زلزله تهران و لزوم آموزش همگانی

به گزارش ایران اکونومیست؛   حدود ساعت هفت صبح پنجم دی ماه 1382 ( 14 سال پیش) خبرگزاری ها خبری به این مضمون منتشر کردند: 'زلزله ای در شهرستان بم رخ داده است'. پس از این خبر هیچ فردی تصور نمی کرد، بیش از 90 در صد ساختمان های بم تخریب شده باشند.
وجود 2 پیش زلزله قبل از وقوع زلزله اصلی 6.6 ریشتری بم شاید می توانست مردم را از وقوع زلزله ای دیگر و در نتیجه مواجهه بهتر به منظور کاهش خطرات ناشی از حادثه بزرگ آماده کند ولی این اتفاق نیفتد. بیش از 25 هزار نفر از ساکنان بم در خواب صبحگاهی به خواب ابدی رفتند و هزاران نفر دچار معلولیت و مصدومت های شدید شدند.
البته در گسترش خسارات ناشی از زلزله بم، نمی توان تنها مردم را مقصر دانست و قطعا اجازه ساخت و سازهای نامناسب و استفاده از سازهای نا ایمن دلیل اصلی تخریب گسترده این زلزله بوده است.
وقوع فاجعه بم و مهمتر از آن واقع شدن ایران در منطقه زلزله خیز تصور همگان را بر آن داشت که مسئولان مربوطه در این حوزه جدی تر عمل نمایند و شهرها و سکونت گاه ها را برای وقوع این گونه حوادث طبیعی آماده تر کنند.
همچنین آنچه باید بیش از هر چیز به آن توجه داشت آموزش چگونگی مواجهه با بلایا و حوادث طبیعی به مردم است ولی این اتفاق نیفتاد. سال ها کارشناسان و مردم از وقوع حادثه ای مشابه در تهران اظهار نگرانی می کنند.
چهارشنبه شب بالاخره تهران لرزید و خوشبختانه نه با شدت بالا. آنچه در این رخداد قابل توجه بود واکنش مسئولان و مردم در مواجهه با این حادثه بود؛ پس از حادثه مسئولان در برنامه زنده تلویزیونی به شرح اقدامات در حال انجام این حادثه پرداختند.
نکته جالب این بود که هیچ کدام از مسئولان یاد شده در گفت و گوهایی خود آموزش واحدی درخصوص چگونگی مواجهه شهروندان با زلزله ارائه نمی دادند. در آن زمان که به گفته کارشناسان بهترین زمان آموزش است هیچ کدام از کارشناسان بطور مثال چگونگی پناه گرفتن در منزل را به مردم آموزش ندادند و مردم نیز بدون هیچ گونه آموزشی رهسپار خیابان ها شدند. نقشه ترافیکی تهران در آن ساعات نشان می داد که بسیاری از خیابان های اصلی پایتخت به دلیل حجم زیاد خودرو بسته شد.

** 115 نفر به دلیل فرار از زلزله مصدوم شدند
مرتضی سلیمی رئیس سازمان امداد و نجات هلال احمر آن شب ، بارها از مردم خواست از تردد و توقف در معابر مهم شهر خودداری کنند و مسیرهای تردد را برای عبور خودروها امدادی باز نگه دارند.
همچنین وی درخصوص مصدومان زلزله 5.2 ریشتر تهران گفت: در این حادثه 115 نفر مصدوم و 2 نفر نیز فوت کردند.
سلیمی در خصوص این میزان مصدومان با وجود کم بودن شدت زلزله گفت: بسیاری از این افراد در هنگام فرار از ساختمان دچار مصدومیت دارد که نشان می دهد که مردم آموزش های لازم برای چگونگی مواجهه با زلزله را ندیدند.

