بررسی چالش های مالیاتی بازار سرمایه

 بیش از ۵۰ درصد بودجه دولت از مالیات تامین می شود. رشد ۱۰ ساله درآمدهای  مالیاتی کشور حدود ۲۲ درصد بوده است که بخشی از آن مرهون قانون مالیات بر  ارزش افزوده است. در حال حاضر حدود ۱۷۰ هزار میلیارد تومان مالیات و عوارض  وصول شده است. خوشبختانه در حال حاضر آثار مالیات در کشور هویدا است.

بیست و هشتمین نشست صبحانه کاری بازار سرمایه طی روز جاری با حضور کارشناسان و مسئول ارشد بازار سرمایه برگزار شد و طی آن سعید اسلامی بیدگلی دبیر کل کانون نهادهای سرمایه گذاری، سید کامل تقوی نژاد، رئیس سازمان امور مالیاتی، علی سعیدی، معاونت نظارت بر نهادهای مالی سازمان بورس و اوراق بهادار، علی رحمانی، مدیر عامل شرکت مشاور سرمایه‌گذاری نیکی گستر، صادق الحسینی، مدیرعامل شرکت سرمایه گذاری بیمه ایران، روح اله میرصانعی، دبیرکل کانون کارگزاران و سعید جمشیدی فرد، رئیس هیات مدیره شرکت مشاور سرمایه‌گذاری معیار نقطه نظرات خود را در خصوص وضعیت بازار سرمایه بیان کردند.

 در آغاز نشست صبحانه کاری بازار سرمایه ایران، به درخواست سعید اسلامی بیدگلی دبیرکل کانون نهادهای سرمایه‌گذاری، مدیران و فعالان این حوزه٬ به احترام پروفسور مریم میرزاخانی و در جهت پاسداشت فعالیت‌ها و دستاوردهای ایشان ایستادند.

سید کامل تقوی نژاد، رئیس سازمان امور مالیاتی در این نشست اظهار داشت: در حال حاضر تیب gdp حدود ۸ درصد است که در پایان برنامه ششم باید به ۱۱ درصد برسد. در حال حاضر شروع خوبی داشته ایم و جامعه در حال آشنایی با مالیات است. بیش از ۵۰ درصد بودجه دولت از مالیات تامین می شود. رشد ۱۰ ساله درآمدهای مالیاتی کشور حدود ۲۲ درصد بوده است که بخشی از آن مرهون قانون مالیات بر ارزش افزوده است. در حال حاضر حدود ۱۷۰ هزار میلیارد تومان مالیات و عوارض وصول شده است. خوشبختانه در حال حاضر آثار مالیات در کشور هویدا است.

اصلاح قانون مالیات های مستقیم یکی از جهت گیری های بسیار خوب بود که بخشی از گره ها را حل کرد. بخشی از فصول تغییر کرده است. همچنین، بخش ضمانت اجرایی در این قانون به خوبی دیده شده است.

یکی از مهمترین مسائل نظام مالیاتی، نظام اطلاعاتی است؛ اختیارات خوبی داده شده تا اطلاعات در اختیار نظام مالیاتی قرار گیرد. تمام همت سازمان امور مالیاتی کشور این است که حداکثر استفاده را از اطلاعات بکند.

تقوی نژاد افرود: در موضوع مالیات بر ارزش افزوده، باید تاکید شود که ماهیت آن مالیات بر مصرف است. مالیات بر مصرف در دنیا، به کالای خاص تعلق می گیرد. باید توجه داشت که مالیات بر فروش با مالیات بر ارزش افزوده متفاوت است. متاسفانه درک نادرستی درخصوص مالیات بر ارزش افزوده در کشور وجود دارد. مالیات بر ارزش افزوده تعریف مشخص و ویژگی های خاص خود را دارد. تمهیداتی در سازمان امور مالیاتی اندیشیده شده تا تعامل بیشتری با مشمولان صورت گیرد. به هیچ عنوان قصد فشار آوردن بر مشمولان را نداریم.


