پشت پرده مالکیت در ایران خودرو چیست؟

جداول زیر گویای ترکیب سهامداران بزرگترین شرکت خودروسازی کشور است:

جدول 1-برگرفته از سایت بورس مورخ 20/09/1396

 شرکت های سرمایه کذاری سمند، بازرگانی سپهر ایرانیان کیش و نگار نصرسهم مجموعا 26.47 درصد از سهام ایران خودرو را به خود اختصاص می دهند. این سه شرکت در زمان واگذاری سهام ایران خودرو طی سال های 1388 تا 1390 با خرید سهام، جزو 6 سهام دار اصلی شرکت شدند به طوری که مجموع سهام این سه شرکت از 7.38 درصد در سال 1388 به 24.46 درصد در سال 1390 رسید.

موضوع زمانی جالب می شود که سهام داران این سه شرکت بررسی شود:

جدول 2- سهام داران شرکت سپهر ایرانیان کیش

جدول 2- سهام داران شرکت سرمایه گذاری سمند

جدول 3- سهام داران شرکت نگار نصر سهم

همانطور که مشاهده می شود مالکیت دو شرکت نگار نصر سهم و سرمایه گذاری سمند تماما در اختیار ایران خودرو و زیر مجموعه های این شرکت است. هر چند حدود 30 درصد از سهام شرکت سپهر ایرانیان کیش نیز در اختیار شرکت کروز است اما مدیریت آن به علت سهام بیشتر، تحت اختیار شرکت های ایران خودرو است و کروز تنها یک صندلی از سه صندلی موجود در هیئت مدیره این شرکت را در اختیار دارد. از همین رو درواقع این سه شرکت (نگار نصر سهم، سپهر ایرانیان کیش و سرمایه گذاری سمند) در زمان واگذاری سهام ایران خودرو، سهام شرکت مادر را خریداری نموده اند.

جدول 4-  ترکیب سهام داران ایران خودرو

از مضرات اصلی این مسئله ایجاد یک حلقه بسته مدیریتی در شرکت است. به طوری که در این حالت مدیران شرکت های زیر مجموعه ی داخل حلقه، مدیران شرکت مادر و مدیران شرکت مادر نیز مدیران شرکت های زیر مجموعه داخل حلقه را منصوب می کنند.  از آن جا که مالکیت سه شرکت سپهر ایرانیان کیش، نگار نصر سهم و سرمایه گذاری سمند پیش از واگذاری سهام ایران خودرو نیز در اختیار ایران خودرو بوده و ایران خودرو نیز تحت مالکیت دولت، از همین رو پیش از واگذاری سهام، سه شرکت مذکور دارای ماهیت و مالکیت دولتی بوده اند. این مسئله موجب شده است در اثر خرید سهام ایران خودرو توسط این سه شرکت و ایجاد سهام داری چرخه ای عملا مدیریت دولتی در شرکت بلوکه شود و سهام این سه شرکت تحت اختیار دولت قرار گیرد. اگر به اعضای هیئت مدیره ایران خودرو را طی این سال ها دقت شود، این مسئله تایید می شود:

لازم به توضیح است که در پی ایرادات مکرر دستگاه‌های نظارتی به هیات مدیره دولتی محسن صالحی نیا آبان سال ۹۵ کرسی ریاست هیئت مدیره را ترک کرد.