل آمادهسازی دچار مرگ میشود. تاکنون آزمون تشخیص متاستاز شدن را برای 200 بیمار انجام دادیم که در مواردی که بیمار درگیر با سرطان بود، دستگاه ما توانست حضور سلول سرطانی در بافت را بهخوبی تشخیص دهد.
این تحقیقات حاصل تلاشهای محمد عبدالاحد، عضو هیأت علمی دانشگاه تهران، محمدعلی خیامیان و میلاد قارونی دانشجویان مقطع دکتری و محمد سعید نیکشعار، سعید انصاریان و محمد ثقفی، دانشجویان مقطع کارشناسی ارشد دانشگاه است. نتایج این کار در مجله Nature Communications با ضریب تأثیر 13,092 (سال 2017) منتشر شده است.