وی  ادامه داد: حدود یک میلیون و ۷۰۰ هزار واحد صنفی در کشور وجود دارد که سال گذشته حدود ۸۸۰ میلیارد تومان مالیات پرداخت کردند.اعداد و ارقام مالیات در کشور بسیار بزرگ است و با شناسایی مشمولان می توان فاصله را پر کرد و حقوق دولت را دریافت کرد.

معتقدیم که ما شریک مال مردم هستیم. مهمترین سرمایه کشور، اعتماد است و ما اعتماد را سرلوحه  کارمان قرار دادیم. ما باید به مردم اعتماد کنیم‌.

۸۰ قاعده ریسک تعریف شده و براساس آن افراد پرریسک شناسایی می شوند.

رییس سازمان امور مالیاتی گفت:  بازار سرمایه می تواند در جذب سرمایه و تامین مالی بلندمدت فعالیت کند و رونق آن می تواند بسترهای قانونی را فراهم کند و فعالیت ها را رونق بخشد.

استفاده از مالیات به عنوان یک ابزار تشویقی در کشورهای مختلف مورد توجه است. هرچه بازار سرمایه رونق یابد، به بخش اقتصاد اجتماعی و مشارکت عمومی کمک شده است که به تامین مالی کمک کرده و چارچوب فعالیت درست را ایجاد می کند.

در بازار سرمایه موافقان و مخالفانی وجود دارد؛ موافقان معتقدند که مالیات در بازار سرمایه تشویق سرمایه‌گذاران و کاهش فرار مالیاتی را به دنبال دارد اما مخالفان به خاطر مقاصدی چون سفته بازی مخالفت می کنند.

چهار نوع مالیات از بازار سرمایه در دنیا اخذ می شود:

-مالیات بر نقل و انتقال سهام و سایر اوراق

-مالیات بر عایدی سرمایه

-مالیات بر پذیره نویسی افزایش سرمایه

-مالیات بر درآمد شرکت های پذیرفته  در بورس

در بازار سرمایه ایران به جز مالیات بر عایدی سرمایه، سایر مالیات های یاد شده اخذ می شود.

تقوی نژاد: حدود ۴۰ درصد از تولید ناخالص داخلی کشور معاف از مالیات است. اینکه آیا این مشوق ها به نفع اقتصاد کشور است یا خیر، همچنان مورد بحث است.

تقوی نژاد افزود:  اینکه سیاست کاهش نرخ بر عملکرد شرکت های بورسی و رفتار فعالان دارد، باید مورد بحث و بررسی قرار گیرد. نظام مالیاتی آمادگی دارد تا کارگروه تشکیل دهد و آثار مشوق ها را در بازار سرمایه بررسی کند. باید بررسی شود که آیا باید از سود سپرده های بانکی مالیات دریافت شود یا خیر؟

مالیات در اقتصاد مقاومتی به صورت پررنگ دیده شده و سیاست بر گسترش آن است اما آثار مختلف آن باید مورد بررسی قرار گیرد.
تقوی نژاد در پاسخ به موارد مطرح شده از سوی فعالان بازار سرمایه گفت: سازمان امور مالیاتی با سازمان بورس ارتباط نزدیک دارد و درخصوص مشکلات صحبت و همفکری انجام خواهد شد. اما برخی موارد مانند ماده ۷۷ ممکن است مورد قبول ما هم نباشد. قانون در شرایط خاصی تدوین شد؛ منابع کشور محدود است و برای مورد توجه قرار گرفتن سایر بازارها، بازار مسکن باید مهار شود و مالیات پرداخت کند. قانون به نفع بخش مسکن تعدیل شد.
درنهایت اینکه ما برای بررسی و اصلاحات قوانین و ارتباط با سایر بازارها آمادگی داریم.
مالیات یک ابزار کنترلی برای سیاست های دولت است.