**در ارایه آموزش همگانی به مردم ضعیف عمل کردیم
پیر حسین کولیوند سرپرست سازمان اورژانس کشور با اشاره به زمین لرزه اخیر تهران و تمهیدات اورژانس برای حل موانع ترافیکی تهران در زمان وقوع زلزله گفت: اولا باید بپذیریم که در زمینه ارائه آموزش‌های همگانی به مردم ضعیف بوده‌ایم و اگر در این حوزه به درستی عمل کنیم دچار چنین مشکلاتی نخواهیم شد.
وی اضافه کرد: باید توجه کرد که اورژانس و فوریت‌های پزشکی به طور ذاتی همواره برای حوادث غیرمترقبه آماده‌اند و برنامه ریزی‌های لازم را انجام می‌دهند، اما در شهری مانند تهران با بروز یک زمین لرزه همه راه‌ها بسته می‌شوند و جمعیت زیاد است. بنابراین ابتدا باید در راستای آموزش همگانی گام برداریم و در مرحله دوم دستگاه‌های ذیربط باید کمک کنند تا مسیرهای امدادرسانی باز شود.

**نیازمند مدیریت واحد در هنگام وقوع بحران هستیم
رئیس کمیسیون سلامت و محیط زیست شورای اسلامی شهر تهران در تشریح جزئیات زلزله تهران گفت: پس از این حادثه، اطلاع‌رسانی ستاد مدیریت بحران و سازمان مدیریت بحران شهر تهران نگرانی مردم را کاهش نداد و عملا نحوه اعلام خبر با سطح زلزله رخ داده هماهنگ نبود.
زهرا صدراعظم نوری افزود: صدها هزار خودرو و وسایل نقلیه به سوی جایگاه های عرضه بنزین حرکت کردند و ترافیک کم سابقه ای در حاشیه این جایگاه ها بوجود آمد در حالی که تهران آلوده ترین روزهای خود را سپری می کرد.
وی تاکید کرد: در همان دقایق و ساعات اولیه هر یک از مسئولان سازمان‌های اورژانس، هلال احمر، آتش‌نشانی خبررسانی کردند ولی نوع خبررسانی صرفا در حیطه وظایف تخصصی شهر و یا سازمان مربوطه نبود بلکه فراتر از آن در زمینه احتمال رخداد زلزله و موارد تخصصی خارج از صلاحیت نیز اظهارنظر شد.
رئیس کمیسیون سلامت و محیط زیست شورای اسلامی شهر تهران ادامه داد: رفتار و واکنش شهروندان تهرانی که در حدود ۴۰ تا ۵۰ کیلومتر با مرکز زلزله فاصله داشتند، به صورت اضطراری، سردرگمی، هجمه، مسدود شدن برخی مسیرهای ارتباطی و هجوم به پمپ بنزین‌ها را نشان داد که این موارد نشان از ضعف در آموزش و اقدامات ترویجی در مقابله با بحران و ناشی از ذهنیت مردم به مخاطرات و پیامدهای زلزله بود.
وی به نوع اطلاع رسانی پس از وقوع زلزله اشاره کرد و افزود: در حین زلزله به ویژه در ۱۲ ساعت یا ۲۴ ساعت اولیه حادثه مطابق دستورالعمل‌ها در هر ساعت باید ارزیابی سریع انجام گیرد و اطلاعات به روز و دقیق به شهروندان ارائه شود.
نوری ادامه داد ولی در اخبار صدا و سیما متاسفانه خبرهای مربوط به ساعت اولیه که شامل پناه بردن به جای امن و ... بود، با همان وضعیت در طی ساعات پایانی روز پنجشنبه نیز به کرات منتشر می‌شد این در حالیست که لازم است خبر در هر ساعت از مراحل بحران اصلاح، کامل و متناسب با تغییر وضعیت بحران منتشر شود.
صدراعظم نوری اظهارکرد: در این زلزله فقدان یک فرماندهی واحد که هماهنگی کامل بین دستگاه‌های متولی را ایجاد ‌کند، بسیار محسوس بود و به نظر می‌رسد بخش عمده‌ای از اقدامات دستگاه‌ها تنها در حد توصیه به شهروندان بود.