موضوع حذف دلار از مناسبات اقتصادی، ضرورتی است که پیش از این به کرات از سوی کارشناسان و صاحب نظران اقصادی بر لزوم آن تاکید شده است.
چندی پیش،در دیدار پوتین با مقام معظم رهبری؛ معظم له، فرمودند: می توان تحریم های آمریکایی ها را با روش هایی از جمله حذف دلار و جایگزین کردن پول ملی در معاملات اقتصادی دو یا چند جانبه، بی اثر و آمریکا را منزوی کرد.
مجید شیخی، محقق و پژوهشگر اقتصادی ،با اشاره به رویکرد آمریکا در قبال ایران و سابقه دیرین عهد شکنی های مقامات ایالات متحده در ادوار و فواصل گوناگون در ارتباط با ایران اظهار کرد: پیش بینی مقام معظم رهبری در ارتباط با رویکرد آمریکایی ها در قبال ایران، بار دیگر عمق نگاه ژرف و حکیمانه ایشان را به اثبات رساند و باید اذعان کرد، این پیش بینی در شرایطی انجام پذیرفت که بسیاری از کارشناسان، صاحب نظران، تحلیل گران اقتصادی، سیاسی و مقامات مسئول و غیرمسئول با ذوق زدگی گمان می کردند، آغوش به اصطلاح باز آمریکایی ها برای ایران، حل و فصل کننده بسیاری از مشکلات خواهد بود.
وی افزود: طرح این موضوع به معنای نفی برجام نیست اما باید به این نکته اشاره کرد که قرار دادن تمامی تخم مرغ ها در سبد برجام، اشتباهی بزرگ و تاریخی بود که باید از تکرار آن در آینده جلوگیری شود.
شیخی تصریح کرد: فارغ از تحلیل های سیاسی که در ارتباط با رویکرد آمریکا طرح می شود، باید برای جنگ اقتصادی و تحریم های ظالمانه ایالات متحده علیه ایران با هوشمندی و عقلانیت، چاره اندیشی شود که استراتژیک ترین و اثرگذار ترین اقدام به اجرا و پیگیری سیاست های اقتصاد مقاومتی معطوف می شود.
کارشناس مسائل اقتصادی گفت: در این میان اتخاذ برخی تدابیر همچون تلاش برای حذف دلار از مناسبات تجاری و اقتصادی، اقدامی سازنده محسوب می شود که باید در صدر برنامه های دولت و دستگاه های ذی ربط قرار گیرد.
وی افزود: این اقدام تجربه ای سازنده است که پیش از این توسط دو کشور چین و روسیه اجرایی شده و محاسن و دستاوردهای آن نیز محرز و هویدا شده است.
شیخی گفت: می توان با تفاهم و همگرایی با دو کشور چین و روسیه که در مناسبات سیاسی و اقتصادی خود با ایالات متحده از روابط گرم و حسنه ای برخوردار نیستند، تدبیر اشاره شده را با انسجام هر چه بیشتری عملیاتی کرد.
کارشناس مسائل اقتصادی بیان کرد: البته در دو سه سال گذشته، این رویکرد در مناسبات با کشور ترکیه در دستور کار قرار گرفته اما ظرفیت ها و فرصت های بالقوه موجود ایجاب می‌کند در دایره گسترده تری از مناسبات و تعاملات تجاری و اقتصادی، به پیمان های پولی دو جانبه و چند جانبه با هدف حذف دلار مبادرت ورزیده شود.
برخی از کارشناسان و صاحب نظران اقتصادی ایده مبادله کالا با کالا را مطرح می‌کنند. طرحی که در نگاه اول یادآور تاریخ مناسب تجاری و اقتصادی در سده ها و قرن های گذشته است، اما در حال حاضر برخی از کشورها و جوامع توسعه یافته و پیشرفته به آن مبادرت می ورزند.