در ادامه، علی سعیدی، معاونت نظارت بر نهادهای مالی سازمان بورس و اوراق بهادار: در بازار سرمایه ظهور ابزارها به صورت مداوم مشاهده می شود. نوآوری های جدید مبانی مقرراتی خاص خود را می طلبد. بنابراین این یک تکلیف سخت خواهد بود که مسئولان مالیاتی با جزئیات ابزارهای مالی بازار سرمایه آشنا شوند. درنتیجه پیشنهاد می شود تا از سازمان بورس در موارد مختلف استعلام شود تا نتایج بهتری حاصل شود. ما به دنبال مشوق های جدید یا کاهش نرخ ها در بازار سرمایه  نیستیم. بلکه به دنبال تسهیل فرآیندها هستیم.


پیشنهاد می شود یک کمیته تخصصی در بازار سرمایه برای امور مالیاتی تشکیل شود و از سازمان امور مالیاتی هم در آن حضور داشته باشند تا با همکاری دو نهاد بتوان تصمیمات بهتری گرفت.

هرچقدر فرآیندها تسهیل شود، به شکل گیری سرمایه ها در بازار سرمایه کمک بیشتری می شود.

وی افزود: گاهی اوقات اهالی بازار سرمایه مالیات بیشتری هم پرداخت می کنند. از چالش های پیش آمده در سال های گذشته باید گفت بخشی اشخاص حقیقی صاحبان مشاغل به خرید و فروش سهام می پردازند که باید برای آن مالیات پرداخت کنند و این مانع ورود سرمایه‌گذاران به بازار سرمایه می شود.
بسیاری از مدیران صندوق های سرمایه‌گذاری با رفتارهای متفاوت ممیزان به هنگام رسیدگی مواجه می شوند.
درخصوص ابزارها و نهادهای جدید، به صندوق های پروژه اشاره می شود که به خاطر نقل و انتقال سهام، این ابزار نتوانسته شکل بگیرد. با وجود زیان، در سال های گذشته مالیات پرداخت شده است.
شاید با ایجاد کمیته فنی، برخی از چالش ها برطرف شود.

علی رحمانی، مدیر عامل شرکت مشاور سرمایه‌گذاری نیکی گستر نیز در این نشست سخنرانی کرد و گفت: مالیات در بازار سرمایه اخذ می شود و تفاوت چندانی با بیرون ندارد. این هزینه بر سایر هزینه ها اضافه می شود. بیشتر نهادهای مالی شرکت های کوچک و متوسط هستند. تقاضای ما این است که برای تداوم فعالیت، به این موارد توجه شود.

در بخشنامه های مالیاتی، بیشتر به شرکت های تولیدی توجه می شود.

همانطور که ذکر شد، مالیات می تواند مشوق باشد یا محدودکننده باشد؛ باید توجه شود که بازار سرمایه جزو بخش هایی است که بدترین شرایط مالیاتی را دارد. به عنوان مثال اگر صندوق های زمین و ساختمان از مالیات معاف شوند، به رونق آنها کمک می شود.

موضوع دیگر، اجرای استانداردهای گزارشگری مالی است که درنهایت پرداخت مالیات را بیشتر می کند. پیشنهاد می شود که IFRS اجرا شود.

درخصوص بخشودگی ارکان از ارزش افزوده باید عرض کنم که اقدام بسیار شایسته ای بود اما در اجرا مشکلاتی وجود دارد‌. ما نگران انصاف در مسائل مالیاتی هستیم. عملکرد ما پاک است.

صادق الحسینی، مدیرعامل شرکت سرمایه گذاری بیمه ایران یکی دیگر از کارشناسان ارشد بازار سرمایه بود که در جلسه مذکور نقطه نظرات خود را بیان کرد.

به گفته وی نظام مالیاتی باید چهار ویژگی داشته باشد:

ساده بودن، کارا بودن، منصفانه بودن، کفایت داشتن برای هزینه های دولتی.

سادگی معضل اقتصاد ایران است. بحث دوم این است که نظام مالیاتی کشور، مداخله گر است و گاهی دخالت های بیش از حد می کند که می تواند اثراتی بر اوضاع اقتصاد داشته باشد. بحث سوم، منصفانه بودن است؛ تصور می شود کسی که زحمت بیشتری می کشد، باید مالیات بیشتر بپردازد. کسی که سود سپرده دریافت می کند، زحمتی برای آن نمی کشد پس باید مالیات بیشتری بدهد.

نکته بعدی، مالیات بر بازارهای موازی  اشت. این بازارها در همه جای دنیا مالیات پرداخت می کنند که به شفافیت و همچنین رونق بازارهای متشکلی چون بورس کمک می کند.
حتما بخوانید :  بهبود 23 درصدی عملکرد یک ساله خکاوه

بحث آخر، کفایت است؛ به علت بزرگ بودن دولت، تیب GDP هشت درصد است اما تیب G

۳۷ درصد است. باید توجه داشت که مالیات کمی اخذ نمی شود، باکه دولت بزرگ شده است. هزینه های دولت باید کاهش یابد تا باری بر شرکت ها اضافه نشود.

روح اله میرصانعی، دبیرکل کانون کارگزاران نیز گفت: بازار سرمایه باید در تجهیز منابع همپای بازار پول شود. این رشد نیازمند توجه است. در ایران به بازار پول توجه بیشتری شده است که مشهود است. مالیات هایی از بخش های مختلف بازار سرمایه اخذ می شود که در بازار پول درخصوص آنها معافیت هایی وجود دارد. بازار پول بسیار قوی تر از بازار سرمایه است. اگر بخواهیم در جهت استانداردهای بین المللی حرکت کنیم، باید بازار پول و سرمایه به عنوان دو بازار متشکل همسو باشند. سیاست های مالیاتی این دو بازار باید مشابه باشد. کارگزاران درخصوص مالیات ها مشکلات عدیده ای دارند که امیدواریم برطرف شود.

سعید جمشیدی فرد، رئیس هیات مدیره شرکت مشاور سرمایه‌گذاری معیار نظر خود را چنین بیان کرد: درخصوص طرح تحول مالیاتی باید گفت که اساسا بازار سرمایه در آن لایحه دیده نشد. مهمترین ویژگی بازار سرمایه و بورس ها شفافیت است. در کشورهای مختلف، اندازه و تعدد شرکت ها در بورس ها و بازار سرمایه نشانه شفافیت است. در حال حاضر کمس بیش از ۴۰۰ شرکت در بورس حضور دارند اما بخش خصوصی حضور کمی در آن دارد در حالی که شرکت های خصوصی مستعد زیادی برای ورود به بورس وجود دارد.

فرار مالیاتی و پنهانکاری که بارها مطرح می شود، واکنش به قانون نامتناسب بوده و نمی توان فرار مالیاتی را مطرح کرد اما اعتماد عمومی را در نظر نگرفت. مهمترین سرمایه دولت اعتماد است و باید قدم نخست را بگذارد. موضوع دیگر اینکه دادرسی مالیاتی در بازار سرمایه بسیار مهم است. نقص سیستم مالیات باعث شده که هزینه آن بر گردن مودیان بیفتد.

امیر تقی خان تجریشی، مدیرعامل شرکت سرمایه‌گذاری صنعت و معدن اظهار داشت: چند موضوع وجود دارد که شرکت های سرمایه‌گذاری با آنها مواجه هستند؛
یکی از آنها لحاظ کردن ذخیره کاهش ارزش سرمایه گذاری ها به عنوان درآمد است؛ وقتی ذخیره گرفته می شود و بعد بازگشت داده می شود، گفته می شود که باید مالیات آن پرداخت شود. نکته سوال برانگیزتر این است که یک مدل طبقه بندی ایجاد شده که برخی درخصوص آن مشکل دارند و برخی خیر. نکته دیگر، عدم قبول هزینه اوراق استصناع، مرابحه و اجاره است؛ معافیت برای ناشر اوراق در نظر گرفته شده است. ناشر و بانی در اوراق مشارکت یکی است اما در برخی اوراق جداگانه هستند و گاهی اوقات ناشر معافیت دارد.
این موارد که درخصوص آن مشکلاتی در شرکت های سرمایه گذاری وجود دارد باید مورد توجه و رسیدگی قرار گیرد.