چندی پیش، حیدر مستخدمین حسینی، معاون اسبق بانک مرکزی در گفتگویی با رسانه ها اظهار کرد: پیمان های منطقه ای یکی از راهکارهایی است که به موجب آن می توان اثرگذاری دلار در مناسبات تجاری و اقتصادی را ضعیف کرد.
وی می افزاید: با اتکای به این روش و مشخص شدن میزان کالای مورد نیاز و میزان کالای صادراتی می توان به مبادله کالا با کالا اقدام کرد.
مستخدمین حسینی می‌گوید: دولت های گذشته کمتر توجهی به چنین طرح هایی داشته اند و مباحث این‌چنینی عمدتا در مقاطعی مطرح می شود که در معرض تحریم ایالات متحده قرار می گیریم.
علیرضا پور نعمتی،کارشناس مسائل اقتصادی ،با اشاره به ضرورت تعاملات سیاسی و اقتصادی هر چه بیشتر ایران با کشورهایی همچون برزیل، آفریقای جنوبی، هند، چین، روسیه، عراق و...برای انعقاد تفاهم‌نامه های دو جانبه و چند جانبه پولی اظهار کرد: کشورهای مذکور از بستر و زمنیه مناسبی برای ارتباطات تجاری و پولی مذکور برخوردارند و می طلبد رایزنی ها برای حصول این امر بیش از پیش تقویت شود.
وی افزود: وارد کردن کالاهای مصرفی با ارز دلار، اشتباه و خطایی جدی در عرصه اقتصادی کشور است و باید تا حد امکان تصمیم ها و رویکردها به گونه ای اجرایی و عملیاتی شود که کالاهای مورد نیاز کشور از طریق مبادله ای وارد شود و در این میان به موضوع پرهیز از واردات کالاهایی که امکان تولید مشابه داخلی آن وجود دارد، پرهیز و اجتناب شود.
پور نعمتی گفت: در شرایطی که دو کشور چین و روسیه به انعقاد پیمان پولی 400 میلیارد دلاری بر مبنای مناسبات تجاری غیر دلار مبادرت می ورزند، ما نیز قادر خواهیم بود در این مسیر گام های جدی تری بر داریم.
کارشناس مسائل اقتصادی تاکید کرد: البته پیش از این اقداماتی مشابه از سوی ایران در این ارتباط مد نظر قرار گرفته ، برای خروجی مطلوب، باید بیش از گذشته تلاش شود.
آن چنان که مطرح شد؛ پس از این گام هایی برای فاصله گرفتن از دلار در حوزه تجاری و اقتصادی کشور برداشته شده است.
علی فراهانی، مدیرکل تنظیم مقررات سازمان توسعه تجارت،درباره حذف دلار از مبادلات تجاری و اقتصادی ایران در عرصه بین المللی به رسانه ها می‌گوید: در حال حاضر،ثبت سفارشات در سازمان توسعه تجارت بر اساس یورو انجام می شود و ارز دلار بصورت رسمی برای انجام معادلات حذف شده است.
البته در این میان، برخی از کارشناسان، همچون مهدی صادقی شاهدانی، رئیس دانشکده اقتصاد دانشگاه اما صادق(ع) بیان می‌کند؛ حذف 100 درصدی دلار از مناسبات و مبادلات تجاری بین المللی امکان پذیر نیست اما می توان با اتخاذ تدابیر مربوطه ، از ارزش و نقش و نفوذ دلار در این خصوص کم کرد.
وی در ارتباط با مبادلات تجاری نیز معتقد است؛ این امر زمانی امکان پذیر خواهد بود که توازن لازم میان صادرات و واردات وجود داشته باشد.
به هر ترتیب، امید آن می رود با همگرایی و هم افزایی بین دستگاهی، بخصوص نقش آفرینی بانک مرکزی و وزارت صنعت، معدن و تجارت، شاهد تضعیف هر چه بیشتر نقش دلار در مناسبات اقتصادی کشور باشیم که بدون تردید با تحقق این امر از ضریب فشار آمریکا و اِعمال تحریم ها علیه ایران کاسته خواهد شد.
